گنجور

غزل شمارهٔ ۲۲۹۹

دل زنده می کند نفس جانفزای صبح
جان می شود دو مغز ز آب و هوای صبح
چون آفتاب قبله ذرات می شود
هر کس که سود روی ارادت به پای صبح
خورشید افسر زر ازین آستانه یافت
زنهار رو متاب ز دولتسرای صبح
در زیر پای سیر درآرد براق روح
عظم رمیم را نفس جانفزای صبح
چون خون مرده قابل تلقین فیض نیست
هر کس ز خواب خوش نجهد در هوای صبح
فیض است فیض، صحبت اشراقیان تمام
زنهار سعی کن که وی آشنای صبح
از خوان روزگار به یک قرص ساخته است
صادق بود همیشه ازان اشتهای صبح
دستی کز آستین بدر آید ز روی صدق
سر پنجه کلیم شود از دعای صبح
چون اختران چراغ شبستان تمام شد
هر کس فشاند خرده جان را به پای صبح
غافل مشو ز عزت پیران زنده دل
برخیز چون سپند ز جا پیش پای صبح
چون آفتاب، زنده جاوید می شود
خود را رساند هر که به دارالشفای صبح
بر غفلت سیاه دلان خنده می زند
غافل مشو ز خنده دندان نمای صبح
شد ایمن از گزند شبیخون حادثات
خود را رساند هر که به زیر لوای صبح
در سلک راستان نتواند سفید شد
چون شمع هر که جان ندهد رونمای صبح
گرد گناه با دل روشن چه می کند؟
از دود شب سیاه نگردد قبای صبح
صائب چگونه وصف نماید، که قاصرست
خورشید با هزار زبان در ثنای صبح

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دل زنده می کند نفس جانفزای صبح
جان می شود دو مغز ز آب و هوای صبح
هوش مصنوعی: دل را با نفس تازه‌ای که صبح به ارمغان می‌آورد، زنده می‌کند. روح انسان با تأثیرات خوب آب و هوای صبح، مانند دو مغز به حیات و سرزندگی می‌رسد.
چون آفتاب قبله ذرات می شود
هر کس که سود روی ارادت به پای صبح
هوش مصنوعی: مثل آفتاب، در دل ذرات وجود تأثیر می‌گذارد؛ هر کسی که محبت و ارادتش به او جلب شود، در صبحی که نورانی است، خواهد درخشید.
خورشید افسر زر ازین آستانه یافت
زنهار رو متاب ز دولتسرای صبح
هوش مصنوعی: خورشید از این درگاه، مانند افسر طلایی درخشید. از تو خواهش می‌کنم که از این قصر روزی دور مشو و برنگرد.
در زیر پای سیر درآرد براق روح
عظم رمیم را نفس جانفزای صبح
هوش مصنوعی: در زیر پای سیر، موجودی نورانی و پروازکننده، روح بزرگ من را به پرواز درآورد و نفس تازه‌ای از صبح را به من بخشید.
چون خون مرده قابل تلقین فیض نیست
هر کس ز خواب خوش نجهد در هوای صبح
هوش مصنوعی: اگر کسی از خواب خوش برنخیزد و خود را در هوای صبح قرار ندهد، مانند کسی است که مرده است و نمی‌تواند از فیض و بهره‌مندی برخوردار شود.
فیض است فیض، صحبت اشراقیان تمام
زنهار سعی کن که وی آشنای صبح
هوش مصنوعی: این یک نعمت بزرگ است، صحبت کردن با افرادی که به نور و روشنایی حقیقت نزدیک‌اند. مراقب باش و کوشا باش، چون او آشنا و دوست صبح و روز نو است.
از خوان روزگار به یک قرص ساخته است
صادق بود همیشه ازان اشتهای صبح
هوش مصنوعی: زندگی به ما یک وعدهٔ غذا داده است و همواره با صداقت از آن بهره می‌بریم، به ویژه در آغاز روز.
دستی کز آستین بدر آید ز روی صدق
سر پنجه کلیم شود از دعای صبح
هوش مصنوعی: دستی که از آستین بیرون بیاید و با نیت پاک و صداقت باشد، می‌تواند مانند دعای یک صبح، مؤثر و سودمند باشد.
چون اختران چراغ شبستان تمام شد
هر کس فشاند خرده جان را به پای صبح
هوش مصنوعی: زمانی که ستاره‌ها که روشنایی شب را تأمین می‌کنند، تمام شدند، هر کسی ناچاری و کم‌نور خود را به پای صبح می‌ریزد.
غافل مشو ز عزت پیران زنده دل
برخیز چون سپند ز جا پیش پای صبح
هوش مصنوعی: فریب نخور از بزرگی و احترام افراد سالخورده، بلکه همچون سپند که با نور صبح زود بیدار می‌شود، برخیز و به حرکت درآ.
چون آفتاب، زنده جاوید می شود
خود را رساند هر که به دارالشفای صبح
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که مانند خورشید، کسی که به دارالشفای صبح برسد و با آن آشنا شود، همیشه زنده و پایدار خواهد بود. یعنی صبح و نور آن نشانه‌ای از زندگی و شعف است و کسانی که به این نور نزدیک شوند، همواره از زندگی و انرژی مثبت برخوردار خواهند بود.
بر غفلت سیاه دلان خنده می زند
غافل مشو ز خنده دندان نمای صبح
هوش مصنوعی: برخی از افراد بی‌خبر از حقایق زندگی با لبخندهای فریبنده غفلت می‌کنند، اما مراقب باش که این لبخند و روز نو با دندان‌های روشنش، واقعیت‌های تلخی را پنهان می‌کند.
شد ایمن از گزند شبیخون حادثات
خود را رساند هر که به زیر لوای صبح
هوش مصنوعی: هر کسی که در سایه صبح، از خطرات و حوادث شب در امان باشد، به طرز امنی به مقصود خود می‌رسد.
در سلک راستان نتواند سفید شد
چون شمع هر که جان ندهد رونمای صبح
هوش مصنوعی: هر کسی که در مسیر حقیقت و درستی قرار نگیرد، نمی‌تواند مانند شمع نورانی و روشن شود. فقط کسانی که جان خود را برای حقیقت می‌دهند، می‌توانند به روشنی و زیبایی صبح دست یابند.
گرد گناه با دل روشن چه می کند؟
از دود شب سیاه نگردد قبای صبح
هوش مصنوعی: اگر دل انسان پاک و روشن باشد، گناه‌هایش چه تأثیری بر او دارد؟ لباس صبح را نمی‌توان با دود شب تیره کرد.
صائب چگونه وصف نماید، که قاصرست
خورشید با هزار زبان در ثنای صبح
هوش مصنوعی: صائب چگونه می‌تواند توصیف کند که خورشید با وجود هزاران زبان، در ستایش سپیده‌دم ناتوان است؟

حاشیه ها

1393/10/07 09:01
علی اصغر

یض است فیض، صحبت اشراقیان تمام
زنهار سعی کن که وی آشنای صبح
در مصرع دوم این بیت بعد از که "شوی " بوده که "ش" افتاده است