گنجور

غزل شمارهٔ ۲۲۷۳

دور کن از دل هوس در پیرهن اخگر مپیچ
بگسل از طول امل، چون مار در بستر مپیچ
کار خود چون کوهکن با تیشه خود کن تمام
بیش ازین در انتظار تیغ چون جوهر مپیچ
دل چو روشن شد به باد نیستی ده جسم را
خط پاکی چون به دست افتاد در دفتر مپیچ
با فلک چندان مدارا کن که دل صافی شود
چون شود آیینه ات روشن، به خاکستر مپیچ
در ره دوری که نقش بال وپر باشد وبال
رشته دام علایق را به بال وپر مپیچ
دردمندان را به قدر زخم باشد فتح باب
از حوادث، تیغ اگر بارد به فرقت، سرمپیچ
تا توان پیچید در ساقی به شبهای دراز
کوته اندیشی مکن در شیشه و ساغر مپیچ
رنج باریک آورد آمیزش سیمین بران
اینقدر ای رشته باریک بر گوهر مپیچ
با کمند عنکبوتان صید عنقا مشکل است
بیش ازین صائب به فکر آن پری پیکر مپیچ

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دور کن از دل هوس در پیرهن اخگر مپیچ
بگسل از طول امل، چون مار در بستر مپیچ
هوش مصنوعی: از دل خود هوس و آرزوهای بیهوده را دور کن، مانند شعله‌ای که در لباس پنهان است. درازای آرزوها را رها کن و مانند ماری در آشیانه‌اش، در زنجیر آن نمان.
کار خود چون کوهکن با تیشه خود کن تمام
بیش ازین در انتظار تیغ چون جوهر مپیچ
هوش مصنوعی: کار خود را با دقت و پشتکار انجام بده، مانند کوه‌کنی که با تیشه‌اش کار می‌کند. دیگر منتظر نباش تا زندگی به تو فرصت بیشتری بدهد یا موقعیتی بهتر به وجود بیاورد؛ چرا که در این انتظار، چیزی به دست نخواهی آورد.
دل چو روشن شد به باد نیستی ده جسم را
خط پاکی چون به دست افتاد در دفتر مپیچ
هوش مصنوعی: وقتی دل انسان به روشنی و آگاهی می‌رسد، دیگر وابستگی به چیزهای مادی و جسمانی ندارد. مانند اینکه وقتی چیزی خوب و درست در دست ما قرار می‌گیرد، نباید آن را در هم و بر هم کنیم و باید از آن بهره‌برداری کنیم در کمال آرامش و نظم.
با فلک چندان مدارا کن که دل صافی شود
چون شود آیینه ات روشن، به خاکستر مپیچ
هوش مصنوعی: با آسمان به گونه‌ای رفتار کن که دل تو پاک و شفاف شود. وقتی دلت روشن و مانند یک آینه صاف باشد، درگیر مسائل بی‌اهمیت نشوید و خود را در افکار منفی نپیچانید.
در ره دوری که نقش بال وپر باشد وبال
رشته دام علایق را به بال وپر مپیچ
هوش مصنوعی: در مسیر دوری که عواطف و وابستگی‌ها در آن نقش دارند، اجازه نده که این احساسات تو را گرفتار کنند.
دردمندان را به قدر زخم باشد فتح باب
از حوادث، تیغ اگر بارد به فرقت، سرمپیچ
هوش مصنوعی: در دل دردمنـدان، میزان درد به اندازه زخم‌هایشان است. وقتی پنجره‌ای از حوادث به روی آن‌ها باز می‌شود، حتی اگر تیغ جدایی بر آن‌ها باز شود، سر خود را به زیر می‌فکنند و با تاسیس خویش در برابر مشکلات ایستادگی می‌کنند.
تا توان پیچید در ساقی به شبهای دراز
کوته اندیشی مکن در شیشه و ساغر مپیچ
هوش مصنوعی: در شب‌های طولانی، سعی کن از ساقی دور نشوی و به فکر افکار سطحی نباشی. به نیکی در نوشیدنی و ظرفش فکر کن و آنها را با دقت و بدون شتاب بگیر.
رنج باریک آورد آمیزش سیمین بران
اینقدر ای رشته باریک بر گوهر مپیچ
هوش مصنوعی: رنج و سختی به خاطر این که نقره به زیبایی با یکدیگر ترکیب شوند، ایجاد شده است. پس ای رشته نازک، خواهش می‌کنم که بیش از این در جواهر نپیچ.
با کمند عنکبوتان صید عنقا مشکل است
بیش ازین صائب به فکر آن پری پیکر مپیچ
هوش مصنوعی: گرفتن پرنده‌ای افسانه‌ای با نوارهای نازک و ظریف مانند تار عنکبوت کار آسانی نیست. بنابراین، صائب، از فکر و خیال درباره آن زن با زیبایی خاص دست بردار.