صائبغزل شمارهٔ ۲۰۲۹
خلقند جمله آلت شطرنج، زنده کیست؟
هر کس که هست باخته اینجا برنده کیست؟
از حیرت است در جگر سنگ پای من
هر دم مرا به عالم دیگر برنده کیست؟
در غور قطره ای نتواند رسید فکر
در بحر بیکنار حقیقت رسنده کیست؟
بر سنگ خاره نیست روان حکم آدمی
از سنگ، آبهای روان را کشنده کیست؟
این رهروان که روی زمین را گرفته اند
خرج رهند، راه به منزل برنده کیست؟
از حیرتند سنگ نشان سالکان راه
غیر از دل گداخته اینجا رونده کیست؟
از همت است هر که به هر جا رسیده است
بی بال پر به عالم بالا پرنده کیست؟
گر آفتاب عشق کشد روی در نقاب
این میوه های خام جهان را پزنده کیست؟
خالیست دست هر که به این نشأه آمده است
دست تهی است بهر گرفتن، دهنده کیست؟
فریاد چون سپند به جایی نمی رسد
از بحر آتشین حوادث، جهنده کیست؟
این سرو قامتان که درین سبز گلشنند
تیغ کشیده اند سراسر، کشنده کیست؟
امروز غیر طبع سخن آفرین تو
صائب به داد لفظ و معانی رسنده کیست؟
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خلقند جمله آلت شطرنج، زنده کیست؟
هر کس که هست باخته اینجا برنده کیست؟
هوش مصنوعی: همه موجودات مانند مهرههای شطرنج هستند. آیا کسی در این میان زنده است؟ هر که هست، در اینجا برنده نیست و بداند که بازنده شده است.
از حیرت است در جگر سنگ پای من
هر دم مرا به عالم دیگر برنده کیست؟
هوش مصنوعی: حیرت و شگفتی در وجود من، مانند یک سنگ در جگرم وجود دارد و هر لحظه کسی مرا به دنیای دیگری میبرد.
در غور قطره ای نتواند رسید فکر
در بحر بیکنار حقیقت رسنده کیست؟
هوش مصنوعی: در عمق یک قطره، فکر نمیتواند به اعماق دریا برسد؛ پس کیست که قادر به درک واقعیات بیپایان حقیقت باشد؟
بر سنگ خاره نیست روان حکم آدمی
از سنگ، آبهای روان را کشنده کیست؟
هوش مصنوعی: انسان نمیتواند بر روی سنگ خارا (شکستنی و سخت) حاکمیت داشته باشد. پس اگر آبهای روان جریان دارند، چه کسی میتواند آنها را متوقف کند؟
این رهروان که روی زمین را گرفته اند
خرج رهند، راه به منزل برنده کیست؟
هوش مصنوعی: این کسانی که در دنیا به سفر میپردازند و تلاش میکنند چه خرجی را تحمّل میکنند و در نهایت، راهی که به هدف و مقصود میرسد، چه کسی را به مقصد میرساند؟
از حیرتند سنگ نشان سالکان راه
غیر از دل گداخته اینجا رونده کیست؟
هوش مصنوعی: سنگها از تعجب به حال سالکانِ راه غیر از دل گداخته، چه کسی در اینجا میرود؟
از همت است هر که به هر جا رسیده است
بی بال پر به عالم بالا پرنده کیست؟
هوش مصنوعی: هر که به موفقیتی دست یافته، زحمات و تلاشهایش باعث این پیشرفت بوده است. بدون داشتن استعداد و توانایی، هیچ کس نمیتواند به قلههای بلند برسد.
گر آفتاب عشق کشد روی در نقاب
این میوه های خام جهان را پزنده کیست؟
هوش مصنوعی: اگر عشق مانند خورشید بر چهرهاش پردهای بکشد، پس مسئولیت زنده کردن این میوههای نارس جهان بر عهده کیست؟
خالیست دست هر که به این نشأه آمده است
دست تهی است بهر گرفتن، دهنده کیست؟
هوش مصنوعی: هر کسی که به این دنیا آمده، دستش خالی است و نمیتواند چیزی را بگیرد. حالا سوال این است که چه کسی میتواند بدهد؟
فریاد چون سپند به جایی نمی رسد
از بحر آتشین حوادث، جهنده کیست؟
هوش مصنوعی: فریاد مثل آتش به جایی نمیرسد. در میان این حوادث سخت و خطرناک، چه کسی توان پرش دارد؟
این سرو قامتان که درین سبز گلشنند
تیغ کشیده اند سراسر، کشنده کیست؟
هوش مصنوعی: این جوانان رشید و خوش قامت که در این باغ زیبا ایستادهاند، چه کسی است که با تیغ کشیده خود، خطری را به وجود آورده است؟
امروز غیر طبع سخن آفرین تو
صائب به داد لفظ و معانی رسنده کیست؟
هوش مصنوعی: امروز که کسی جز تو نتواند به خوبی و زیبایی سخن بگوید و معانی را منتقل کند، چه کسی میتواند به این کار بپردازد؟