غزل شمارهٔ ۱۸۷۳
پوشیدن نظر ز جهان عین حکمت است
قطع نظر ز خلق کمال بصیرت است
چشمی که باز کردن آن به ز (بستن است)
در عالم مشاهده آن چشم عبرت است
چشم صفا مدار ز گردون ( )
کاین آسیا همیشه پر از گرد کلفت است
بینایی نظر به مقامی نمی رسد
دارالامان مردم آگاه، حیرت است
بی پاس شرع، وضع جهان مستقیم نیست
قانون حفظ صحت عالم، شریعت است
فرمان پذیر شرع چو گشتی به امر و نهی
ناکردنی است هر چه خلاف مروت است
چون هست بر جناح سفر، بهر اعتبار
بال هما صحیفه عنوان دولت است
آگاه را سفیدی مو تازیانه ای است
در دیده های نرم، رگ خواب غفلت است
روی زمین ز سجده اخلاص ساده است
طاعات خلق بیشتر از روی عادت است
بر صبر خود مناز، که دارد فلاخنی
زلفش به کف، که سنگ کمش کوه طاقت است
چرخ وسیع، چشمه سوزن بود (بر او)
در دیده کسی که مقید به ساعت است
رزقش رسید ز عالم بالا به پای خویش
صائب کسی که همچو صدف پاک طینت است
غزل شمارهٔ ۱۸۷۲: هشیار زیستن نه ز قانون حکمت استغزل شمارهٔ ۱۸۷۴: خاطر چو خرم است به صهبا چه حاجت است؟
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
پوشیدن نظر ز جهان عین حکمت است
قطع نظر ز خلق کمال بصیرت است
هوش مصنوعی: پنهان کردن دیدگاه خود از دنیا نشانهای از حکمت است و بیتوجهی به نظرات دیگران نشاندهنده کمال در درک و بصیرت است.
چشمی که باز کردن آن به ز (بستن است)
در عالم مشاهده آن چشم عبرت است
هوش مصنوعی: چشمی که به جای بستن، باز شود، در واقع در دنیای مشاهده، چشمی است که میتواند عبرت بگیرد و درس بیاموزد.
چشم صفا مدار ز گردون ( )
کاین آسیا همیشه پر از گرد کلفت است
هوش مصنوعی: به آسمان نگاه نکن، زیرا این دنیا همیشه پر از مشکلات و پریشانیهاست.
بینایی نظر به مقامی نمی رسد
دارالامان مردم آگاه، حیرت است
هوش مصنوعی: بصیرت و درک عمیق به درجهای نمیرسد که در دارالامان (محل آرامش و امنیت) مردم دانا قرار داشته باشد، زیرا این امر بهشدت شگفتآور و گیجکننده است.
بی پاس شرع، وضع جهان مستقیم نیست
قانون حفظ صحت عالم، شریعت است
هوش مصنوعی: بدون رعایت قوانین شرعی، نظم جهان به درستی برقرار نیست. قانون حفظ سلامت و نظم دنیا، همان شریعت است.
فرمان پذیر شرع چو گشتی به امر و نهی
ناکردنی است هر چه خلاف مروت است
هوش مصنوعی: وقتی به دستورات دین عمل کردی، هر کاری که بر خلاف جوانمردی و اخلاق باشد، نکن.
چون هست بر جناح سفر، بهر اعتبار
بال هما صحیفه عنوان دولت است
هوش مصنوعی: وقتی که در سفر هستیم، برای حفظ اعتبار و موقعیت خود، پرچم بال هما به عنوان نشانهای از حکومت و دولت در دست داریم.
آگاه را سفیدی مو تازیانه ای است
در دیده های نرم، رگ خواب غفلت است
هوش مصنوعی: کسانی که آگاه هستند، سفیدی مو برایشان مانند تازیانهای است که در چشمان حساس آنها ظاهر میشود و نشانهای از غفلت و ناآگاهی است.
روی زمین ز سجده اخلاص ساده است
طاعات خلق بیشتر از روی عادت است
هوش مصنوعی: عملکرد انسانها بر روی زمین از روی خلوص و خوشنیتی است، اما بیشتر عبادات و رفتارهایی که از سوی مردم انجام میشود، ناشی از عادت و بیتوجهی به معنای واقعی آنهاست.
بر صبر خود مناز، که دارد فلاخنی
زلفش به کف، که سنگ کمش کوه طاقت است
هوش مصنوعی: بر صبر و شکیبایی خود تکیه نکن، زیرا او با زلفش مانند فلاخن سنگی به دست دارد و این سنگ حتی اگر کوچک باشد، مانند کوهی است که از صبر و طاقت تو فراتر است.
چرخ وسیع، چشمه سوزن بود (بر او)
در دیده کسی که مقید به ساعت است
هوش مصنوعی: در یک نگاه، جهانی بزرگ به اندازه یک سوزن به نظر میرسد، برای کسی که به زمان و نظم اهمیت میدهد و خود را به ساعات مشخصی پایبند کرده است.
رزقش رسید ز عالم بالا به پای خویش
صائب کسی که همچو صدف پاک طینت است
هوش مصنوعی: به او روزی از عالم بالا رسید و او آن را با افتخار پذیرفت، کسی که مانند صدف، پاک و خالص است.

صائب