غزل شمارهٔ ۱۸۷۰
بیداری سیاه دلان عین غفلت است
خوابی که نیست از سر غفلت، عبادت است
از زهد خشک بر دل زاهد غبار نیست
تابوت بهر مرده دلان مهد راحت است
شرط طواف کعبه دل، بی بضاعتی است
گر شرط طوف کعبه گل، استطاعت است
آبی که داد زندگی جاودان به خضر
در قبضه تصرف تیغ شهادت است
شیطان پا برجاست شود هر چه عادتی
بیچاره آن که در گرو رسم عادت است
غیر از دل شکسته خود، گوشه گیر را
هر گوشه ای که هست، کمینگاه شهرت است
دامی که غیر خوردن دل نیست دانه اش
امروز در بساط زمین دام صحبت است
از ماه مصر، صلح به آوازه کرده است
گر مطلب کریم ز انعام، شهرت است
چون چشم سوزن است جهان وسیع، تنگ
صائب به چشم هر که مقید به ساعت است
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بیداری سیاه دلان عین غفلت است
خوابی که نیست از سر غفلت، عبادت است
هوش مصنوعی: بیداری افرادی که دلشان تاریک است، در واقع همان غفلت است. عبادتی که از روی بیخبری انجام میشود، همانند یک خواب است که نشانهای از توجه و آگاهی نیست.
از زهد خشک بر دل زاهد غبار نیست
تابوت بهر مرده دلان مهد راحت است
هوش مصنوعی: افراد زاهد و خشک نمیتوانند قلب خود را از غبار نگرانی و اندوه پاک کنند. در حالی که برای کسانی که دلهای مرده دارند، زندگی و آرامش در این دنیا مانند تابوتی است که به آنها راحتی میدهد.
شرط طواف کعبه دل، بی بضاعتی است
گر شرط طوف کعبه گل، استطاعت است
هوش مصنوعی: برای طواف دور کعبه، شرط اصلی عشق و دلباختگی است، حتی اگر امکانات و توانایی مالی نداشته باشی. اما برای ورود به گل و عالم مادی، داشتن استطاعت و توانایی لازم است.
آبی که داد زندگی جاودان به خضر
در قبضه تصرف تیغ شهادت است
هوش مصنوعی: آبی که سبب بخشیدن زندگی ابدی به خضر شد، در واقع در دست نیروی شهادت و فداکاری قرار دارد.
شیطان پا برجاست شود هر چه عادتی
بیچاره آن که در گرو رسم عادت است
هوش مصنوعی: شیطان همیشه آماده است و هر عادت ناپسند ادامه پیدا میکند. آنکه به عادتهایش وابسته است، در واقع در دام آن عادات گرفتار شده است.
غیر از دل شکسته خود، گوشه گیر را
هر گوشه ای که هست، کمینگاه شهرت است
هوش مصنوعی: به جز دل شکستهام، هر کجا که تنها باشی، جایی برای معروف شدن و شناخته شدن وجود دارد.
دامی که غیر خوردن دل نیست دانه اش
امروز در بساط زمین دام صحبت است
هوش مصنوعی: در زندگی اگرچه ممکن است هر چیزی را نتوان به دست آورد، اما باید دانست که امروز تنها وسیلههای گفتوگو و ارتباطات هستند که اهمیت دارند و میتوانند ما را به هدف برسانند.
از ماه مصر، صلح به آوازه کرده است
گر مطلب کریم ز انعام، شهرت است
هوش مصنوعی: از ماه مصر، خبری از صلح و آرامش به گوش میرسد، اگرچه این مطلب از طرف کسی است که به لطف و بخشش معروف است.
چون چشم سوزن است جهان وسیع، تنگ
صائب به چشم هر که مقید به ساعت است
هوش مصنوعی: جهان برای کسی که به زمان و ساعت پایبند است، مانند دریچهای کوچک و تنگ مینماید، در حالی که در واقع وسیع و گسترده است.

صائب