گنجور

غزل شمارهٔ ۱۸۶۶

در عین بحر، گوشه نشین را کناره هاست
در یتیم را ز صدف گاهواره هاست
تا داده ام عنان توکل ز دست خویش
کارم همیشه در گره از استخاره هاست
از زاهدان خشک حدث گهر مپرس
خار و خس از محیط نصیب کناره هاست
نادان دلش خوش است به تدبیر ناخدا
غافل که ناخدا هم ازین تخته پاره هاست
آب فسرده در صدف پاک گو مباش
گوش ترا چه حاجت این گوشواره هاست؟
از راز عشق، زاهد خشک است بیخبر
ابروی قبله را چه خبر از اشاره هاست؟
از ما مجوی صبر که سررشته شکیب
از دست رفته تر ز عنان نظاره هاست
مور ضعیف اگر چه برابر بود به خاک
نسبت به خاکساری من از سواره هاست
دربسته ماند میکده از زاهدان خشک
خس پوش بحر رحمت ازین تخته پاره هاست
نگذاشت گریه در نظرم آرزوی خام
دامان صبح، پاک ز اشک ستاره هاست
صائب ز درد و داغ ندارد شکایتی
باغ و بهار سوخته جانان شراره هاست

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در عین بحر، گوشه نشین را کناره هاست
در یتیم را ز صدف گاهواره هاست
هوش مصنوعی: در میان دریا، کسی که در کناره است، همچنان از آرامش و امنیت برخوردار است، همان‌طور که یک یتیم در صدف، به نوعی حفاظت و محبت دست می‌یابد.
تا داده ام عنان توکل ز دست خویش
کارم همیشه در گره از استخاره هاست
هوش مصنوعی: وقتی که کنترل و پیگیری امور را به دست خداوند سپرده‌ام، همیشه کارهایم در پیچیدگی و مشکلاتی قرار دارد که به خاطر استخاره‌ها به وجود آمده است.
از زاهدان خشک حدث گهر مپرس
خار و خس از محیط نصیب کناره هاست
هوش مصنوعی: از زاهدان خشک و بی‌روح نباید درباره ارزش‌های درونی و واقعی پرسید، چراکه درختان خار و خس تنها در کنار آب‌ها و محیط‌های مناسب رشد می‌کنند.
نادان دلش خوش است به تدبیر ناخدا
غافل که ناخدا هم ازین تخته پاره هاست
هوش مصنوعی: افراد نادان به تدبیر و درایت بزرگ‌ترها افتخار می‌کنند، غافل از اینکه حتی آن بزرگ‌ترها نیز خودشان در موقعیت‌های دشوار مشابهی قرار دارند و ممکن است در واقع هیچ تسلطی بر اوضاع نداشته باشند.
آب فسرده در صدف پاک گو مباش
گوش ترا چه حاجت این گوشواره هاست؟
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که مانند آب زلال و پاک درون صدف، تو هم باید از چیزهای بی‌ارزش و بی‌فایده دوری کنی. به عبارت دیگر، نیازی نیست به زیورآلات و ظواهر بی‌معنا اهمیت بدهی، بلکه باید به درون و معنای واقعی خود توجه کنی.
از راز عشق، زاهد خشک است بیخبر
ابروی قبله را چه خبر از اشاره هاست؟
هوش مصنوعی: زاهد مادی و بی‌خبر از عشق، از اسرار عشق چیزی نمی‌داند. او حتی از نشانه‌های عشق و زیبایی، مانند ابروهای معشوق که به نوعی نماد قبله است، اطلاعی ندارد و نمی‌تواند از آن اشاره‌ها بهره‌برداری کند.
از ما مجوی صبر که سررشته شکیب
از دست رفته تر ز عنان نظاره هاست
هوش مصنوعی: از ما انتظار صبر نداشته باش، زیرا کنترل شکیبایی ما از دست رفته و نمی‌توانیم به آسانی به نظاره‌ها توجه کنیم.
مور ضعیف اگر چه برابر بود به خاک
نسبت به خاکساری من از سواره هاست
هوش مصنوعی: مور اگرچه ضعیف است و در کنار زمین قرار دارد، اما از نظر خاکساری و احترام، در مقایسه با سوارکاران دارای ارزش و مقام بالاتری است.
دربسته ماند میکده از زاهدان خشک
خس پوش بحر رحمت ازین تخته پاره هاست
هوش مصنوعی: میخانه به روی زاهدان بی‌روح بسته مانده و به نظر می‌رسد که رحمت الهی از این تکه چوب‌ها به ما می‌رسد.
نگذاشت گریه در نظرم آرزوی خام
دامان صبح، پاک ز اشک ستاره هاست
هوش مصنوعی: گریه نتوانست در ذهن من تصویر آرزوی دست نایافتنی‌ای را ایجاد کند، چرا که صبح، بدون آلودگی و اشک ستاره‌ها، بسیار پاک و زلال است.
صائب ز درد و داغ ندارد شکایتی
باغ و بهار سوخته جانان شراره هاست
هوش مصنوعی: صائب از درد و رنج خود شکایت نمی‌کند و باغ و بهار در حسرت جانان برایش آتش به جانش می‌زند.

حاشیه ها

1399/01/17 15:04
حسین آقا

ما عرفناک حق معرفتک صائب جان.
نادان دلش خوش است به تدبیر ناخدا
غافل که ناخدا هم ازین تخته پاره هاست
فقط تو میتونی به این زیبایی حال و روز مردم ایران رو با یه بیت شعر توصیف کنی.