صائبغزل شمارهٔ ۱۷۲۵
به فکر چاره فتادن جگر گداختن است
علاج درد چو مردان به درد ساختن است
مدان ز عشق جگرسوز حسن را غافل
که شمع بیش ز پروانه در گداختن است
توان به خانه خرابی ز گنج شد معمور
ترا مدار چو طفلان به خانه ساختن است
تو از رعونت خود می کشی ز خلق آزار
هدف نشانه ناوک ز قد فراختن است
ز زخم نیست مرا طالعی چو صید حرم
وگرنه شیوه خورشید تیغ آختن است
سخن ز دست نوازش زند به دل ناخن
که ساز باعث خوشوقتی از نواختن است
صفای آینه دل درین جهان، موقوف
به نقش نیک و بد و خوب و زشت ساختن است
به آه گرم دل سخن نرم گرداندن
ز سنگ خاره به تدبیر شیشه ساختن است
فغان که نرم شد جان سخت ما صائب
به بوته ای که در او سنگ در گداختن است
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
به فکر چاره فتادن جگر گداختن است
علاج درد چو مردان به درد ساختن است
هوش مصنوعی: برای حل مشکلات و دردها، باید تلاش و تدبیر کرد؛ همانطور که مردان با دردهای خود مواجه میشوند و در تلاش برای یافتن راهحل هستند.
مدان ز عشق جگرسوز حسن را غافل
که شمع بیش ز پروانه در گداختن است
هوش مصنوعی: به عشق زیبایی معشوق دل بسوزان و غافل نشو، زیرا شمع در سوزش و سوختن نسبت به پروانه بیشتر است.
توان به خانه خرابی ز گنج شد معمور
ترا مدار چو طفلان به خانه ساختن است
هوش مصنوعی: توان به خانهای ویران میدهد رونق، بنابراین به حرفهای بیپایه گوش نده؛ چون ساختن خانه برای کودکانه است.
تو از رعونت خود می کشی ز خلق آزار
هدف نشانه ناوک ز قد فراختن است
هوش مصنوعی: تو به خاطر خودپسندیات دیگران را اذیت میکنی، در حالی که هدف تو باید بالا بردن سطح خودت باشد.
ز زخم نیست مرا طالعی چو صید حرم
وگرنه شیوه خورشید تیغ آختن است
هوش مصنوعی: به خاطر زخمهایی که دارم، سرنوشتم مثل سرنوشت یک صید در حرم نیست، وگرنه خورشید همیشه تیغ میزند و برنده است.
سخن ز دست نوازش زند به دل ناخن
که ساز باعث خوشوقتی از نواختن است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که صحبت کردن و کلمات محبت آمیز میتوانند اثر عمیقی بر دلها بگذارند، همانطور که نوازش با دست باعث ایجاد خوشحالی و رضایت میشود. در واقع، لطف و محبت در کلام میتواند موجب شادی و دلگرمی دیگران گردد.
صفای آینه دل درین جهان، موقوف
به نقش نیک و بد و خوب و زشت ساختن است
هوش مصنوعی: روشنی و زلالی دل انسان در این دنیا بستگی به اعمال و انتخابهای او دارد؛ این که چگونه خوب و بد، زیبا و زشت را به تصویر بکشد و به زندگی خود شکل دهد.
به آه گرم دل سخن نرم گرداندن
ز سنگ خاره به تدبیر شیشه ساختن است
هوش مصنوعی: این بیت بیان میکند که برای دستیابی به نتیجهای خوب و دلنشین، حتی در مواجهه با مشکلات و سختیها، باید با تدبیر و حوصله عمل کرد. به عبارتی دیگر، سخن دلنشین و اثرگذار فقط با تلاش و فکر میسر میشود، حتی اگر موانع سختی در سر راه باشد.
فغان که نرم شد جان سخت ما صائب
به بوته ای که در او سنگ در گداختن است
هوش مصنوعی: آه که روح استوار ما، همچون چوبی نرم شده است، در حالی که در میان آتش و سنگی که در حال گداختن است، قرار گرفتهایم.