غزل شمارهٔ ۱۷۱۷
ز رنگ آل، ظهور جلال معلوم است
جلال حسن ز روی جمال معلوم است
صفای روح عیان گردد از تن خاکی
قماش آب زلال از سفال معلوم است
گرفت هر که کم خود، رسد به اوج کمال
تمام گشتن ماه از هلال معلوم است
لب گشاده، به حرص است حجت ناطق
غنای فقر ز ترک سؤال معلوم است
ز سایه پر و بال هما که در گذرست
شتاب دولت عاشق زوال معلوم است
به کنه نامه توان راه بردن از عنوان
که حال سال ز تحویل سال معلوم است
توان به ریشه اصل از سواد پی بردن
ز سایه سرکشی آن نهال معلوم است
حلال، صرف محال است در حرام شود
ز خرج، دخل حرام و حلال معلوم است
میان تازه خیالان، چو زلف از رخسار
خیال صائب نازک خیال معلوم است
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ز رنگ آل، ظهور جلال معلوم است
جلال حسن ز روی جمال معلوم است
هوش مصنوعی: رنگین بودن درختان گل و میوه نشاندهندهی زیبایی و شکوهی است که از زیبایی چهره و جمال ناشی میشود.
صفای روح عیان گردد از تن خاکی
قماش آب زلال از سفال معلوم است
هوش مصنوعی: روشنایی و زیبایی روح از جسم خاکی مشخص میشود، همانطور که خلوص آب زلال از سفال معلوم است.
گرفت هر که کم خود، رسد به اوج کمال
تمام گشتن ماه از هلال معلوم است
هوش مصنوعی: هر کس که به خود توجه کمتری داشته باشد، به اوج کمال و رشد میرسد. همانطور که معلوم است، ماه وقتی کامل میشود، ابتدا از حالت هلال آغاز میکند.
لب گشاده، به حرص است حجت ناطق
غنای فقر ز ترک سؤال معلوم است
هوش مصنوعی: کسی که با اشتیاق و میل از چیزی سخن میگوید، به نوعی دلیل و شاهدی بر فقر و نیاز خود در عدم درخواست از دیگران دارد.
ز سایه پر و بال هما که در گذرست
شتاب دولت عاشق زوال معلوم است
هوش مصنوعی: پر و بال پرندهای به نام هما در حال عبور است و این نشاندهندهی سرعت و شتابی در زندگی عاشقانه است که به زوال و پایان نزدیک میشود.
به کنه نامه توان راه بردن از عنوان
که حال سال ز تحویل سال معلوم است
هوش مصنوعی: از سرعنوان یک نامه میتوان به محتوای آن پی برد، مانند اینکه حال و احوال سال جدید از تغییر سال مشخص است.
توان به ریشه اصل از سواد پی بردن
ز سایه سرکشی آن نهال معلوم است
هوش مصنوعی: از روی سایهای که یک نهال بزرگ میافکند، میتوان به ریشه و اصل آن پی برد. این نشان میدهد که وجود یک شخص یا چیز و رفتار آن، نشانههایی از ویژگیها و ریشههای اصلیاش به ما میدهد.
حلال، صرف محال است در حرام شود
ز خرج، دخل حرام و حلال معلوم است
هوش مصنوعی: در این بیت، گفته میشود که چیزی که حلال است، نمیتواند در شرایط نامناسب و ممنوع به کار رود. به عبارت دیگر، درآمد و هزینههای حرام و حلال به وضوح مشخص است و نمیتوان انتظار داشت که از منابع نامناسب، نتیجهای مثبت به دست آید.
میان تازه خیالان، چو زلف از رخسار
خیال صائب نازک خیال معلوم است
هوش مصنوعی: در میان افرادی که ذهن خلاق و تازهای دارند، مانند این است که زیبایی و نازکی زلف، به وضوح از چهره انسان خیالپرور نمایان است.

صائب