گنجور

غزل شمارهٔ ۱۶۹۴

تن آهنین و نفس گرم و دل رمیده خوش است
سپند مضطرب و مجمر آرمیده خوش است
صدف پر از گهر و ابر قطره بار نکوست
عذار یار عرقناک و می چکیده خوش است
سکون ز مرکز و گردش بجاست از پرگار
پیاله در حرکت، صحبت آرمیده خوش است
به پای قافله نتوان شدن فلک پرواز
سفر چو عیسی ازین خاکدان جریده خوش است
شکستنی است کلیدی که بستگی آرد
زبان کز او نگشاید دلی، بریده خوش است
تمام سوز نگشت از شتاب، پروانه
سفر در آتش سوزان عنان کشیده خوش است
کمان به گوشه ابرو بلند می گوید
که راست خانگی از مردم خمیده خوش است
عطا و منع مساوی است با رضامندی
درین ریاض گل چیده و نچیده خوش است
چه عمر پوچ به گفتار می کنی صائب؟
سخن که نیست در او مغز، ناشنیده خوش است

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تن آهنین و نفس گرم و دل رمیده خوش است
سپند مضطرب و مجمر آرمیده خوش است
هوش مصنوعی: وجودی سخت و استوار، اما با روحی گرم و دل نگران، خوب است. همچنین آتش خاموش و شمعی آرام نیز نیکو است.
صدف پر از گهر و ابر قطره بار نکوست
عذار یار عرقناک و می چکیده خوش است
هوش مصنوعی: صدف پر از مروارید و ابر با قطرات باران زیباست، صورت دوست که با عرق درخشان است و شراب چکیده‌اش هم لذت‌بخش است.
سکون ز مرکز و گردش بجاست از پرگار
پیاله در حرکت، صحبت آرمیده خوش است
هوش مصنوعی: ثبات و آرامش از محور و مرکز است و چرخش لازم است. مانند پرگار که با پای ثابتش می‌چرخد. همچنین، در حرکت پیاله، گفتگو و سخن گفتن که در آرامش است، لذت‌بخش و دلنشین است.
به پای قافله نتوان شدن فلک پرواز
سفر چو عیسی ازین خاکدان جریده خوش است
هوش مصنوعی: در اینجا به این موضوع اشاره شده که نمی‌توان به سرعت یا به راحتی به قافله زندگی رسید و در عین حال، سفر کردن و ترک این دنیای خاکی آنقدرها هم ناخوشایند نیست. مانند عیسی که از زمین به آسمان رفت، می‌توان این سفر را تجربه کرد.
شکستنی است کلیدی که بستگی آرد
زبان کز او نگشاید دلی، بریده خوش است
هوش مصنوعی: کلیدی که می‌تواند زبانی را قفل کند، در واقع سست و شکستنی است. اگر این زبان نتواند دلی را باز کند، بهتر است که به کلی بریده شود و کنار گذاشته شود.
تمام سوز نگشت از شتاب، پروانه
سفر در آتش سوزان عنان کشیده خوش است
هوش مصنوعی: پروانه‌ای که با شتاب به سمت آتش می‌رود، حتی با تمام درد و سوزی که حس می‌کند، همچنان شاداب و خوشحال است. این سفر برای او لذتی دارد که نمی‌تواند از آن دست بکشد.
کمان به گوشه ابرو بلند می گوید
که راست خانگی از مردم خمیده خوش است
هوش مصنوعی: چشمان زیبا و حالت ابروها نشان می‌دهد که زیبایی و نشاط خانه‌اش به خوبی نمایان است و این به خوبی نشان می‌دهد که تا چه حد می‌تواند جذاب باشد.
عطا و منع مساوی است با رضامندی
درین ریاض گل چیده و نچیده خوش است
هوش مصنوعی: بخشیدن و نگرفتن هر دو برابر است و در این باغ، چه گل‌ها چیده شوند و چه نشوند، زیبایی و خوشحالی وجود دارد.
چه عمر پوچ به گفتار می کنی صائب؟
سخن که نیست در او مغز، ناشنیده خوش است
هوش مصنوعی: زندگی‌ات را صرف صحبت‌های بی‌محتوا و بی‌فایده نکن، صائب! وقتی سخن هیچ substance (مغز و محتوایی) ندارد، بهتر است که به سخن گفتن آن توجهی نداشته باشی.