غزل شمارهٔ ۱۶۶۸
نشاط عالم بی اعتبار درگردست
چو برق، خوشدلی روزگار در گردست
ز سیر دایمی مهر می توان دانست
که مهر عالم ناپایدار در گردست
مساز خانه درین خاکدان بی بنیاد
که همچو ابر در او کوهسار در گردست
قرار نیست به یک جای مهر تابان را
همیشه دولت ناپایدار در گردست
ز مهر و ماه تهی نیست کاسه گردون
همیشه مهره این بد قمار در گردست
به پیچ و تاب شود منتهی کشاکش حرص
به گنج تا نرسیده است مار در گردست
مریز رنگ اقامت درین خراب آباد
که خاک چون فلک بی مدار در گردست
بجاست تا حرم کعبه، همچو قبله نما
درون سینه دل بیقرار در گردست
بشوی گرد کدورت ز صفحه خاطر
درین دو هفته که ابر بهار در گردست
بگیر گردن مینا و رو به صحرا کن
که یک جهان قدح از لاله زار در گردست
غبار هستی عالم به گرد چون نرود؟
چنین که توسن آن شهسوار در گردست
اثر ز شعله هستی درین جهان تا هست
غم و نشاط چو دود و شرار در گردست
ز واصلان طریقت مجو قرار که موج
به قلزمی که بود بیکنار درگردست
به غیر کاسه دریوزه گدایی نیست
پیاله ای که درین روزگار درگردست
چگونه پای به دامن کشند حق طلبان؟
که نقش پای درین رهگذار در گردست
اگر چه راه طلب طی به جستجو نشود
مرا همان دل امیدوار در گردست
مساز برگ اقامت در آن چمن صائب
که همچو آب در او جویبار در گردست
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نشاط عالم بی اعتبار درگردست
چو برق، خوشدلی روزگار در گردست
هوش مصنوعی: شادی و نشاط دنیا بیسروصدا و ناپایدار مانند برق لحظهای میگذرد، ولی خوشدلی و خوشی روزگار در لحظههای مختلف همیشه در دسترس است.
ز سیر دایمی مهر می توان دانست
که مهر عالم ناپایدار در گردست
هوش مصنوعی: دوست داشتن دائمی و پایدار مهر، نشاندهنده این است که محبت و عشق در دنیا همواره در حال تغییر و ناپایدار است.
مساز خانه درین خاکدان بی بنیاد
که همچو ابر در او کوهسار در گردست
هوش مصنوعی: در این خاک بیپایه، خانه نساخت؛ چرا که مانند ابر، کوهها در آن پراکندهاند و ثباتی ندارند.
قرار نیست به یک جای مهر تابان را
همیشه دولت ناپایدار در گردست
هوش مصنوعی: زندگی نیست که همیشه در یک مکان، موفقیت و خوشبختی پایدار بماند. هر چیز خوبی ممکن است دچار تغییر و نوسان شود.
ز مهر و ماه تهی نیست کاسه گردون
همیشه مهره این بد قمار در گردست
هوش مصنوعی: در این جهان، همیشه نشانههایی از عشق و زیبایی وجود دارد و سرنوشت افراد مانند بازیای است که هر کس در آن نقش خود را ایفا میکند. کاسه آسمان یا جهان، همواره پر از محبت و احساس است و انسانها در این بازی سرنوشت، مهرههایی هستند که در دست روزگار و قمار تقدیر میچرخند.
به پیچ و تاب شود منتهی کشاکش حرص
به گنج تا نرسیده است مار در گردست
هوش مصنوعی: انسان در تلاش و کوشش برای به دست آوردن ثروت و دارایی، دچار چالشها و سختیهای زیادی میشود و این کشمکش تا زمانی ادامه دارد که خطرها و مشکلات (مانند مار) در کمین او هستند.
مریز رنگ اقامت درین خراب آباد
که خاک چون فلک بی مدار در گردست
هوش مصنوعی: در این خرابه، به اینجا بودن و زندگی کردن بیفایده است، زیرا زمین مانند آسمان، بیهدف و دائماً در حال چرخش است.
بجاست تا حرم کعبه، همچو قبله نما
درون سینه دل بیقرار در گردست
هوش مصنوعی: مناسب است که در دل بیقرار ما، مثل قبلهنما، حرم کعبه وجود داشته باشد.
بشوی گرد کدورت ز صفحه خاطر
درین دو هفته که ابر بهار در گردست
هوش مصنوعی: در این دو هفته که باران بهاری میبارد، به خود اجازه بده که از افکار منفی و ناخوشایند رها شوی و ذهن خود را پاکسازی کنی.
بگیر گردن مینا و رو به صحرا کن
که یک جهان قدح از لاله زار در گردست
هوش مصنوعی: دستت را به گردن مینا (گل) ببر و به سمت دشت برو، زیرا در اطراف تو یک دنیا لیوان پر از شراب از لالهزار وجود دارد.
غبار هستی عالم به گرد چون نرود؟
چنین که توسن آن شهسوار در گردست
هوش مصنوعی: گرد و غبار زندگی مانند یک سایه در اطراف ماست، به آسانی از بین نمیرود. مانند اسب سوارکار قهرمانی که در گرد و غبار در حال حرکت است و نمیتواند از آن فرار کند.
اثر ز شعله هستی درین جهان تا هست
غم و نشاط چو دود و شرار در گردست
هوش مصنوعی: هر چه در این جهان وجود دارد به خاطر تاثیر شعله وجود است و تا زمانی که غم و شادی وجود دارند، مانند دود و شعله در هوا پراکندهاند.
ز واصلان طریقت مجو قرار که موج
به قلزمی که بود بیکنار درگردست
هوش مصنوعی: از کسانی که در راه حقیقت قرار دارند، انتظار آرامش نداشته باش؛ زیرا مانند موجی هستند که دائم در حال حرکتند و هیچگاه در یک نقطه ثابت نمیمانند.
به غیر کاسه دریوزه گدایی نیست
پیاله ای که درین روزگار درگردست
هوش مصنوعی: در این دنیای امروز، هیچ چیز جز کاسه و پیاله برای گرفتن کمک و نیازمندی وجود ندارد. همه به نوعی در طلب و نیاز به دیگران هستند و فقط به آنچه که دیگران دادهاند، وابستهاند.
چگونه پای به دامن کشند حق طلبان؟
که نقش پای درین رهگذار در گردست
هوش مصنوعی: حقطلبان چگونه میتوانند در این مسیر قدم بگذارند، در حالی که نشانههای پای آنها در گرد و غبار باقی مانده است؟
اگر چه راه طلب طی به جستجو نشود
مرا همان دل امیدوار در گردست
هوش مصنوعی: هرچند نمیتوانم از طریق جستجو به مقصد برسم، اما دل امیدوارم همیشه در کنار من است.
مساز برگ اقامت در آن چمن صائب
که همچو آب در او جویبار در گردست
هوش مصنوعی: در چمن زاری که مانند آب در جویبار در حال جریان است، پا نگذار و در آن جا اقامت نکن، ای صائب.

صائب