غزل شمارهٔ ۱۶۱۷
از زر و سیم جهان پاس نظر باید داشت
دل به چیزی مگذارید که برباید داشت
یوسف مصر شنیدی که ز اخوان چه کشید
چه توقع ز عزیزان دگر باید داشت
تا نسوزد دلت از داغ عزیزان چمن
در بهاران سر خود در ته پا باید داشت
دو سه روزی که درین سبز چمن مهمانی
همچو نرگس به ته پای نظر باید داشت
می شود خوار، کند هر که عزیزان را خوار
عزت مردم پاکیزه گهر باید داشت
روی دل نیست سزاوار به این مشت جماد
پشت چون سکه خوش نقش به زر باید داشت
تا مگر دولت ناخوانده درآید از در
چشم چون حلقه شب و روز به در باید داشت
چون مگس چند طلبکار جراحت باشی؟
دیده از عیب خلایق به هنر باید داشت
همت پیر خرابات بلند افتاده است
چون سبو دست طلب در ته سر باید داشت
ذکر بی خاطر آگاه نفس سوختن است
پاس تسبیح ز صد راهگذار باید داشت
تا شود خرده جان تو یکی صد صائب
چشم بر سوختگان همچو شرر باید داشت
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
از زر و سیم جهان پاس نظر باید داشت
دل به چیزی مگذارید که برباید داشت
هوش مصنوعی: به دنیا وابسته نباشید و دل خود را به چیزهایی نسپارید که از دست میروند. به ارزشها و داراییهای واقعی توجه کنید و از چیزهای فانی دوری کنید.
یوسف مصر شنیدی که ز اخوان چه کشید
چه توقع ز عزیزان دگر باید داشت
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که وقتی داستان یوسف و برادرانش را میشنویم و میبینیم او چه سختیهایی از سوی برادرانش کشیده، نباید از دیگر عزیزان خود توقع زیادی داشته باشیم. آنچه در روابط انسانی میگذرد ممکن است گاهی به ناامیدی یا غفلت بینجامد.
تا نسوزد دلت از داغ عزیزان چمن
در بهاران سر خود در ته پا باید داشت
هوش مصنوعی: برای اینکه دلت از غم و داغ عزیزانت نسوزد، باید در فصل بهار حواست به پایت باشد و مراقب باشی.
دو سه روزی که درین سبز چمن مهمانی
همچو نرگس به ته پای نظر باید داشت
هوش مصنوعی: برای چند روزی که در این چمن سبز مهمان هستی، باید مانند نرگس به انتهای نظر خود توجه داشته باشی.
می شود خوار، کند هر که عزیزان را خوار
عزت مردم پاکیزه گهر باید داشت
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد عزیزان را بی ارزش و کوچک کند، خودش نیز در نهایت بی ارزش خواهد شد. برای حفظ احترام مردم، باید از طینت و اصل نیک برخوردار بود.
روی دل نیست سزاوار به این مشت جماد
پشت چون سکه خوش نقش به زر باید داشت
هوش مصنوعی: دل انسان نباید به چیزهای بیارزش وابسته باشد؛ مانند یک دانه سکه زیبا که ارزش واقعیاش به زر بودنش است. انسان باید به چیزهایی ارزشمندتر توجه کند و نه به ظواهر و اشکال بیروح.
تا مگر دولت ناخوانده درآید از در
چشم چون حلقه شب و روز به در باید داشت
هوش مصنوعی: شاید روزی خوشبختی و سعادت به سراغم بیاید، بنابراین باید همیشه به در انتظار باشم، مانند حلقهای که شب و روز به دور هم میچرخند.
چون مگس چند طلبکار جراحت باشی؟
دیده از عیب خلایق به هنر باید داشت
هوش مصنوعی: چرا باید مانند مگسی که همیشه به دنبال عیبجویی از دیگران است، جراحت و آسیب بخواهی؟ باید چشمات را بر عیبهای مردم ببندی و به هنر و خوبیهای آنها توجه کنی.
همت پیر خرابات بلند افتاده است
چون سبو دست طلب در ته سر باید داشت
هوش مصنوعی: اراده و عزم بالا و بزرگی در دنیای نابسامان وجود دارد، همانند سبویی که برای رسیدن به آب، باید دست خود را به ته آن ببریم.
ذکر بی خاطر آگاه نفس سوختن است
پاس تسبیح ز صد راهگذار باید داشت
هوش مصنوعی: ذکر و یادکردی که از روی تفکر و آگاهی نباشد، تنها به معنای سوختن دل و درون است. برای اینکه عبادت و ذکر واقعی انجام دهیم، باید از صد طریق و در چند مسیر مراقب باشیم.
تا شود خرده جان تو یکی صد صائب
چشم بر سوختگان همچو شرر باید داشت
هوش مصنوعی: برای اینکه جان کوچک تو به یک صد برابری برسد، باید همچون شرر (جرقه) چشمانتظار سوختگان باشی.
حاشیه ها
1393/07/25 04:09
بنابر قافیه، مصراعهای دوم در بیت 3 و 10 اینگونه باید باشد:
در بهاران سر خود در ته پر باید داشت
(پر بجای پا)
و
پاس تسبیح ز صد راهگذر باید داشت
(راهگذر بجای راهگذار )