گنجور

غزل شمارهٔ ۱۵۲۰

که به سیب ذقنش چشم هوس دوخته است؟
که سهیل (از) عرق شرم برافروخته است
چون ز آتشکده دل به سلامت گذرد؟
آن که از پرتو مهتاب رخش سوخته است
ما چو طاوس ز بال وپر خود در دامیم
دام زلف تو چه صد چشم به ما دوخته است؟
ترتیب کرد مرا عشق و به جایی نرسید
ابر نیسان چه کند، دانه ما سوخته است
خنده صبح به فانوس تجلی دارد
تا ز شمع رخت آیینه برافروخته است
در زبان آوری خانه ما حرفی نیست
نه چو طوطی سخن از آینه آموخته است
بوسه ای گر نربوده است ز یاقوت لبش
دهن لاله چرا تا به جگر سوخته است؟
آتش از خانه همسایه به همسایه فتد
صائب از پهلوی دل درد و غم اندوخته است

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

که به سیب ذقنش چشم هوس دوخته است؟
که سهیل (از) عرق شرم برافروخته است
هوش مصنوعی: کسی که به سیب چانه‌اش نگاه و آرزویش را به دل دارد، در حقیقت ستاره‌ای چون سهیل از خجالت رنگش تغییر کرده است.
چون ز آتشکده دل به سلامت گذرد؟
آن که از پرتو مهتاب رخش سوخته است
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که کسی که دلش را از آتشکده‌ای پرردر و مشقت رهایی می‌بخشد، چگونه می‌تواند از نگرانی و آتش عشق نجات یابد؟ او که به خاطر زیبایی‌های محبوب خود سوخته و رنجیده است، نمی‌تواند به راحتی خود را از آن آتش جدا کند.
ما چو طاوس ز بال وپر خود در دامیم
دام زلف تو چه صد چشم به ما دوخته است؟
هوش مصنوعی: ما مانند طاوس با بال و پر خود در تله‌ای گرفتار آمده‌ایم و همین زلف زیبای توست که صدها چشم به ما دوخته شده است.
ترتیب کرد مرا عشق و به جایی نرسید
ابر نیسان چه کند، دانه ما سوخته است
هوش مصنوعی: عشق مرا به نحوی منظم و مرتب کرد، اما به هیچ نتیجه‌ای نرسید. ابر نیسان (باران بهاری) چه کار می‌تواند بکند وقتی که دانه ما (محصول یا آرزوهایمان) سوخته و از بین رفته است.
خنده صبح به فانوس تجلی دارد
تا ز شمع رخت آیینه برافروخته است
هوش مصنوعی: نور صبح مانند لبخند دل‌نشینی است که از فانوس روشنی سرچشمه می‌گیرد، تا آن‌که شمع زیبایی تو، آینه‌ای از درخشش را به وجود آورده است.
در زبان آوری خانه ما حرفی نیست
نه چو طوطی سخن از آینه آموخته است
هوش مصنوعی: در سخن گفتن، ما در میان دیگران جایگاهی نداریم و مثل طوطی نیستیم که تنها از دیگران بیاموزیم.
بوسه ای گر نربوده است ز یاقوت لبش
دهن لاله چرا تا به جگر سوخته است؟
هوش مصنوعی: اگر بوسه‌ای از لبی که همچون یاقوت است گرفته نشده، پس چرا دهن لاله (که نماد زیبایی و عشق است) تا این حد دل‌سوخته و آسیب دیده است؟
آتش از خانه همسایه به همسایه فتد
صائب از پهلوی دل درد و غم اندوخته است
هوش مصنوعی: اگر آتش به خانه همسایه بیفتد، صائب از دل خود درد و غم را جمع کرده است.

حاشیه ها

1393/07/25 03:09

به گمانم مصراع اول بیت چهارم اینگونه صحیح‌ست:
تربیت کرد مرا عشق و به جایی نرسید

1397/05/29 08:07
محسن حیدرزاده جزی

در بیت ششم هم به جای خانه ، خامه درست است .