گنجور

غزل شمارهٔ ۱۴۹۴

نمک عشق در آب و گل درویشان است
حاصل روی زمین در دل درویشان است
نور خورشید به ویرانه فزون می افتد
بیشتر لطف خدا شامل درویشان است
دل بیدار ازین صومعه داران مطلب
کاین چراغی است که در محفل درویشان است
گرچه از هر جگر چاک به حق راهی هست
راه نزدیکترش از دل درویشان است
سیل از خانه به دوشان چه تواند بردن؟
دل دریای خطر ساحل درویشان است
نغمه بال وپر سیرست سبکروحان را
ناله نی حدی محمل درویشان است
در زمینی که ازو بوی دل آید به مشام
پا بیفشار که سر منزل درویشان است
می کند سلطنت فانی خود را باقی
پادشاهی که دلش مایل درویشان است
دل پر آبله از سینه زهاد مجوی
جای این گنج گهر در دل درویشان است
پیش شمشیر قضا دست نمی جنبانند
جگر شیر کباب دل درویشان است
کیمیایی که ازو قلب جهان زر گردد
در رکاب نظر کامل درویشان است
در بساط من سودازده ز اسباب جهان
نیم جانی است اگر قابل درویشان است
چرخ با این همه انجم که در او می بینی
مشتی از خرمن بی حاصل درویشان است
جلوه نور حق از خاک سیه می بینند
در و دیوار کجا حایل درویشان است؟
گرچه از مردم دنیاست به ظاهر صائب
طینت خاکی او از گل درویشان است

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نمک عشق در آب و گل درویشان است
حاصل روی زمین در دل درویشان است
هوش مصنوعی: عشق همچون نمکی در زندگی درویشان وجود دارد و آنها نتیجه و محصول این عشق را در دل خود دارند؛ به عبارتی، ارزش واقعی زندگی درویشان به احساسات و عشق درونی آنها بستگی دارد.
نور خورشید به ویرانه فزون می افتد
بیشتر لطف خدا شامل درویشان است
هوش مصنوعی: نور خورشید در ویرانه‌ها بیشتر می‌تابد و این نشان از رحمت و لطف خداوند به درویشان و کسانی است که در تنگنا و فقر به سر می‌برند.
دل بیدار ازین صومعه داران مطلب
کاین چراغی است که در محفل درویشان است
هوش مصنوعی: دل بیدار از این مکان بی‌خبر است که این نور، تنها در جمعیتی از درویشان می‌درخشد.
گرچه از هر جگر چاک به حق راهی هست
راه نزدیکترش از دل درویشان است
هوش مصنوعی: هرچند از دل هر کسی که دلی شکسته است، راهی به سوی حق وجود دارد، اما نزدیک‌ترین راه به حق، دل درویشان است.
سیل از خانه به دوشان چه تواند بردن؟
دل دریای خطر ساحل درویشان است
هوش مصنوعی: سیل چه قدرتی دارد که بتواند از خانه‌های ما چیزی ببرد؟ دل پرخطر و بزرگ ما در کنار زندگی ساده‌مان است.
نغمه بال وپر سیرست سبکروحان را
ناله نی حدی محمل درویشان است
هوش مصنوعی: پرندگان آزاد و سبک‌روح با ترانه‌هایشان در آسمان پرواز می‌کنند، در حالی که ناله‌های نی، وسیله‌ای برای بیان درد و رنج درویشان است.
در زمینی که ازو بوی دل آید به مشام
پا بیفشار که سر منزل درویشان است
هوش مصنوعی: در جایی که رایحه عشق و محبت به مشام می‌رسد، قدم بگذار که آنجا محل زندگی درویشان و عارفان است.
می کند سلطنت فانی خود را باقی
پادشاهی که دلش مایل درویشان است
هوش مصنوعی: کسی که به دل درویشان توجه و تمایل دارد، سلطنت موقتی خود را جاودانه می‌کند.
دل پر آبله از سینه زهاد مجوی
جای این گنج گهر در دل درویشان است
هوش مصنوعی: دل‌هایی که پر از درد و رنج هستند را از زاهدان و عابدان طلب نکنید، زیرا این گنج‌های با ارزش و معنوی در دل انسان‌های درویش و ساده‌دل نهفته است.
پیش شمشیر قضا دست نمی جنبانند
جگر شیر کباب دل درویشان است
هوش مصنوعی: دلاوران و افرادی که شجاعت و قدرت دارند، در برابر سرنوشت و تقدیر یاری نمی‌کنند و نمی‌توانند از آن فرار کنند؛ همچنان که درویشان و افراد ضعیف، دل‌شان به آرزوهای برآورده نشده می‌سوزد.
کیمیایی که ازو قلب جهان زر گردد
در رکاب نظر کامل درویشان است
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وجودی خاص و گرانبها که می‌تواند عشق و توجه جهان را به سمت خود جلب کند، در پی توجه و دیدگاه عمیق و کامل درویشان قرار دارد. به نوعی، اشاره دارد که روح و معرفت درویشان می‌تواند به طلا و ارزش واقعی تبدیل شود.
در بساط من سودازده ز اسباب جهان
نیم جانی است اگر قابل درویشان است
هوش مصنوعی: در زندگی من هیچ چیز از لوازم دنیای مادی وجود ندارد، و اگر چیزی هم باشد، تنها یک اندک جان و روح است که ممکن است برای درویشان ارزشمند باشد.
چرخ با این همه انجم که در او می بینی
مشتی از خرمن بی حاصل درویشان است
هوش مصنوعی: با اینکه در آسمان ستاره‌های زیادی وجود دارد، اما همه آن‌ها تنها بخشی کوچک از تلاش‌های ناکام و بی‌فایده خداوند در زندگی انسان‌ها هستند.
جلوه نور حق از خاک سیه می بینند
در و دیوار کجا حایل درویشان است؟
هوش مصنوعی: درخشش نور حقیقت از زمین تاریک را مشاهده می‌کنند، دیوار و مانع برای درویشان کجاست؟
گرچه از مردم دنیاست به ظاهر صائب
طینت خاکی او از گل درویشان است
هوش مصنوعی: با وجود اینکه به نظر می‌رسد او از دنیای مردم است، در حقیقت سرشتش از خاک است و همانند گل درویشان می‌باشد.