گنجور

غزل شمارهٔ ۱۴۹۳

خلوت فکر، پریخانه خاموشان است
گفتگو ابجد طفلانه خاموشان است
گوش امن و دم آسوده و آرامش جان
جمع در بزم حکیمانه خاموشان است
بادپیمای سخن خاک ندارد در دست
گنج در گوشه ویرانه خاموشان است
مطلب نور بصیرت ز پریشان سخنان
کاین چراغی است که در خانه خاموشان است
باده ای خاص بود هر قدحی را اینجا
دل روشن می پیمانه خاموشان است
صدف از راز دل بحر خبرها دارد
مخزن راز، نهانخانه خاموشان است
گرچه پروانه ندارد خطر از شمع خموش
حرف یک سوخته پروانه خاموشان است
نور فیضی که دو عالم به چراغش جویند
همه شب شمع سیه خانه خاموشان است
خواب در پرده چشمش نمک سوده شود
هر که را گوش به افسانه خاموشان است
راز پوشیده نه کوزه سربسته چرخ
در لب خامش پیمانه خاموشان است
صورتی را که توان داد به معنی ترجیح
نقش دیوار صنمخانه خاموشان است
نیست بر مهره گل دیده بالغ نظران
از نفس سبحه صد دانه خاموشان است
به گریبان تأمل سر خود دزدیدن
صدف گوهر یکدانه خاموشان است
اگر آن مخزن اسرار کلیدی دارد
بی سخن، قفل در خانه خاموشان است
بال طوطی که به اقبال سخن سبز شده است
یکقلم سبزه بیگانه خاموشان است
می نابی که ندارد رگ خامی صائب
فرش در گوشه میخانه خاموشان است

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خلوت فکر، پریخانه خاموشان است
گفتگو ابجد طفلانه خاموشان است
هوش مصنوعی: در سکوت و آرامش ذهن، دنیای خاصی وجود دارد که پر از اندیشه‌های خاموش و تصورات ناگفته است. گفتگوها و تفکرات در این فضا، مانند زبان ساده و ابتدایی کودکان است، بی‌هیاهو و درونی.
گوش امن و دم آسوده و آرامش جان
جمع در بزم حکیمانه خاموشان است
هوش مصنوعی: گوش فراخ و سر آرام و روحی آرام در محفل دانایان خاموش جمع شده است.
بادپیمای سخن خاک ندارد در دست
گنج در گوشه ویرانه خاموشان است
هوش مصنوعی: سخنانی که مانند پرندگان به پرواز درمی‌آیند، در دستان کسی نیست که خاک و غم را بر دوش بکشد. گنج واقعی در سکوت و نابودی کسانی است که دیگر صحبت نمی‌کنند.
مطلب نور بصیرت ز پریشان سخنان
کاین چراغی است که در خانه خاموشان است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که دانش و بینش درست، به رغم تمام حرف‌های نامفهوم و بی‌مفهوم اطراف، وجود دارد. این بینش مانند چراغی است که در دل کسانی که به خواب رفته‌اند، روشنایی می‌بخشد و به آنها کمک می‌کند تا از تاریکی بیرون بیایند.
باده ای خاص بود هر قدحی را اینجا
دل روشن می پیمانه خاموشان است
هوش مصنوعی: در اینجا، هر نوشیدنی خاصی وجود دارد که دل را روشن می‌کند و در عین حال، افرادی که ساکت و آرام هستند هم از آن بهره می‌برند.
صدف از راز دل بحر خبرها دارد
مخزن راز، نهانخانه خاموشان است
هوش مصنوعی: صدف از اسرار درون دریا آگاهی دارد، چون مخزن رازها و خانه‌ای است برای کسانی که سکوت دارند.
گرچه پروانه ندارد خطر از شمع خموش
حرف یک سوخته پروانه خاموشان است
هوش مصنوعی: اگرچه پروانه از شمع خاموش هیچ آسیبی نمی‌بیند، اما سخن یک پروانه سوخته، از آن‌هایی که خاموش شده‌اند، چیزهای دیگری را بیان می‌کند.
نور فیضی که دو عالم به چراغش جویند
همه شب شمع سیه خانه خاموشان است
هوش مصنوعی: نور و فیضی که تمام جهان به دنبال آن هستند، در حقیقت، شمعی است که در شب تاریک خانه خاموشی‌ها می‌سوزد و در سکوت و دوری از دیده‌ها قرار دارد.
خواب در پرده چشمش نمک سوده شود
هر که را گوش به افسانه خاموشان است
هوش مصنوعی: اگر کسی به داستان‌ها و حکایت‌های رازآلود و نهان گوش بسپارد، خواب چشمانش به شیرینی و طعم نمک تبدیل می‌شود.
راز پوشیده نه کوزه سربسته چرخ
در لب خامش پیمانه خاموشان است
هوش مصنوعی: رازهای نهفته و پنهان همیشه در دل دنیا وجود دارند، مانند کوزه‌ای که دربسته است. آنچه در این دنیا خاموش و ساکت است، در واقع دارای دانشی عمیق و ارزشمند است.
صورتی را که توان داد به معنی ترجیح
نقش دیوار صنمخانه خاموشان است
هوش مصنوعی: صورتی که به آن قدرت بخشیده‌اید، نمادی از ارجحیت نقشی است که بر دیوار معبد سکوت عاشقان نقش بسته است.
نیست بر مهره گل دیده بالغ نظران
از نفس سبحه صد دانه خاموشان است
هوش مصنوعی: در دنیای ما هیچ چیز به اندازه‌ی توجه و دقت نظر انسان‌های با تجربه و خردمند اهمیت ندارد. وقتی که به زیبایی و محبت نگاه می‌کنیم، نمی‌توانیم فقط به ظاهر، بلکه به عمق و روح آن نیز توجه کنیم. مانند رشته‌ای از تسبیح که هر دانه‌اش خاموش و بی‌صداست، ولی مجموع آن زیبایی و سکوتی آگاهانه را به وجود می‌آورد.
به گریبان تأمل سر خود دزدیدن
صدف گوهر یکدانه خاموشان است
هوش مصنوعی: در این بیت به این موضوع اشاره شده است که وقتی فردی به فکر و تأمل درونی خود می‌پردازد، در واقع در جست‌وجوی گنجینه‌ای گرانبها و پنهان است که ممکن است به راحتی از دست برود. در واقع، این تأمل و اندیشه همچون جست‌وجو برای یافتن یک گوهر ارزشمند در دل سکوت و خاموشی است.
اگر آن مخزن اسرار کلیدی دارد
بی سخن، قفل در خانه خاموشان است
هوش مصنوعی: اگر آن گنجینه اسراری دارد که بتواند آن‌ها را بگشاید، در آن صورت سکوت و خاموشی خودش مثل قفل در خانه‌ای است که به روی دیگران بسته است.
بال طوطی که به اقبال سخن سبز شده است
یکقلم سبزه بیگانه خاموشان است
هوش مصنوعی: پر طوطی که به خوشبختی سخن از جوانه‌های سبز می‌زند، نشانه‌ای از طبیعتی غیرفطری و بی‌صدا است.
می نابی که ندارد رگ خامی صائب
فرش در گوشه میخانه خاموشان است
هوش مصنوعی: شراب ناب و خالصی که هیچ گونه ناخالصی ندارد، در گوشه‌ای از میخانهٔ خاموشان قرار دارد و همچون فرشی در آنجا پراکنده است.