گنجور

غزل شمارهٔ ۱۴۸۹

خط نارسته که در لعل لب جانان است
همچو زهری است که در زیر نگین پنهان است
خال مشکین تو از زلف دلاویزترست
خط ریحان تو گیرنده تر از قرآن است
قفل گردیدن دریاست نظر بستن من
مژه بر هم زدنم بال وپر طوفان است
زینهار از لب خندان به دل تنگ بساز
که گشاد تو چو تیر از گره پیکان است
کار بر زنده دلان چرخ نمی سازد تنگ
پسته هر چند که در پوست بود خندان است
سبز از آبله دست شود تخم امید
گرچه ظاهر سبب نشو و نما باران است
عمر پیران کهنسال به سرعت گذرد
رو به پستی چو نهد آب، سبک جولان است
یوسف افتاد گر از مکر زلیخا در بند
مصر از جوش خریدار به من زندان است
نیست از داغ غباری به دل من صائب
نفس سوختگان مغز مرا ریحان است

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خط نارسته که در لعل لب جانان است
همچو زهری است که در زیر نگین پنهان است
هوش مصنوعی: خط ناراستی که بر روی لب‌های محبوب وجود دارد، مانند زهر پنهانی است که زیر نگینی نهفته شده است.
خال مشکین تو از زلف دلاویزترست
خط ریحان تو گیرنده تر از قرآن است
هوش مصنوعی: خال سیاه تو زیبایی بیشتری از موهای دل‌فریب دارد و خط دورتری که بر جسم تو وجود دارد، جذاب‌تر از آیات قرآن است.
قفل گردیدن دریاست نظر بستن من
مژه بر هم زدنم بال وپر طوفان است
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به تصویر کشیدن حالتی از غرق شدن در احساسات و افکار اشاره می‌کند. او می‌گوید که وقتی به چیزی توجه نمی‌کند و فقط به خود می‌پردازد، انگار دریایی به وسیله قفل بسته شده است. همچنین، زمانی که چشمانش را می‌بندد و آرامش می‌گیرد، این حالت به مانند بال و پر زدن طوفان است، به این معنا که حتی در سکوت و آرامش ظاهری، در درونش کشمکش و هیجانات وجود دارد.
زینهار از لب خندان به دل تنگ بساز
که گشاد تو چو تیر از گره پیکان است
هوش مصنوعی: باید مراقب باشی که از لبخند کسانی که در دل ناراحت‌اند فریب نخورده و به آن‌ها نزدیک نشوی؛ زیرا که گشاده بودن صورت آن‌ها مانند پیکانِ تیزی است که از گره‌اش رها شده و می‌تواند آسیب برساند.
کار بر زنده دلان چرخ نمی سازد تنگ
پسته هر چند که در پوست بود خندان است
هوش مصنوعی: کار و زندگی برای کسانی که دل زنده و شادابی دارند، تنگ و سخت نمی‌شود، حتی اگر در مواقعی هم با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه شوند. همچنان که پسته‌ای که درون پوستش نهفته است، باز هم به خاطر بادید و محتویاتش خوشحال و شاداب است.
سبز از آبله دست شود تخم امید
گرچه ظاهر سبب نشو و نما باران است
هوش مصنوعی: در زیر کوه‌های سخت و شرایط دشوار، دانه امید می‌تواند رشد کند. هر چند که به نظر می‌رسد باران، علت اصلی زندگی و رشد است، اما در واقع، گاهی نیاز به تلاش و کوشش بیشتر از عوامل طبیعی است.
عمر پیران کهنسال به سرعت گذرد
رو به پستی چو نهد آب، سبک جولان است
هوش مصنوعی: عمر سالمندان به سرعت سپری می‌شود، مانند آبی که به سمت پایین می‌رود و در این مسیر به آرامی حرکت می‌کند.
یوسف افتاد گر از مکر زلیخا در بند
مصر از جوش خریدار به من زندان است
هوش مصنوعی: یوسف اگرچه به خاطر دسیسه‌ی زلیخا در قید و بند مصر افتاد، اما بر اثر حرارت عشق و اشتیاق به معشوق، زندان او همچون بازار خرید و فروش است.
نیست از داغ غباری به دل من صائب
نفس سوختگان مغز مرا ریحان است
هوش مصنوعی: دل من از عشق و غم آسیب‌دیده است و هیچ نشانه‌ای از درد در آن باقی نمانده. در میان این احساسات، عطر و بوی گلابی به مشامم می‌رسد که نشانی از زیبایی و لطافت دارد.