گنجور

شمارهٔ ۲۸ - در توصیف دومین پلی که بر زاینده رود بسته شده

شد دو بالا زین پل نوآب و تاب زنده رود
طاق ابرویی چنین می خواست آب زنده رود
شد چو نقش ثانی این پل دلپذیر و پایدار
نقش اول بود اگر آن پل بر آب زنده رود
تا به آیین تمام این پل نقاب از رخ گشود
چشم حیران گشت سر تا سر حباب زنده رود
مصرع برجسته مطلع را کند شادابتر
زین پل نوشد دو چندان آب و تاب زنده رود
دوربادا چشم بد زین پل که هر طاقی ازو
شد مه عید دگر از بهر آب زنده رود
پیش ازین گر سرمه از خاک صفاهان خورده بود
زین پل نو شد بلند آوازه آب زنده رود
برنمی خیزد صدا از دست چون تنها بود
شد دو بالا زین دو پل گلبانگ آب زنده رود
همچو داغ تازه در زیر سیاهی شد نهان
چشمه جان بخش حیوان از حجاب زنده رود
صفحه دریاچه اش آیینه دار عشرت است
این چنین پیشانیی می خواست آب زنده رود
نیست ممکن از تماشایش نظربرداشتن
صد پری در شیشه دارد هر حباب زنده رود
هر قدر سنگین بود، بنیاد زهد و توبه را
چون کتان می ریزد از هم ماهتاب زنده رود
گر ز آب زندگی سرسبز گردد جسم ها
زنده جاوید گردد دل ز آب زنده رود
از دل زهاد می شوید غبار زهد خشک
جلوه مستانه دریا رکاب زنده رود
از گوارایی دو بالا می شود کیفیتش
باده را ممزوج اگر سازی به آب زنده رود
حسن شوخ از زیر چادر می نماید خویش را
کی تواند شد کف مستی نقاب زنده رود؟

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شد دو بالا زین پل نوآب و تاب زنده رود
طاق ابرویی چنین می خواست آب زنده رود
هوش مصنوعی: از پل نو، زنده رود به دو سمت بالاست و آب آن به زیبایی و شادابی می‌جوشد. به مانند ابروانی قوس‌دار، آب زنده رود شکل خاصی را خواسته است.
شد چو نقش ثانی این پل دلپذیر و پایدار
نقش اول بود اگر آن پل بر آب زنده رود
هوش مصنوعی: این پل زیبا و دائمی اکنون شبیه به یک تصویر ثانوی است، در حالی که تصویر اصلی اگر بر روی آب زنده‌رودی می‌بود، به شکلی متفاوت و جذاب‌تر جلوه می‌کرد.
تا به آیین تمام این پل نقاب از رخ گشود
چشم حیران گشت سر تا سر حباب زنده رود
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که وقتی این پل کامل شد و نقابش کنار رفت، دیدن آن به قدری شگفت‌انگیز بود که چشم‌ها حیران و متعجب شدند و تمام سطح آب زنده‌رود مانند حباب درخشان شد.
مصرع برجسته مطلع را کند شادابتر
زین پل نوشد دو چندان آب و تاب زنده رود
هوش مصنوعی: آب و هوای زیبای روزها، به خواب و زندگی تازه‌ای رنگ و لطافت بیشتری می‌بخشد، همان‌طور که رود زنده، با آب و نشاط خود، روحیه‌ای دوچندان را به ارمغان می‌آورد.
دوربادا چشم بد زین پل که هر طاقی ازو
شد مه عید دگر از بهر آب زنده رود
هوش مصنوعی: آرزو می‌کنم که این پل از چشم‌های بد دور بماند، چون هر قوسی که از آن به وجود آمده، نشانه‌ای شگفت‌انگیز و زیباست و امید می‌رود که این پل به زودی زندگی تازه‌ای را برای ما به ارمغان بیاورد.
پیش ازین گر سرمه از خاک صفاهان خورده بود
زین پل نو شد بلند آوازه آب زنده رود
هوش مصنوعی: قبل از این، اگر سرمه از خاک صفاهان به دست می‌آمد، حالا به خاطر این پل، آوازه‌ی آب زنده‌رود بالا رفته است.
برنمی خیزد صدا از دست چون تنها بود
شد دو بالا زین دو پل گلبانگ آب زنده رود
هوش مصنوعی: صدایی از دست برنمی‌خیزد، چون تنها بود. وقتی که دو چیز بر می‌خیزند، از این دو پل صدای زنده رود به گوش می‌رسد.
همچو داغ تازه در زیر سیاهی شد نهان
چشمه جان بخش حیوان از حجاب زنده رود
هوش مصنوعی: مانند یک زخم تازه‌ای که در زیر تاریکی پنهان شده است، چشمه حیات‌بخش موجودات زنده از پشت پرده زنده‌رود مشاهده می‌شود.
صفحه دریاچه اش آیینه دار عشرت است
این چنین پیشانیی می خواست آب زنده رود
هوش مصنوعی: این بیت حکایت از زیبایی و جذابیت دریاچه دارد که مانند آیینه ایست که شادی و خوشی را در خود منعکس می‌کند. همچنین، اشاره دارد به اینکه چنین زیبایی و نشاطی به خاطر وجود آب زنده و سبز است، که به نوعی نماد زندگی و حیات است.
نیست ممکن از تماشایش نظربرداشتن
صد پری در شیشه دارد هر حباب زنده رود
هوش مصنوعی: نگاهی به زیبایی او نمی‌توان کرد، چرا که هر حباب زنده‌رود مانند شیشه‌ای است که صد پری را در خود دارد.
هر قدر سنگین بود، بنیاد زهد و توبه را
چون کتان می ریزد از هم ماهتاب زنده رود
هوش مصنوعی: هر چه قدر که زهد و توبه سخت و سنگین باشد، ماهتاب زنده‌رود آن را به آسانی و نرمی مانند کتان از هم می‌پاشد.
گر ز آب زندگی سرسبز گردد جسم ها
زنده جاوید گردد دل ز آب زنده رود
هوش مصنوعی: اگر بدن‌ها از آب زندگی سیراب شوند، سرسبز و زنده خواهند شد و دل نیز از آب حیات زنده می‌شود و جاودانه خواهد گشت.
از دل زهاد می شوید غبار زهد خشک
جلوه مستانه دریا رکاب زنده رود
هوش مصنوعی: از دل زاهدان گرد و غبار زهد و ریاضت زدوده می‌شود و جلوه‌های سرزندگی و شادابی دریا مانند یک اسب در حال حرکت در رود زنده به نمایش درمی‌آید.
از گوارایی دو بالا می شود کیفیتش
باده را ممزوج اگر سازی به آب زنده رود
هوش مصنوعی: اگر باده را با آب زنده رود مخلوط کنی، کیفیتش به اندازه‌ای بالا می‌رود که گوارایی خاصی پیدا می‌کند.
حسن شوخ از زیر چادر می نماید خویش را
کی تواند شد کف مستی نقاب زنده رود؟
هوش مصنوعی: حسن بازیگوش از زیر چادر خود را نشان می‌دهد. آیا کسی می‌تواند مانند او در مستی و شادابی به حدی برسد که نقاب زنده رود را کنار بزند؟