حکیم نزاری » ادب‌نامه » باب دوازدهم - در تضرّع و خاتمت کتاب

<div class="clear-both">
<input type="text" id="findpoet" placeholder="جستجو در عناوین" size="35" value="" oninput="onInlineSearch(this.value, 'found-items', 'poem-excerpt')">
<div class="spacer" id="found-items"></div>
</div>
<br>
<p class="poem-excerpt" data-value="بخش ۱ : خدایا خطاهای ما در گذار"><a href="/nezari/adabname/bab12/sh1">بخش ۱</a>: خدایا خطاهای ما در گذار</p>
<p class="poem-excerpt" data-value="بخش ۲ - حکایت : شنیدم که تاج النسا رابعه"><a href="/nezari/adabname/bab12/sh2">بخش ۲ - حکایت</a>: شنیدم که تاج النسا رابعه</p>
<p class="poem-excerpt" data-value="بخش ۳ - حکایت : عزیزی که با فقر پیوند داشت"><a href="/nezari/adabname/bab12/sh3">بخش ۳ - حکایت</a>: عزیزی که با فقر پیوند داشت</p>
<div class="related-images-frame" id="cat-stats"><div class="century">
 آمار <a role="button" title="جمع شود / باز شود" class="cursor-pointer" onclick="switch_section('stats-section', 'stats-collapse-button')"><i class="notranslate info-buttons expand_circle_down" id="stats-collapse-button"></i></a>
</div>
<div id="stats-section">
<p>این آمار از میان ۱۱۴ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.</p>
<div class="notice">
<p>توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.</p>
<p>آمار همهٔ شعرهای گنجور را <a href="/vazn">اینجا</a> ببینید.</p>
<p>وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات <a href="http://www.sorud.info/">تارنمای سرود</a> اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.</p>
</div>
<table>
<tr class="h">
<td class="c1">ردیف</td>
<td class="c2">وزن</td>
<td class="c3">تعداد ابیات</td>
<td class="c4">درصد از کل</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%20%28%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%20%DB%8C%D8%A7%20%D9%88%D8%B2%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%29&amp;a=65&amp;c=2910">فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)</a></td>
<td class="c3">۱۱۴</td>
<td class="c4">۱۰۰٫۰۰</td>
</tr>
</table>
<p>آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:</p>
<table>
<tr class="h">
<td class="c1">ردیف</td>
<td class="c2">قالب شعری</td>
<td class="c3">تعداد ابیات</td>
<td class="c4">درصد از کل</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?f=3&amp;a=65&amp;c=2910">مثنوی</a></td>
<td class="c3">۱۱۴</td>
<td class="c4">۱۰۰٫۰۰</td>
</tr>
</table>
</div>
</div>


حکیم سعد الدین پسر شمس الدین پسر محمد نِزاری فوداجی بیرجندی قُهستانی در سال ۶۴۵ هجری قمری در روستای فوداج بیرجند به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیلات مقدماتی خود در بیرجند و قاین، به مطالعه ادبیان و علوم متداول زمان خود در قهستان پرداخت. او از جوانی به دیوانی (=کار دولتی) روی آورد. در سال ۶۷۸ هجری قمری به آذربایجان، اران، گرجستان، ارمنستان و باکو رفت و پس از دو سال به قهستان بازگشت و به خدمت امرای خاندان کرت درآمد. اما معاندان وی، ملوک کرت را بر وی برانگیختند تا جایی که معزول شد و اموالش مصادره گشت. نزاری سالهای پایان عمر خود را به انزوا گذراند و به شغل کشاورزی پرداخت. در نام وی و پدرش در برخی منابع اختلاف وجود دارد. وی دارای ۳ فرزند پسر بود که یکی از آنها در عنفوان جوانی در گذشت. حکیم نزاری در سال ۷۲۱ قمری چشم از جهان بسته است. آرامگاه وی در بیرجند و در خیابانی که به نام و افتخار او نامگذاری شده، واقع است.
بسیاری از شعرا و نویسندگان از آن جمله جامی، شاعر و عارف نامدار سده نهم برخی از اشعار حافظ را متأثر از اشعار حکیم نزاری میدانند و به عبارت دیگر معتقدند که حافظ از شیوه نزاری پیروی کرده است.
نزاری هم عصر سعدی بوده است. در کتاب تاریخ آل یاسر مشهور به حسامی واعظ، ضمن بیان هم عصری حکیم نزاری با سعدی آمده است که این دو با هم در شیراز و بیرجند صحبت داشته‌اند و شیخ یکی دو نوبت به عشق صحبت با او از شیراز به بیرجند آمده و ذکر او را در منظومات خود آورده است.
از آثار او می‌توان به دیوان اشعار،سفرنامه، ادب نامه، دستورنامه، مناظره شب و روز و ازهر و مزهر اشاره کرد.
آثار حکیم نزاری قهستانی به همت جمعی از شاعران جوان بیرجند به سرپرستی و پیگیری آقای مصطفی علیزاده و با استفاده از «متن انتقادی دیوان حکیم نزاری قهستانی بر اساس ده نسخه: نه نسخه خطی معتبر کهنسال و متن ماشین شده رسالهٔ دکتری دکتر سید علی‌رضا مجتهدزاده؛ به جمع و تدوین و مقابله و تصحیح و تحشیه و تعلیق و دیباچه مظاهر مصفا؛ به نفقه و اهتمام محمود رفیعی. تهران، انتشارات علمی» در گنجور در دسترس علاقمندان قرار گرفته است. منظومه‌های مثنوی روز و شب و سفرنامه به همت آقای سید محمدرضا شهیم اضافه شده است.

<p>حکیم سعد الدین پسر شمس الدین پسر محمد نِزاری فوداجی بیرجندی قُهستانی در سال ۶۴۵ هجری قمری در روستای فوداج بیرجند به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیلات مقدماتی خود در بیرجند و قاین، به مطالعه ادبیان و علوم متداول زمان خود در قهستان پرداخت. او از جوانی به دیوانی (=کار دولتی) روی آورد. در سال ۶۷۸ هجری قمری به آذربایجان، اران، گرجستان، ارمنستان و باکو رفت و پس از دو سال به قهستان بازگشت و به خدمت امرای خاندان کرت درآمد. اما معاندان وی، ملوک کرت را بر وی برانگیختند تا جایی که معزول شد و اموالش مصادره گشت. نزاری سالهای پایان عمر خود را به انزوا گذراند و به شغل کشاورزی پرداخت. در نام وی و پدرش در برخی منابع اختلاف وجود دارد. وی دارای ۳ فرزند پسر بود که یکی از آنها در عنفوان جوانی در گذشت. حکیم نزاری در سال ۷۲۱ قمری چشم از جهان بسته است. آرامگاه وی در بیرجند و در خیابانی که به نام و افتخار او نامگذاری شده، واقع است.</p>
<p>بسیاری از شعرا و نویسندگان از آن جمله جامی، شاعر و عارف نامدار سده نهم برخی از اشعار حافظ را متأثر از اشعار حکیم نزاری میدانند و به عبارت دیگر معتقدند که حافظ از شیوه نزاری پیروی کرده است.</p>
<p>نزاری هم عصر سعدی بوده است. در کتاب تاریخ آل یاسر مشهور به حسامی واعظ، ضمن بیان هم عصری حکیم نزاری با سعدی آمده است که این دو با هم در شیراز و بیرجند صحبت داشته&zwnj;اند و شیخ یکی دو نوبت به عشق صحبت با او از شیراز به بیرجند آمده و ذکر او را در منظومات خود آورده است.</p>
<p>از آثار او می&zwnj;توان به دیوان اشعار،سفرنامه، ادب نامه، دستورنامه، مناظره شب و روز و ازهر و مزهر اشاره کرد.</p>
<p>آثار حکیم نزاری قهستانی به همت جمعی از شاعران جوان بیرجند به سرپرستی و پیگیری آقای مصطفی علیزاده و با استفاده از &laquo;متن انتقادی دیوان حکیم نزاری قهستانی بر اساس ده نسخه: نه نسخه خطی معتبر کهنسال و متن ماشین شده رسالهٔ دکتری دکتر سید علی&zwnj;رضا مجتهدزاده؛ به جمع و تدوین و مقابله و تصحیح و تحشیه و تعلیق و دیباچه مظاهر مصفا؛ به نفقه و اهتمام محمود رفیعی. تهران، انتشارات علمی&raquo; در گنجور در دسترس علاقمندان قرار گرفته است. منظومه&zwnj;های مثنوی روز و شب و سفرنامه به همت آقای سید محمدرضا شهیم اضافه شده است.</p>

حکیم نزاری

ادب‌نامه