گنجور

بخش ۱۰۰ - تفسیر بیت حکیم سنائی رضی‌ الله عنه «آسمانهاست در ولایتِ جان، کارفرمای آسمان جهان» «در ره روح پست و بالاهاست،  کوههای بلند و دریاهاست»

غیب را ابری و آبی دیگرست
آسمان و آفتابی دیگرست
ناید آن الّا که بر خاصان پدید
باقیان فی لَبْس مِنْ خَلْقٍ جَدید
هست باران از پی پروردگی
هست باران از پی پژمردگی
نفع باران بهاران بوالعجب
باغ را باران پاییزی چو تب
آن بهاری نازپروردش کند
وین خزانی ناخوش و زردش کند
همچنین سرما و باد و آفتاب
بر تفاوت دان و سررشته بیاب
همچنین در غیب انواعست این
در زیان و سود و در ربح و غبین
این دم ابدال باشد زان بهار
در دل و جان روید از وی سبزه‌زار
فعل باران بهاری با درخت
آید از انفاسشان در نیکبخت
گر درخت خشک باشد در مکان
عیب آن از باد جان‌افزا مدان
باد کار خویش کرد و بر وزید
آنک جانی داشت بر جانش گزید

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

غیب را ابری و آبی دیگرست
آسمان و آفتابی دیگرست
هوش مصنوعی: معنای این بیت این است که در عالم غیب و رازهای نهفته، حال و هوایی متفاوت و غیرقابل مشاهده وجود دارد، در حالی که در دنیا و زندگی روزمره، آسمان و خورشید به شکل دیگری ظاهر می‌شوند. به عبارت دیگر، حقیقت‌های پنهان با آنچه در ظاهر می‌بینیم کاملاً متفاوت است.
ناید آن الّا که بر خاصان پدید
باقیان فی لَبْس مِنْ خَلْقٍ جَدید
باقیمانده‌ها در آفرینش جدید، در تردیدند 
هست باران از پی پروردگی
هست باران از پی پژمردگی
هوش مصنوعی: باران نتیجه‌ای از پرورش و شکوفایی است و همچنین نشانه‌ای از پژمردگی و زوال.
نفع باران بهاران بوالعجب
باغ را باران پاییزی چو تب
هوش مصنوعی: باران بهاری برای باغ بسیار سودمند و شگفت‌انگیز است، در حالی که باران پاییزی مانند بیماری تب‌دار برای آن عمل می‌کند.
آن بهاری نازپروردش کند
وین خزانی ناخوش و زردش کند
هوش مصنوعی: بهار باعث خوشحالی و لطافت او می‌شود، در حالی که پاییز او را ناراحت و زرد می‌کند.
همچنین سرما و باد و آفتاب
بر تفاوت دان و سررشته بیاب
هوش مصنوعی: سرما، باد و آفتاب به ما یادآوری می‌کنند که حتی در زندگی، شرایط و عوامل مختلف وجود دارند که بر وضعیت ما تأثیر می‌گذارند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی تفاوت‌هایی است که در هر زمان و مکان با آن‌ها روبه‌رو هستیم.
همچنین در غیب انواعست این
در زیان و سود و در ربح و غبین
هوش مصنوعی: در عالم پنهان، انواع و اقسام وجود دارد که می‌توان به آن‌ها در سود و زیان، ربح و زیان اشاره کرد.
این دم ابدال باشد زان بهار
در دل و جان روید از وی سبزه‌زار
هوش مصنوعی: این لحظه، مانند بهاری است که در دل و جان شکوفه می‌زند و از آنجا سبزه‌ها می‌رویند.
فعل باران بهاری با درخت
آید از انفاسشان در نیکبخت
هوش مصنوعی: باران بهاری به خاطر نفس های درختان می‌بارد و این نشانه‌ای از خوش شانسی و نیکبختی است.
گر درخت خشک باشد در مکان
عیب آن از باد جان‌افزا مدان
هوش مصنوعی: اگر درختی در یک مکان خشک و بی‌حیات باشد، به باد جان‌بخش blame نکن، بلکه این نشان‌دهنده‌ی عیب و نقص در خود درخت است.
باد کار خویش کرد و بر وزید
آنک جانی داشت بر جانش گزید
هوش مصنوعی: باد شروع به وزیدن کرد و به سمت جانی رفت که وجودش را حس می‌کرد.

خوانش ها

بخش ۱۰۰ - تفسیر بیت حکیم سنائی رضی‌ الله عنه «آسمانهاست در ولایتِ جان، کارفرمای آسمان جهان» «در ره روح پست و بالاهاست،  کوههای بلند و دریاهاست» به خوانش عندلیب
بخش ۱۰۰ - تفسیر بیت حکیم سنائی رضی‌ الله عنه «آسمانهاست در ولایتِ جان، کارفرمای آسمان جهان» «در ره روح پست و بالاهاست،  کوههای بلند و دریاهاست» به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1391/05/07 12:08
علی محمدی

به تحقیق جناب آقای پورجوادی بیت‌های آسمان‌هاست در ولایت جان ... الخ، از حکیم سنایی نیست بله از کتابی است به نام رحیق التحقیق از مبارک‌شاه مرورودی شاعر سده‌ی ششم و هفتم.

1402/03/13 15:06
مهدی مهدوی

با سلام. بله درست است. بنده پیگیری کردم همین طور است. بیت «آسمان هاست در ولایت جان ...» از حیکم مبارک شاه مرورودی است که در کتاب اشعار او به نام رحیق التحقیق آمده است که به کوشش و تحقیق نصرالله پورجوادی در سال 1381 ه.ش توسط انتشارات مرکز نشر دانشگاهی چاپ شده است. بیت مذکور در این کتاب در صفحه 85 است و بیت شماره 593 می باشد. لذا درست است این بیت از حکیم سنایی نیست.

1402/03/13 17:06
زهیر

حاشیه بعدیُ ملاحظه بفرمایین، با احترام 👇👇👇👇👇👇👇👇

1402/03/13 17:06
زهیر

این بیت در گنجور در این صفحات وارد شده:

صفحه اول

صفحه دوم

صفحه سوم

در «صفحه اول» که لینکش تقدیم شد، این چند بیت را از سنایی دانسته و او (سنائی) متوفی سنه ۵۴۵ هست. شاید مرورودی به عنوان استقبال از سنائی این ابیات را گفته باشد.

والله اعلم

1392/08/31 01:10
امین کیخا

برای لامکان بجز ناکجا واژه ناجایگاه را هم داریم .

1396/10/24 10:12

اسمان عالم غیب دارای اسمان و ابری دیگر است این جهان ناپدید تنها برای خاصان حق قابل شهود است مولانا با تاکید در جدید و نو بودن این تجلیات خداوندی در عالم و قدرت بیمثالش به ایه ای از ایات الهی اشاره میکند بدین مضمون ::أَ فَعَیِینا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ بَلْ هُمْ فِی لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِیدٍ
مگر در آفرینش نخستین عاجزیم (تا از باز آفریدن شما در رستاخیز ناتوان باشیم)، بلکه آنان از آفرینش جدید در اشتباه و تردیدند
غیب را ابری و آبی دیگرست
آسمان و آفتابی دیگرست
ناید آن الا که بر خاصان پدید
باقیان فی لبس من خلق جدید
باران برای پروردن و رشد باغ در بهار میبارد ولی همان باران در پاییز باغ را زرد میکند و میمیراند ...منظور درینجا پی بردن به قدرت الهی است که هرچیزی را میتواند روحی و معنی جداگانه ببخشد مولانا در ادامه همین بحث میفرماید همچنین سرما و باد و افتاب نیز میتوانند کارایی های متفاوتی در راستای قدرت امر الهی داشته باشند و از شنونده میخواد همین رشته رو دنبال کنه تا به مقصود حرفش برسه
هست باران از پی پروردگی
هست باران از پی پژمردگی
نفع باران بهاران بوالعجب
باغ را باران پاییزی چو تب
آن بهاری نازپروردش کند
وین خزانی ناخوش و زردش کند
همچنین سرما و باد و آفتاب
بر تفاوت دان و سررشته بیاب
همینطور که باران انواع دارد باران عالم معرفت الهی هم دارای ضرر و سود است ... سخنان اولیا و خاصان خداوندی هم که حیات بخش و جان افزاست بهمین شکل در دل سالکان باغ و بهاری از معرفت و عشق بوجود میاره مثل کاری که باران بهاری برای درخت انجام میده ... اگر هم جایی درختی خشکیده وجود داره عیب از باران بهاری و یا راهنمایی پیران حقیقت نیست ... نسیم های جان بخش اونها مثل باد کار خودش رو انجام میده ...اونیکه مستعد و مترصد این کمک ها باشه ازشون استفاده میکنه
همچنین در غیب انواعست این
در زیان و سود و در ربح و غبین
این دم ابدال باشد زان بهار
در دل و جان روید از وی سبزه‌زار
فعل باران بهاری با درخت
آید از انفاسشان در نیکبخت
گر درخت خشک باشد در مکان
عیب آن از باد جان‌افزا مدان
باد کار خویش کرد و بر وزید
آنک جانی داشت بر جانش گزید