گنجور

بخش ۱۰۱ - در معنی این حدیث کی اغتنموا برد الربیع الی آخره

گفت پیغامبر ز سرمای بهار
تن مپوشانید یاران زینهار
زانک با جان شما آن می‌کند
کان بهاران با درختان می‌کند
لیک بگریزید از سرد خزان
کان کند کو کرد با باغ و رزان
راویان این را به ظاهر برده‌اند
هم بر آن صورت قناعت کرده‌اند
بی‌خبر بودند از جان آن گروه
کوه را دیده ندیده کان به کوه
آن خزان نزد خدا نفس و هواست
عقل و جان عین بهار است و بقاست
مر ترا عقلیست جزوی در نهان
کامل‌العقلی بجو اندر جهان
جزو تو از کل او کلی شود
عقل کل بر نفس چون غُلّی شود
پس به تأویل این بود کانفاس پاک
چون بهار است و حیات برگ و تاک
از حدیث اولیا نرم و درشت
تن مپوشان زانک دینت راست پشت
گرم گوید سرد گوید خوش بگیر
تا ز گرم و سرد بجهی وز سعیر
گرم و سردش نوبهار زندگیست
مایهٔ صدق و یقین و بندگیست
زان کزو بستان جان‌ها زنده است
زین جواهر بحر دل آگنده است
بر دل عاقل هزاران غم بود
گر ز باغ دل خلالی کم شود

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گفت پیغامبر ز سرمای بهار
تن مپوشانید یاران زینهار
هوش مصنوعی: پیامبر فرمود که ای دوستان، از سرمای بهار خود را نپوشانید، مراقب باشید.
زانک با جان شما آن می‌کند
کان بهاران با درختان می‌کند
هوش مصنوعی: چون جان شما به آن شکل زندگی می‌دهد که بهار به درختان جان تازه می‌بخشد.
لیک بگریزید از سرد خزان
کان کند کو کرد با باغ و رزان
هوش مصنوعی: باید از سردی پاییز فرار کنید، چون او کاری کرده که با باغ و زیبایی‌های بهار تفاوت دارد.
راویان این را به ظاهر برده‌اند
هم بر آن صورت قناعت کرده‌اند
هوش مصنوعی: گزارش‌دهندگان تنها به ظواهر می‌پردازند و بر اساس همان ظاهر قناعت کرده‌اند.
بی‌خبر بودند از جان آن گروه
کوه را دیده ندیده کان به کوه
هوش مصنوعی: گروهی از افرادی که از درون اوضاع و احوال زندگی بی‌خبر بودند، به کوه نگاه می‌کردند اما نتوانستند عمق وجود و حال کوه را درک کنند.
آن خزان نزد خدا نفس و هواست
عقل و جان عین بهار است و بقاست
هوش مصنوعی: در این جهان، فصل پاییز با توجه به خداوند، تجلی نفس و روح است، در حالی که عقل و جان انسان نماد بهار و ابدیت هستند.
مر ترا عقلیست جزوی در نهان
کامل‌العقلی بجو اندر جهان
هوش مصنوعی: تو عقل جزئی و محدودی داری که در وجودت پنهان است، پس به دنبال عقل کامل و همه‌جانبه‌تری در جهان باش.
جزو تو از کل او کلی شود
عقل کل بر نفس چون غُلّی شود
هوش مصنوعی: هر چیزی که به تو مربوط می‌شود، جزء تو محسوب می‌شود و وقتی که عقل کل بر نفس مسلط شود، تبدیل به کلی و جامع می‌گردد.
پس به تأویل این بود کانفاس پاک
چون بهار است و حیات برگ و تاک
هوش مصنوعی: بنابراین می‌توان گفت که نفس انسان، در حالتی پاک و خالص مانند بهار است که زندگی و نشاط را به همراه دارد، مثل برگ‌ها و تاک‌ها که در این فصل رونق می‌گیرند.
از حدیث اولیا نرم و درشت
تن مپوشان زانک دینت راست پشت
هوش مصنوعی: از سخنان بزرگانی که در راه حقیقت قدم گذاشته‌اند، باید به نرم و درشت بودن رفتار خود توجه کنی و این ویژگی‌ها را پنهان نکنی، زیرا دین و اعتقادت پشت تو را حمایت می‌کند.
گرم گوید سرد گوید خوش بگیر
تا ز گرم و سرد بجهی وز سعیر
هوش مصنوعی: اگر کسی با تو گرم و دوستانه برخورد کند یا سرد و بی‌احساس، باید به این نوع برخوردها توجه کنی و از آنها درس بگیری تا از تأثیرات مختلف انسان‌ها بر خودت دوری کنی و به آرامش برسی.
گرم و سردش نوبهار زندگیست
مایهٔ صدق و یقین و بندگیست
هوش مصنوعی: زندگی در نوبهار، حالتی از گرمی و سردی را تجربه می‌کند که منبعی برای صداقت، یقین و عبادت است.
زان کزو بستان جان‌ها زنده است
زین جواهر بحر دل آگنده است
هوش مصنوعی: از آن کسی که جان‌ها از او زندگی می‌گیرند، در دلش جواهری وجود دارد که مانند دریا پر از گوهر است.
بر دل عاقل هزاران غم بود
گر ز باغ دل خلالی کم شود
هوش مصنوعی: اگر دل انسان خردمند دچار اندوه‌های بسیاری باشد، این غم‌ها به دلیل کمبود شادی و خوشی در دل است.

خوانش ها

بخش ۱۰۱ - در معنی این حدیث کی اغتنموا برد الربیع الی آخره به خوانش عندلیب
بخش ۱۰۱ - در معنی این حدیث کی اغتنموا برد الربیع الی آخره به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1393/12/03 18:03

لطفا در مصراع اول بیت اول، پیغامبر را به پیغمبر اصلاح نمایید.
سپاس

1393/12/03 18:03

در برخی ویرایش های معتبر، این دو بیت بعد از بیت دوم دیده می شوند:
پس غنیمت باشد آن سرمای او در جهان بر عارفان وقت جو
در بهاران جامه از تن برکنید تن‌برهنه جانب گلشن روید

1393/12/03 18:03

شعری که در این صفحه هست، در چندین جا با ویرایش های دیگر تفاوت دارد.

1396/01/24 01:03

با درود، لطفا به حاشیه های پیشین توجه فرمایید.

1396/01/04 08:04
حسن خدابخش

در مورد بیت اول اینگونه هم شنیده ام:
گفت پیغمبر به اصحاب کبار
تن مپوشانید از باد بهار

1396/10/24 12:12

پیغمبر ص فرمودند از سرمای بهاری خودتون رو مپوشانید چونکه با شما همون کاری رو میکنه که با درختان در بهار میکنه ولی از سرمای پاییز بر حذر باشید که اونهم با شما همون کاری رو میکنه که با درختان و باغ انگور میکنه مولانا میفرماید راویان تنها ظاهر این حدیث را دیده بودند و بیخبر از جان فقط جسم را میدیدند اما نباید از معنی غافل بود برای مثال کوه را دیدند ولی از گنج و مواد معدنی اون غافل بودند
گفت پیغامبر ز سرمای بهار
تن مپوشانید یاران زینهار
زانک با جان شما آن می‌کند
کان بهاران با درختان می‌کند
لیک بگریزید از سرد خزان
کان کند کو کرد با باغ و رزان
راویان این را به ظاهر برده‌اند
هم بر آن صورت قناعت کرده‌اند
بی‌خبر بودند از جان آن گروه
کوه را دیده ندیده کان بکوه
در این روایت منظور از خزان نفس و هوای انسانیست و عقل و جان هم بهار است درک این موضوع با عقل جزوی سخته و باید تحت هدایت عقل کاملتری قرار گرفت و با این همنشینی هاست که خوی و رفتارها عوض میشه و نگاه کلی تری بدنیا پیدا میشه این بینش کلی مثل زنجیری بر گردن عقل جزیی باعث رشد انسان میشه .. پس دم پاک اولیای خداوندی همچو باد بهاری زنده کننده جانهاست
آن خزان نزد خدا نفس و هواست
عقل و جان عین بهارست و بقاست
مر ترا عقلیست جزوی در نهان
کامل العقلی بجو اندر جهان
جزو تو از کل او کلی شود
عقل کل بر نفس چون غلی شود
پس بتاویل این بود کانفاس پاک
چون بهارست و حیات برگ و تاک
پس از سخنان ریز و درشت خاصان حق و اولیای الهی روی بر نگردان که این سخنان حامی و پشت پناه دین و روش توست چه با زبان خوش و نرم باتو بگویند چه با زبان سخت و سرد فرقی نمیکنه چونکه تو رو از اتش (سعیر) نجات میدهند ...
از حدیث اولیا نرم و درشت
تن مپوشان زانک دینت راست پشت
گرم گوید سرد گوید خوش بگیر
تا ز گرم و سرد بجهی وز سعیر
سخنانشان چه سرد و چه گرم مثل نوبهار زندگی باعث رشد ایمان و بندگی راستین میشود برای اینکه از دم حیات بخش انسانهای کامل و عاشق است که بوستان جان ها زنده اند ... دریای دل پر ازین گوهرهای روحانی و اجلالی ست
گرم و سردش نوبهار زندگیست
مایهٔ صدق و یقین و بندگیست
زان کزو بستان جانها زنده است
زین جواهر بحر دل آگنده است
اگر براین احوال خللی وارد بشه و ازین باغ خلالی کم بشه هزاران غم بر دل عاقل فرود میاد ...
بر دل عاقل هزاران غم بود
گر ز باغ دل خلالی کم شود

1400/04/29 11:06
طوقدار
با درود به پیشگاه استاد مهدی کاظمی. تنها این لطف شماست که همچون چراغی نور بر دلهای تاریک ما می تاباند واین خود لطف بزرگی است که خدا شامل حال شما نموده است. همیشگی و سرمدی باشید برای طالبان مولانا عشق یارتان باد.
1402/01/04 16:04
محسن خطیبی

درود بسیار

دوستان پس شعر

گفت پیغمبر به اصحاب کبار

تن مپوشانید زسرمای بهار

آنچه با برگ درختان می کند

با تن وجان شما آن می کند

؟؟؟؟