اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
وزیر ثانی که در علم و حکمت و هنر و کفایت ثانی نداشت، به اقتضای رای مشکل گشای به حضرت شاه آمد و بعد از تقدیم مراسم خدمت و شرایط حمد و ثنا و تحیت، گفت: بحمد الله- تعالی – کواکب عدل پادشاه از افق آسمان تدبیر، ثاقب و طالع است و کافه خلایق، اوامر و نواهی پادشاه را خاضع و طایع اند و اقاصی و ادانی در ظل عواطف این دولت از سموم ستم و حرور حوادث و انیاب نوایب روزگار، مرفه و آسوده اند و سموم افاعی ظلم را به تریاق دواعی انصاف تدارک می کنند و هر تیر حدثان که از شست قصد زمان گشادی یابد، به جنه جلال او ناموثر می ماند. اطراف ولایت آمن است و اصناف رعیت ساکن و عاطفت قرار گرفته اند و ملوک آفاق، تخته مکارم اخلاق در جناب منیع و فنا رفیع او می خوانند و اقتباس می کنند:
هوش مصنوعی: وزیر دوم که در علم و حکمت و هنر و کارآمدی به پای وزیر اول نمیرسید، با نیت حل مشکلات به نزد شاه آمد. پس از اینکه مراسم ادب و احترام را انجام داد، گفت: خدای را شکر که عدالت شاهی از آسمان تدبیرش روشن و قابل توجه است و همه مردم به فرمانها و نهیهای او با فروتنی گوش میدهند. دورافتادهترین و نزدیکترین افراد در سایه محبت این دولت از ظلم و سختیهای روزگار در آسایش و رفاه به سر میبرند و عواقب ظلم را با عدالت جبران میکنند. هر خطر و مشکلی که از زمان برآید، در سایه جلال او بیاثر میماند. در اطراف حکومت آرامش برقرار است و گروههای مردم در آنجا با آرامش زندگی میکنند و سایر پادشاهان به فضایل اخلاقی او ارادت میورزند و از او الهام میگیرند.
خوانده عدل تو در همه آفاق
تخته های مکارم الاخلاق
هوش مصنوعی: عدل تو در تمام جهان بر روی تختههایی از فضائل اخلاقی نوشته شده است.
و بحقیقت وجود ذات بزرگوار او، اثر وجود و رحمت واجب الوجود است. با سیاست او سراب از غرور منقطع است و به انتظام ایام عدل او شراب از خرابی عقول منحسم.
هوش مصنوعی: وجود معصوم او نشاندهنده آثار وجود و رحمت ضروری است. با هدایت او، غرور و خودپسندی رخت بر میبندد و با ساماندهی روزهای عدل او، نادرستی و آشفتگی ذهنها از بین میرود.
بشامل عدله فی الارض ترعی
مع الاسد السوائم فی المسام
هوش مصنوعی: در اینجا به اهمیت و قدرت طبیعت اشاره شده است. زمین، با توجه به منابع و امکاناتی که دارد، میتواند از موجودات مختلف محافظت کند؛ حتی در حضور خطراتی مانند شیر که نماد قدرت و شجاعت است. به عبارت دیگر، زندگی و نظم طبیعت به گونهای است که میتواند به بقای موجودات کمک کند، حتی در شرایط سخت و چالشبرانگیز.
و بر رای انور از هر که مشتری، نور از وی اقتباس می کند و آفتاب، روشنی التماس می نماید و کلید مصالح سلطنت و برید مناهج ملک و دولت است، به بدیهه نظر، مقرر است که مشاهده جمال فرزند، مصباح هر صبوح و مفتاح هر فتوح است و گلزار مسرت، آب از چشمه حسن او می خورد و روضه محبت، طراوات از منبع جمال و مرتع کمال او می برد. خصوصا که تباشیر رشد در ناصیه او مبین و مخایل نجابت بر جبین او لایح و معین است. در دریای شاهی و بلبل گلبن شاهنشاهی از عقایل سعادات و ذخایر موهبات آفریدگار به تضرع و ابتهال از حضرت ذوالجلال خواسته، و «رب هب لی من لدنک ولیا» گفته و اجابت یافته. به تحریک نمام و غمز ساعی فتان در هلاک او تعجیل نشاید فرمود که بعد از امضا عزیمت، حسرت و ندامت بر فوات ذات او نافع و ناجع نبود. درختی هر کدام بیخ آورتر و راسخ تر به ساعتی قلع توان کرد، اما سالها باید که به اعتدال مزاج هوا و تربیت آب و خاک، مثمر و موثر گردد. چنانکه در سایه او بتوان آسوده و از ثمر او منفعت توان گرفت و اگر شاه درین معنی تعجیل نماید، مانند آن کبک بود که جفت موافق و عیال مشفق خود را بی جرمی هلاک کرد و چون از حقیقت حال، استکشاف رفت و براءت ساحت او پدید آمد، بر آن ارتجال و استعجال، هر چند پشیمانی خورد، مربح و منجح نبود و یار کشته زنده نشد و جفت رفته باز نیامد. شاه پرسید که چگونه بود آن داستان؟
هوش مصنوعی: افراد زیادی از نور و درخشش انور بهرهمند میشوند و حتی خورشید هم از او روشنی میطلبد. او کلیدهای قدرت و مسیرهای سلطنت را در اختیار دارد و به وضوح مشخص است که دیدن زیباییهای فرزندش، سرچشمه روشنی و راهگشای پیروزیهاست. باغ شادی از چشمه زیبایی او سیراب میشود و سرسبزی محبت از منبع جمال و کمال او نشئت میگیرد. به ویژه که نشانههای رشد و نجابت در وجود او نمایان است. در میدان سلطنت، بلبل درخت گلشاهی از خدای متعال نعمتها را با تضرع و درخواست طلب میکند و به خوبی اجابت میشود. اما نگرانیهایی درباره تحرکات دشمنان و عوامل مهلک در کمین او وجود دارد که نباید باعث عجله در تصمیمگیری شود، زیرا پشیمانی بعد از انجام کار فایدهای نخواهد داشت. مانند درختی که برای رشد و ثمر دهی نیاز به زمان و شرایط مناسب دارد. اگر پادشاه در این زمینه شتاب کند، همچون کبکی خواهد بود که به طور ناخواسته جفت خود را از بین میبرد و هیچ حالت جریانی نمیتواند او را به حال اول بازگرداند. در این بین، پادشاه سؤال میکند که آن داستان چگونه بود؟