گنجور

شمارهٔ ۴۴

ای قضا صولتی که در عالم
آنچه حکمت کند قدر نکند
و آنچه با خلق می کند سعیت
با چمن شبنم مطر نکند
شرف ذاتیت چنان آمد
کاندرو سلطنت اثر نکند
هر که خاطر گماشت بر کینت
جز به جان بی گمان خطر نکند
بعد ازین رایت جهانگیرت
فلک هفتمین مقر نکند
گر شبیخون کنی به اهل عراق
فتح این باب جز ظفر نکند
انتقام عدو بکش کامروز
با تو کس دست در کمر نکند
شهریارا سزد که بر حالم
کرم شاملت نظر نکند؟!
نیک دانی که بر سپهر هلال
نشود بدر تا سفر نکند
عمر من رفت بر امید مگر
هیچ سودی مرا مگر نکند
گر نگشتم به خدمتی مخصوص
کار طالع کند هنر نکند
بیش ازینم مدار بی پر و بال
تا کس این قصه را سمر نکند
کانچه با بنده کرد شهر سراب
با قصب پرتو قمر نکند
در گذرهای او [ گِلی است که] پیل
جز به کشتی درو عبر نکند
گر به خدمت نمی رسم چه عجب
که ازو اسب ره به در نکند
سخنی چند بشنو از بنده
که در آن شرح مختصر نکند
هر که از حال زیر دستانت
چون بداند تو را خبر نکند
گرچه در حال دولتی بیند
بر پل عافیت گذر نکند
ای چنان بوده در جهانداری
کز تو کس ناله سحر نکند
مادحی صادقم که در مدحت
خاطرم هیچ مدخر نکند
نبود روز کز ثنای تو را
جبرئیل امین ز بر نکند
هر که بیتی شنید ازین قطعه
سخن عِقد دُر،دگر نکند
گفته من به فال دار از آنک
مدد بحر جز شمر نکند
برخور از جود کانچه عدلت کرد
در نمای نبات خور نکند
جاودان باش تا مدار فلک
عاقبت گرد این مدر نکند

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای قضا صولتی که در عالم
آنچه حکمت کند قدر نکند
هوش مصنوعی: ای سرنوشت، تو قدرتی داری که در جهان هرچه بر وفق حکمت است، به ارزش و منزلت نمی‌سنجی.
و آنچه با خلق می کند سعیت
با چمن شبنم مطر نکند
هوش مصنوعی: آنچه انسان‌ها با یکدیگر انجام می‌دهند، همانند پاشیدن شبنم بر چمن نیست که تأثیر ناچیزی داشته باشد.
شرف ذاتیت چنان آمد
کاندرو سلطنت اثر نکند
هوش مصنوعی: شرف و ارزش وجود تو به قدری بالا و برجسته است که حتی سلطنت و قدرت هم نمی‌تواند بر آن تأثیر بگذارد.
هر که خاطر گماشت بر کینت
جز به جان بی گمان خطر نکند
هوش مصنوعی: هر کسی که به خاطر کینه‌توزی تو فکر کند، بدون شک هیچ خطری را برای جانش احساس نخواهد کرد.
بعد ازین رایت جهانگیرت
فلک هفتمین مقر نکند
هوش مصنوعی: بعد از این، پرچم پیروزی و عظمت تو در آسمان هفتم قرار نمی‌گیرد.
گر شبیخون کنی به اهل عراق
فتح این باب جز ظفر نکند
هوش مصنوعی: اگر به مردم عراق حمله کنی، تنها پیروزی نسیبت خواهد شد و جز این نتیجه‌ای نخواهی داشت.
انتقام عدو بکش کامروز
با تو کس دست در کمر نکند
هوش مصنوعی: امروز به خاطر دشمنانت کارهایی انجام بده و هیچ کس در این راه از تو حمایت نکند.
شهریارا سزد که بر حالم
کرم شاملت نظر نکند؟!
هوش مصنوعی: شایسته است که شهریار بر حال من توجه کند و از لطف و کرم خویش بر من بگذرد؟!
نیک دانی که بر سپهر هلال
نشود بدر تا سفر نکند
هوش مصنوعی: به خوبی می‌دانی که ماه کامل نمی‌شود مگر اینکه سفر نکند و به آسمان برود.
عمر من رفت بر امید مگر
هیچ سودی مرا مگر نکند
هوش مصنوعی: عمر من به امید گذشت، اما آیا هیچ فایده‌ای برای من داشت؟ آیا هیچ چیزی نصیبم شد؟
گر نگشتم به خدمتی مخصوص
کار طالع کند هنر نکند
هوش مصنوعی: اگر به خدمت خاصی بازنگردم، به خاطر سرنوشت است و هنر نمی‌تواند کمکی کند.
بیش ازینم مدار بی پر و بال
تا کس این قصه را سمر نکند
هوش مصنوعی: دیگر بیش از این بر خود سخت نگیرید و اجازه ندهید که کسی داستانتان را به طور ناخواسته خراب کند.
کانچه با بنده کرد شهر سراب
با قصب پرتو قمر نکند
هوش مصنوعی: هرچه که در شهر سراب با من کرده‌اند، نور قمر هرگز با قصب چنین کاری نخواهد کرد.
در گذرهای او [ گِلی است که] پیل
جز به کشتی درو عبر نکند
هوش مصنوعی: در مسیرهایی که او وجود دارد، گلی وجود دارد که تنها فیل می‌تواند از طریق کشتی به آنجا عبور کند.
گر به خدمت نمی رسم چه عجب
که ازو اسب ره به در نکند
هوش مصنوعی: اگر نتوانم به او خدمت کنم، جای تعجب نیست که اسب من راه را پیدا نکند.
سخنی چند بشنو از بنده
که در آن شرح مختصر نکند
هوش مصنوعی: به چند نکته گوش کن که من بیان می‌کنم، اما این نکات به‌طور خلاصه توضیح نمی‌دهند.
هر که از حال زیر دستانت
چون بداند تو را خبر نکند
هوش مصنوعی: هر کسی که از وضعیت کسانی که در زیر فرمان او هستند آگاه شود، تو را از این موضوع مطلع نخواهد کرد.
گرچه در حال دولتی بیند
بر پل عافیت گذر نکند
هوش مصنوعی: اگرچه در زندگی خوشی و آرامش را مشاهده کند، اما نباید از مسیر درست خود دور شود و به آنچه که ممکن است او را به خطر بیندازد، نزدیک شود.
ای چنان بوده در جهانداری
کز تو کس ناله سحر نکند
هوش مصنوعی: ای کسی که در سلطنت و حکمرانی‌ات به قدری با وقار و عظمت هستی که هیچ‌کس در دلش صبح را با شکایت شروع نکند.
مادحی صادقم که در مدحت
خاطرم هیچ مدخر نکند
هوش مصنوعی: شاعر می‌گوید که او همواره به بیان چاپلوسی و مدح کسانی که ارزش ندارند، پرداخته و به خود اجازه نمی‌دهد که در این زمینه تردید کند یا چیزی از دلش را پنهان کند. به عبارت دیگر، او در مدح و تمجید از دیگران کاملاً صادق و بی‌پرواست و هیچ چیز را در دلش مخفی نمی‌کند.
نبود روز کز ثنای تو را
جبرئیل امین ز بر نکند
هوش مصنوعی: هیچ روزی نبوده که جبرئیل امین از ستایش و مدح تو دست بردارد.
هر که بیتی شنید ازین قطعه
سخن عِقد دُر،دگر نکند
هوش مصنوعی: هر کسی که این سخن را بشنود، دیگر به دنبال شنیدن سخن دیگری نخواهد رفت.
گفته من به فال دار از آنک
مدد بحر جز شمر نکند
هوش مصنوعی: من گفته‌ام که به فال نیک می‌نگرم، زیرا غیر از شمر، هیچ‌کس از دریا کمک نمی‌گیرد.
برخور از جود کانچه عدلت کرد
در نمای نبات خور نکند
هوش مصنوعی: از لطف و بخشش خود بهره‌مند شو، چرا که اگر درختی با عدل و انصاف رشد کند، میوه‌اش را کسی نمی‌خورد.
جاودان باش تا مدار فلک
عاقبت گرد این مدر نکند
هوش مصنوعی: همواره ماندگار باش تا چرخش آسمان در نهایت به این روند پایان ندهد.