ظهیر فاریابیشمارهٔ ۲۳
فرمانده اکابر دنیا بهاءدین
دوران جاه و عمر تو را انقراض نیست
تا آفتاب دولت تو ارتفاع یافت
کار مخالفان تو جز انخفاض نیست
از بس که چرخ مدح تو در دیده ها نبشت
بر دیده ها بجز ز سواد و بیاض نیست
در حل و عقد حبل متین است حکم تو
زان همچو رشته قدرش انتقاض نیست
گر هست در جهان اثری از شمایلت
جز نکهت ربیع و نسیم ریاض نیست
افتادگان صدمت قهر تو را دگر
تا نفخ صور هم طمع انتهاض نیست
رای تو رایضی ست که گردون تند را
بی جد و جهد او سمت ارتیاض نیست
قدر تو کوکبی ست که از آسمان ملک
تا صبح محشرش خطر انقضاض نیست
شب نیست تا زمانه که آبستن بلاست
کز زادن مراد تو اندر مخاض نیست
بی اذن تو زمانه تصرّف نمی کند
در کاینات اگر چه که مال قراض نیست
گر اعتراض کردم بر شعر دیگران
زان منقبض مشو که گه انقباض نیست
بیرون ز دولت تو چه چیز است در جهان
کز صد هزار وجه بر او اعتراض نیست
جاویذ زی که پیش عطاهای فایضت
بحر محیط بیش ز رشح حیاض نیست
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
فرمانده اکابر دنیا بهاءدین
دوران جاه و عمر تو را انقراض نیست
هوش مصنوعی: برترین فرماندهان دنیا همچون بهاءالدین، در زمان جاهلیت و زندگی تو هیچ گاه به پایان نمی‌رسند.
تا آفتاب دولت تو ارتفاع یافت
کار مخالفان تو جز انخفاض نیست
هوش مصنوعی: زمانی که اوج و شکوه تو بیشتر می‌شود، کار دشمنانت تنها به افول و تنزل می‌انجامد.
از بس که چرخ مدح تو در دیده ها نبشت
بر دیده ها بجز ز سواد و بیاض نیست
هوش مصنوعی: به خاطر اینکه چرخ روزگار تو را به خوبی ستایش کرده، در چشم‌ها جز سیاهی و سفیدی چیزی نمی‌بینیم.
در حل و عقد حبل متین است حکم تو
زان همچو رشته قدرش انتقاض نیست
هوش مصنوعی: حکم تو در امور مهم و سخت، مانند رشته‌ای محکم و استوار است که هیچ چیز نمی‌تواند آن را از هم بگسلد.
گر هست در جهان اثری از شمایلت
جز نکهت ربیع و نسیم ریاض نیست
هوش مصنوعی: اگر در جهان نشانه‌ای از زیبایی تو وجود دارد، جز عطر بهار و نسیم گل‌ها نیست.
افتادگان صدمت قهر تو را دگر
تا نفخ صور هم طمع انتهاض نیست
هوش مصنوعی: کسانی که به خاطر قهر و خشم تو به زمین افتاده‌اند، دیگر حتی در روز قیامت و با وزیدن صور اسرافیل هم امیدی به برخاستن ندارند.
رای تو رایضی ست که گردون تند را
بی جد و جهد او سمت ارتیاض نیست
هوش مصنوعی: نظر تو مانند یک حکم است که بدون تلاش و کوشش نمی‌توان بر این گردونه سریع، سمت و سویی پیدا کرد.
قدر تو کوکبی ست که از آسمان ملک
تا صبح محشرش خطر انقضاض نیست
هوش مصنوعی: ارزش تو مانند ستاره‌ای است که تا روز قیامت از آسمان ملک سقوط نخواهد کرد.
شب نیست تا زمانه که آبستن بلاست
کز زادن مراد تو اندر مخاض نیست
هوش مصنوعی: شب به پایان نمی‌رسد و زندگی پر از مشکلات است. اما در این شرایط، آنچه که خواسته‌ات است هنوز در راه به دنیا آمدن نیست و در حال ظهور نیست.
بی اذن تو زمانه تصرّف نمی کند
در کاینات اگر چه که مال قراض نیست
هوش مصنوعی: بدون اجازهٔ تو، دنیا نمی‌تواند در هستی تصرفی داشته باشد، هرچند که این هستی ارزش چندانی نداشته باشد.
گر اعتراض کردم بر شعر دیگران
زان منقبض مشو که گه انقباض نیست
هوش مصنوعی: اگر به شعرهای دیگران انتقاد کنم، نگران نشوید، چون این انتقادها هیچ‌گاه باعث تنگ‌نظری و محدودیت نمی‌شود.
بیرون ز دولت تو چه چیز است در جهان
کز صد هزار وجه بر او اعتراض نیست
هوش مصنوعی: در جهان، خارج از نعمت و قدرت تو، هیچ چیز وجود ندارد که از نظر صدها دلیل و جنبه، قابل انتقاد باشد.
جاویذ زی که پیش عطاهای فایضت
بحر محیط بیش ز رشح حیاض نیست
هوش مصنوعی: جاویدان زی، زیرا نعمت‌های بی‌نظیر تو مانند دریا، گسترده‌تر از قطره‌ای از چشمه‌ها نیست.