گنجور

شمارهٔ ۱۴

شاها اساس ملک به تو استوار باد
عمر تو همچو دور فلک پایدار باد
هر آرزو که در دل اندیشه بگذرد
همچون عروس ملک تورا در کنار باد
هر گل که راحتی به دل آرد نسیم او
درچشم دشمن تو ز نکبت چو خار باد
گر در ممالک تو پریشانیی بود
در زلف لعبتان خطا وتتار باد
در عهد تو بنفشه حزین است بیش نه
درویش اگر ز جود تو باشد چنار باد
صیت تو تا بسیط زمین زیر پی کند
برابلق زمانه به سرعت سوار باد
نازلترین منازل قدر تو تخت شد
عالی ترین مناصب خصم تو دار باد
وانکس که جز به یاد تو سازد نشاط می
جانش همیشه خسته تیر خمار باد
آن اژدها که در دم او گم شود جحیم
پیش زبان تیغ تو در زینهار باد
بحری کزو مجرّه خلیج است فی المثل
در باغ دولت تو یکی جویبار باد
بازی که بر سر علمت دارد آشیان
همواره کرکسان سپهرش شکار باد
بر مرکز مراد تو کان قطب دولت است
تا حشر دایرات فلک را مدار باد
وز نعل مرکب تو که خورشید نصرت است
در گوش آسمان به شرف گوشوار باد
گردون تیز حمله که تندی ازو برند
در پیش قهر تو چو زمین بردبار باد
وقتی که جنبش سپه فتنه ای بود
حفظ تو پیش دولت و ملت حصار باد
جایی که جلوه گاه عروس ظفر بود
بر فرض خصم گوهر تیغت نثار باد
در مغز فتنه خنجر چون گندنات را
تا نخ صور خاصیت کو کنار باد
دارالممالکت که مقر سعادت است
از خرمی همیشه چو دارالقرار باد
از دفتر اسامی و القاب بندگانت
اول ورق سپهر و دوم روزگار باد
تا هفت چرخ بر سر این چار عنصر است
حفظت همیشه بر سر این هفت و چار باد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شاها اساس ملک به تو استوار باد
عمر تو همچو دور فلک پایدار باد
هوش مصنوعی: ای پادشاه، پایه و اساس حکومت به تو وابسته است و امیدواریم عمر تو همچون حرکت دورانی آسمان پایدار و همیشگی باشد.
هر آرزو که در دل اندیشه بگذرد
همچون عروس ملک تورا در کنار باد
هوش مصنوعی: هر آرزویی که در دل فکر می‌کنی، مانند عروسی زیباست که در کنار تو به آرامی در حال عبور است.
هر گل که راحتی به دل آرد نسیم او
درچشم دشمن تو ز نکبت چو خار باد
هوش مصنوعی: هر گلی که نسیم از آن خوشی به دل می‌آورد، در چشم دشمن تو به مانند خاری از بدبختی است.
گر در ممالک تو پریشانیی بود
در زلف لعبتان خطا وتتار باد
هوش مصنوعی: اگر در سرزمین‌های تو بی‌نظمی‌ای وجود دارد، به خاطر خطا در زلف معشوقان است و به مانند طوفان و آشفتگی عمل می‌کند.
در عهد تو بنفشه حزین است بیش نه
درویش اگر ز جود تو باشد چنار باد
هوش مصنوعی: در زمان تو، بنفشه‌ها در غم و اندوه به سر می‌برند، نه فقیران. اگر بخشش تو ادامه داشته باشد، امید به زندگی خواهند داشت.
صیت تو تا بسیط زمین زیر پی کند
برابلق زمانه به سرعت سوار باد
هوش مصنوعی: نام و آوازه تو آنقدر در جهان پیچیده است که حتی زمین برای رسیدن به تو تلاش می‌کند و زمان همچون باد به سرعت در حرکت است.
نازلترین منازل قدر تو تخت شد
عالی ترین مناصب خصم تو دار باد
هوش مصنوعی: کمترین جایگاه من، مقام تو شده و بالاترین جایگاه دشمن تو، تحت تسلط تو قرار گرفته است.
وانکس که جز به یاد تو سازد نشاط می
جانش همیشه خسته تیر خمار باد
هوش مصنوعی: کسی که تنها به یاد تو شادی کند، همیشه دلتنگ و خسته است و هیچ گاه به آرامش نمی‌رسد.
آن اژدها که در دم او گم شود جحیم
پیش زبان تیغ تو در زینهار باد
هوش مصنوعی: آن موجود هولناک که در دندان او ناپدید می‌شود، آتش جهنم پیش زبان و تیغ تو، در امان باشد.
بحری کزو مجرّه خلیج است فی المثل
در باغ دولت تو یکی جویبار باد
هوش مصنوعی: در دل باغ زیبای تو، جویباری وجود دارد که مانند خلیج، پر از زندگی و زیبایی است.
بازی که بر سر علمت دارد آشیان
همواره کرکسان سپهرش شکار باد
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر علم و دانش خود به شهرت رسیده، همیشه در معرض خطر و دردسر است و حوادث و مشکلات به سراغش می‌آید.
بر مرکز مراد تو کان قطب دولت است
تا حشر دایرات فلک را مدار باد
هوش مصنوعی: در دل خواسته‌های تو، جایی وجود دارد که محور و مرکز زندگی و موفقیت است، که همچنان بر گردش و حرکت دایره‌های آسمان تأثیر خواهد گذاشت.
وز نعل مرکب تو که خورشید نصرت است
در گوش آسمان به شرف گوشوار باد
هوش مصنوعی: از اثر نعل اسب تو که نشانه‌ی پیروزی است، در آسمان همچون زینت و زیبایی باد، آوازه‌ای بلند ایجاد می‌شود.
گردون تیز حمله که تندی ازو برند
در پیش قهر تو چو زمین بردبار باد
هوش مصنوعی: آسمان به سرعت در حال تغییر است و این تغییرات می‌تواند به خاطر قدرت تو باشد. در برابر خشم تو، زمین همیشه آرام و زمینی باقی می‌ماند.
وقتی که جنبش سپه فتنه ای بود
حفظ تو پیش دولت و ملت حصار باد
هوش مصنوعی: زمانی که حرکت سپاه به آشوب و فتنه‌ای تبدیل شد، تو را در کنار دولت و مردم به عنوان یک دژ و پناهگاه حفظ کن.
جایی که جلوه گاه عروس ظفر بود
بر فرض خصم گوهر تیغت نثار باد
هوش مصنوعی: در جایی که زیبایی پیروزی نمایان است، بر فرض اینکه دشمن باشد، باید تیغ خود را نثار کرد.
در مغز فتنه خنجر چون گندنات را
تا نخ صور خاصیت کو کنار باد
هوش مصنوعی: در ذهنی که پر از مشکلات و دردسرهاست، مانند خنجری است که در دل گندم‌زار فرو رفته و نمی‌تواند به خوبی عمل کند. این وضعیت باعث می‌شود که به چیزهای خاص خود نمی‌رسد و از مسیر طبیعی خود منحرف می‌شود.
دارالممالکت که مقر سعادت است
از خرمی همیشه چو دارالقرار باد
هوش مصنوعی: سرزمین پایتخت که جایگاه خوشبختی است، باید همواره مملو از شادابی و سرسبزی باشد.
از دفتر اسامی و القاب بندگانت
اول ورق سپهر و دوم روزگار باد
هوش مصنوعی: از لیست نام‌ها و عنوان‌های بندگانت، ابتدا آسمان و سپس دوران را به یاد بسپار.
تا هفت چرخ بر سر این چار عنصر است
حفظت همیشه بر سر این هفت و چار باد
هوش مصنوعی: این بیت به اهمیت و پایداری زندگی و ارتباط انسان با عناصر طبیعی اشاره دارد. تا زمانی که این چهار عنصر (آب، آتش، هوا و خاک) در حال حرکت و چرخش هستند، انسان باید همواره مراقب و محافظت کننده از خود و محیطش باشد. این حفظ و نگهداری به معنای توجه به جایگاه و نقش انسان در جهان است.