ظهیر فاریابیشمارهٔ ۱۰
شاها درِ تو قبله شاهان عالم است
گردون تو را مسحر و گیتی مسلم است
مقصود آفرینش عالم تویی از آنک
ذات مطهرت سبب نظم عالم است
هم چشم مهر و ماه به روی تو روشن است
هم جان جن وانس به یاد تو خرم است
عالم به توست زنده که تو جان عالمی
زین غصه جان خصم تو موقوف یک دم است
هرگز نزاید از تو گرانمایه تر گهر
زان آب و گل که مایه ترکیب آدم است
چون مولد مسیح قدومت مبارک است
چون سجدگاه خضر جنابت مکرم است
هرجا که از حوادث گردون جراحت است
آنرا ز بِرّ و لطف تو صدگونه مرهم است
بنمود خنجر تو در احیای ملک و دین
آن خاصیت که در دم عیسی مریم است
از دین مصطفی رمقی مانده بود بس
امروز زنده کرده شاه معظّم است
ای خسروی که قصه یکروزه رزم تو
صد ساله کارنامه کاووس و رستم است
آنجا که نعت صورت خوبان رود ، تو را
دل سوی قد نیزه و گیسوی پرچم است
چندان بریخت خنجر تو خون دشمنان
کاجزای خاک تا به ثری جمله در نم است
فتح وظفر به جوهر تیغ تو قایمند
نی نی که تیغ تو همه فتح مجسم است
نوک سنانت بر ورق نصرت و ظفر
حرفی است کاندرو همه آفاق مُدغَم است
گرصد هزار عید و عروسی است خصم را
با یک سیاست تو همه عین ماتم است
صد کاسه انگبین را یک ذرّه بس بود
زان چاشنی که در بن دندان ارقم است
از روی قوت ارچه جوان است بخت تو
برچرخ پیر از ره رتبت مقدم است
خصمت برای ملک بسی جهد کرد لیک
توفیق،اصل معتبر وباب معظم است
بر رای روشن تو چو خورشید ظاهرست
گردر ضمیر چرخ یکی راز مبهم است
تا چون شهاب با تو فلک دل نهاد راست
همچون هلال قامت اعدات پر خم است
یکتا شده ست رشته شاهی به عهد تو
الحمدلله ارچه که یکتاست محکم است
خصم تو گر ز ذرّه فزون است در عدد
با آفتاب تیغ تو از ذرّه ای کم است
چون تو به کام خویش رسیدی از ین سپس
گر خصم گرددت همه گیتی که را غم است؟
برتخت ملک رفت سلیمان کنون چه باک؟
گرصد هزار دیو طلبکارِ خاتم است
خرم نشین همیشه وبرخور ز مملکت
کاسباب خرّمی همه پیشت فراهم است
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
شاها درِ تو قبله شاهان عالم است
گردون تو را مسحر و گیتی مسلم است
هوش مصنوعی: ای پادشاه، درگاه تو مورد احترام همه پادشاهان جهان است و آسمان به تو توجه دارد و زمین نیز به تو وابسته و مطیع است.
مقصود آفرینش عالم تویی از آنک
ذات مطهرت سبب نظم عالم است
هوش مصنوعی: هدف از ایجاد جهان وجود توست، زیرا ذات پاک تو باعث نظم و ترتیب در عالم شده است.
هم چشم مهر و ماه به روی تو روشن است
هم جان جن وانس به یاد تو خرم است
هوش مصنوعی: چشمان خورشید و ماه به زیبایی تو می‌نگرند و روح جن و انسان به یاد تو شاداب و سرزنده است.
عالم به توست زنده که تو جان عالمی
زین غصه جان خصم تو موقوف یک دم است
هوش مصنوعی: جهان به خاطر وجود تو زنده است، زیرا تو جان بخش جهانی. از این غم، زندگی دشمن تو تنها به یک لحظه بستگی دارد.
هرگز نزاید از تو گرانمایه تر گهر
زان آب و گل که مایه ترکیب آدم است
هوش مصنوعی: هیچ چیز ارزشمندتری از تو که از آب و گل ساخته شده‌ای، به وجود نخواهد آمد؛ زیرا این مواد خود اساس و بنیان وجود انسان را تشکیل می‌دهند.
چون مولد مسیح قدومت مبارک است
چون سجدگاه خضر جنابت مکرم است
هوش مصنوعی: قدوم تو مانند تولد مسیح مبارک و خوشایند است و جای تو مانند مکان سجده خضر، محترم و ارجمند است.
هرجا که از حوادث گردون جراحت است
آنرا ز بِرّ و لطف تو صدگونه مرهم است
هوش مصنوعی: هر جا که در اثر حوادث زمان، آسیب و زخم وجود دارد، مهربانی و لطف تو به گونه‌های مختلف می‌تواند آن را درمان کند.
بنمود خنجر تو در احیای ملک و دین
آن خاصیت که در دم عیسی مریم است
هوش مصنوعی: خنجر تو در زندگی دوباره‌ی سرزمین و آیین، خاصیتی دارد که مشابه قدرت دمی است که عیسی فرزند مریم به ارمغان آورد.
از دین مصطفی رمقی مانده بود بس
امروز زنده کرده شاه معظّم است
هوش مصنوعی: از دین پیامبر، چیزی باقی نمانده بود، اما امروز شاه بزرگ آن را زنده کرده است.
ای خسروی که قصه یکروزه رزم تو
صد ساله کارنامه کاووس و رستم است
هوش مصنوعی: ای شاهزاده‌ای که داستان نبرد یک روزه‌ات، به اندازه صد سال از داستان‌ها و ماجراهای کاووس و رستم عظمت دارد.
آنجا که نعت صورت خوبان رود ، تو را
دل سوی قد نیزه و گیسوی پرچم است
هوش مصنوعی: در جایی که توصیف زیبایی‌ها مطرح می‌شود، دل تو به سمت قامت بلند و گیسوی زیبای محبوب کشیده می‌شود.
چندان بریخت خنجر تو خون دشمنان
کاجزای خاک تا به ثری جمله در نم است
هوش مصنوعی: خنجر تو به قدری خون دشمنان را ریخته که زمین تا آسمان را تر کرده است.
فتح وظفر به جوهر تیغ تو قایمند
نی نی که تیغ تو همه فتح مجسم است
هوش مصنوعی: پیروزی و موفقیت به اصل و ذات تیغ تو وابسته نیست، بلکه این تیغ تو خود نماد و تجسم کامل پیروزی است.
نوک سنانت بر ورق نصرت و ظفر
حرفی است کاندرو همه آفاق مُدغَم است
هوش مصنوعی: نوک سنان تو بر روی ورق پیروزی و موفقیت نوشته‌ای است که در آن همه جهان پنهان شده است.
گرصد هزار عید و عروسی است خصم را
با یک سیاست تو همه عین ماتم است
هوش مصنوعی: هرچند که دشمن جشن‌های زیادی برپا کند و شادی‌های فراوانی داشته باشد، اما با یک تدبیر تو، همه آن شادی‌ها نابود و چیزی جز اندوه باقی نمی‌ماند.
صد کاسه انگبین را یک ذرّه بس بود
زان چاشنی که در بن دندان ارقم است
هوش مصنوعی: یک ذره از چاشنی خاصی که در دهانم وجود دارد، برای من به اندازهٔ صد کاسه عسل کافی است.
از روی قوت ارچه جوان است بخت تو
برچرخ پیر از ره رتبت مقدم است
هوش مصنوعی: اگرچه جوانی و قدرت در ظاهر بخت تو را به اوج می‌برد، اما تجربه و رتبه‌ای که چرخه زمان به دست آورده، در جایگاه و اهمیت از تو پیش‌تر است.
خصمت برای ملک بسی جهد کرد لیک
توفیق،اصل معتبر وباب معظم است
هوش مصنوعی: دشمن تو برای بدست آوردن قدرت تلاش زیادی کرد، اما موفقیت واقعی وابسته به اصول و ارکان مهمی است.
بر رای روشن تو چو خورشید ظاهرست
گردر ضمیر چرخ یکی راز مبهم است
هوش مصنوعی: بر اساس اندیشه‌های شفاف تو، همانند نور خورشید، در دل آسمان یک راز پنهان وجود دارد.
تا چون شهاب با تو فلک دل نهاد راست
همچون هلال قامت اعدات پر خم است
هوش مصنوعی: تا زمانی که مانند شهابی در آسمان به تو عشق بورزم، همچنان که هلال ماه به آرامی و با خمیدگی زیبایی خود را نشان می‌دهد، دشمنانت همواره در حالت ضعف و ناتوانی خواهند بود.
یکتا شده ست رشته شاهی به عهد تو
الحمدلله ارچه که یکتاست محکم است
هوش مصنوعی: رشته‌ی سلطنت به خاطر تو به یکتایی رسیده و این موضوع قابل تحسین است، هرچند که این یکتایی شدید و محکم است.
خصم تو گر ز ذرّه فزون است در عدد
با آفتاب تیغ تو از ذرّه ای کم است
هوش مصنوعی: اگر دشمن تو از نظر تعداد بیشتر از یک ذرّه هم باشد، ولی تیغ تو مانند آفتاب درخشان است و قدرتش هیچ کمبودی ندارد.
چون تو به کام خویش رسیدی از ین سپس
گر خصم گرددت همه گیتی که را غم است؟
هوش مصنوعی: وقتی که به آرزوی خود رسیدی، پس دیگر چه اهمیتی دارد اگر کسی با تو دشمنی کند؟ دنیا برای چه کسی مهم است؟
برتخت ملک رفت سلیمان کنون چه باک؟
گرصد هزار دیو طلبکارِ خاتم است
هوش مصنوعی: سلیمان بر تخت سلطنت نشسته است و حالا چه اهمیتی دارد اگر صد هزار دیو به دنبال انگشتری او باشند؟
خرم نشین همیشه وبرخور ز مملکت
کاسباب خرّمی همه پیشت فراهم است
هوش مصنوعی: در خوشی و سرزندگی زندگی کن و از نعمت‌های زندگی بهره‌مند شو، زیرا همه چیز برای شادی و خوشحالی تو فراهم است.
حاشیه ها
1397/01/19 04:04
س
بیت اول:
گردون تو را مسخر و گیتی مسلم است
1401/03/16 01:06
مهرداد مهرزاد
درود!
وزن شعر مستفعلن مفاعلن مستفعلن فعل درسته.مفتعلن فاعلن درست نیست.
1401/03/16 01:06
مهرداد مهرزاد
درود!
وزن شعر مستفعلن مفاعلن مستفعلن فعل درسته. شعر :"زاهد خلوت نشین دوش به میخانه شد"....بر وزن مفتعلن فاعلن هست که از جهت آهنگ‌خواندن با این شعر فاریابی خیلی تفاوت دارد.