گنجور

شمارهٔ ۲۳

بر دهان اندر همی... زلف یار بین
مار ماه او بار دیدی ماه مار او بار بین
تا به دام اندر کشد ایمان و کفر از خال و زلف
آن رخ... را هم سبحه هم زنار بین
گرنه در خوابی از آن... چشم نیم مست
در به گیتی فتنه آخر زمان بیدار بین
نی همی شد چهر از آن...خطم زر ناب
سیم خالص مرمرا شنگرف از این زنگار بین
با سکون او و آن سنگین دل آه و اشک من
خشت در... دریا ابر بر کهسار بین
بر به یزدان بندد این... شر جبری نگر
بیند آن... جبر از خویشتن مختار بین
جان به مردن بردم از غوغای این...گان
مرمرا از زندگانی بخت برخوردار بین
زان خط...اشکم ریخت و آهم گرم خاست
دود آب انگیز بنگر ابر آذربار بین
پادشاهان سخن را خالی از...گی
دیدن ار خواهی همی در موکب سردار بین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بر دهان اندر همی... زلف یار بین
مار ماه او بار دیدی ماه مار او بار بین
هوش مصنوعی: در این بیت شاعر به زیبایی و جذابیت زلف معشوق اشاره می‌کند و آن را به گونه‌ای توصیف می‌کند که می‌تواند دل‌ها را به خود جلب کند. او از زیبایی زلف معشوق به عنوان نمایشی از ماه و زیبایی‌های طبیعی یاد می‌کند و آن را با یک مار مقایسه می‌کند تا از سحر و فریبندگی آن بگوید. به طور کلی، در این صحبت، زیبا بودن و تأثیرگذاری زلف معشوق بر دل‌ها و ناکامی‌ها و شگفتی‌های ناشی از آن، مورد اشاره قرار می‌گیرد.
تا به دام اندر کشد ایمان و کفر از خال و زلف
آن رخ... را هم سبحه هم زنار بین
هوش مصنوعی: این شعر به زیبایی اشاره دارد که چگونه جذابیت و زیبایی یک چهره می‌تواند انسان را به درون خود بکشاند و او را به دو راهی ایمان و کفر بیندازد. وجود خال و زلف آن چهره به گونه‌ای است که هم می‌تواند نماد معنویت باشد (سبحه) و هم می‌تواند نماد دنیویتی باشد (زنار). به عبارت دیگر، زیبایی و جذابیت ظاهری می‌تواند در عین حال به دو مسیر متفاوت منجر شود.
گرنه در خوابی از آن... چشم نیم مست
در به گیتی فتنه آخر زمان بیدار بین
هوش مصنوعی: اگر بیدار نباشی و به خواب بروی، ممکن است از مشکلات و نیرنگ‌های دنیای واقعی غافل شوی. در این زمان، چشم‌های تو که به نوعی مست هستند، می‌توانند به بیداری و درک واقعیات پیرامون تو کمک کنند.
نی همی شد چهر از آن...خطم زر ناب
سیم خالص مرمرا شنگرف از این زنگار بین
هوش مصنوعی: نی به خاطر آن اتفاق چهره‌ام دگرگون شده است... خط من از جنس طلا و نقره است، اما تو رنگ سرخ شنگرف را از این زنگار مشاهده کن.
با سکون او و آن سنگین دل آه و اشک من
خشت در... دریا ابر بر کهسار بین
هوش مصنوعی: سکون و وقار او و دل سنگینش، باعث شده تا من، با آه و اشک، مانند خشت‌هایی در دریا بیفتم؛ ابرها را بر بلندی‌های کوه مشاهده کن.
بر به یزدان بندد این... شر جبری نگر
بیند آن... جبر از خویشتن مختار بین
هوش مصنوعی: این عبارت بیانگر این است که انسان باید به خداوند ارتباط برقرار کند و در برابر شرایط خارج از کنترل خود، مانند جبر و تقدیر، نگریسته و درک کند که در عمل خود مختار است و می‌تواند انتخاب‌هایی داشته باشد. از این رو، به جای اینکه به سرنوشت خود بپردازد، باید بر اراده و آزادی فردی خود تاکید کند.
جان به مردن بردم از غوغای این...گان
مرمرا از زندگانی بخت برخوردار بین
هوش مصنوعی: من از شادی و شور و هیاهوی این زمانه به تنگ آمده‌ام و به خاطر سرنوشت خوبم، از زندگی ناامید نیستم.
زان خط...اشکم ریخت و آهم گرم خاست
دود آب انگیز بنگر ابر آذربار بین
هوش مصنوعی: از آن خط زیبا اشکم جاری شد و آهی عمیق از دل برآمد. دود آهی که به خاطر اشک و غم ایجاد شده، نشان دهندۀ عواطف من است. به ابرهای بارانی آذربایجان نگاه کن.
پادشاهان سخن را خالی از...گی
دیدن ار خواهی همی در موکب سردار بین
هوش مصنوعی: اگر بخواهی در محضر سردار را ببینی، باید بدانی که پادشاهان گاهی سخنان را بدون حقیقت و بار معنایی می‌بینند.