گنجور

شمارهٔ ۱۸

گیتی سروته مهر چه پنهان چه پدیدار
... یک لخت ولی مختلف اطوار
این سیرت...گی آکنده به خانه
و آن صورت...گی آورده به بازار
این جسته ره ذوق و همی خرقه علامت
و آن بسته به خود شرع و همی میزرش آثار
قطب همه خرس است اگر ذوق به خرقه
پیر همه خرزه است اگر فضل به دستار
با سیرت نا خوب چه کافر چه مسلمان
با گوهر... چه مجبور و چه مختار
چون آلت...گی آمد نپرستش
چه کعبه چه بتخانه چه تسبیح و چه زنار
...و... ترند از در معنی
چه مست و چه مستور چه تواب و چه خمار
بیخی پس از ارواح مکرم همه گیتی
و آن بیخ درختی همه...گیش بار
این مزرعه یک خوشه و... به خرمن
یک دانه ازین خرمن و... به خروار
روید همه... همی از بر و از بوم
جوشد همه... همی از در و دیوار
عقل همه دیوانه و دین همه دستان
علم همه ... یقین همه پندار
مردانگی و پروزشان آذر و زیبق
...گی و مشربشان کرکس و مردار
این پهنه... که کیهانش ستایند
سورش همه سوگ است و سرورش همه تیمار
...گی از پروز اینان نبرد مهر
چونان فر فرزانگی از گوهر سردار

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گیتی سروته مهر چه پنهان چه پدیدار
... یک لخت ولی مختلف اطوار
هوش مصنوعی: در این جهان، عشق و محبت به‌صورت‌های مختلفی ظاهر می‌شود و گاهی مشهود و گاهی پنهان است. هرچند که این عشق یکی است، اما جلوه‌های آن بسیار متنوع و متفاوت هستند.
این سیرت...گی آکنده به خانه
و آن صورت...گی آورده به بازار
هوش مصنوعی: این شخصیت با صفا و باطنی پر از محبت، به خانه‌ای پر از آرامش و مهر نفوذ می‌کند، در حالی که ظاهری زیبا و دلنشین، آن را به جمع و بازار می‌آورد.
این جسته ره ذوق و همی خرقه علامت
و آن بسته به خود شرع و همی میزرش آثار
هوش مصنوعی: این بیت به تفاوت بین دستیابی به لذت و زیبایی در زندگی از طریق احساسات و عرفان اشاره دارد و همچنین به تأثیرات و آثار قوانین و شریعت اشاره می‌کند. در واقع، یکی به جستجوی درونی و ذوق هنری می‌پردازد و دیگری به رعایت اصول و سنت‌های اجتماعی و دینی متعهد است.
قطب همه خرس است اگر ذوق به خرقه
پیر همه خرزه است اگر فضل به دستار
هوش مصنوعی: هر کسی که دارای مقام و منزلتی است، اگر تنها به ظواهر و پوشش خود تکیه کند، در واقع بی‌محتوا و بی‌ارزش است. همچنین، اگر کسی علم و فضیلت را فقط در ظاهر و لباس‌هایش جستجو کند، در حقیقت او هم چیزی جز ظاهر ندارد و به عمق دانش و شناخت دست نیافته است.
با سیرت نا خوب چه کافر چه مسلمان
با گوهر... چه مجبور و چه مختار
هوش مصنوعی: افراد با اخلاق و رفتار ناپسند، چه مسلمان باشند و چه کافر، از ارزش واقعی خود بی‌بهره‌اند. آنچه اهمیت دارد، درون و ویژگی‌های انسانی است که در افراد وجود دارد، نه فقط اعتقادات یا وضعیت اجتماعی‌شان. در این میان، چه کسی در انتخاب‌هایش مختار باشد و چه مجبور، در نهایت با یکدیگر برابرند.
چون آلت...گی آمد نپرستش
چه کعبه چه بتخانه چه تسبیح و چه زنار
هوش مصنوعی: زمانی که به چیزی که ابزار و وسایل مادی است وابسته شدی، دیگر نیازی نیست به عبادت و پرستش مکان‌ها یا اشیاء مختلف مثل کعبه، بتخانه، تسبیح یا علامت‌های زرتشتی روی بیاوری.
...و... ترند از در معنی
چه مست و چه مستور چه تواب و چه خمار
هوش مصنوعی: در این بیت، دو حالت متضاد از انسان‌ها توصیف می‌شوند؛ یکی حالت مستی و دیگری حالت ناآگاهی و پنهان بودن. همچنین به دو ویژگی دیگر اشاره می‌شود: توبه‌کار و خمار. به طور کلی، این عبارت نشان‌دهنده تنوع حالات روحی و روانی افراد است و به ما یادآوری می‌کند که هر کس ممکن است در موقعیت‌های مختلفی قرار بگیرد.
بیخی پس از ارواح مکرم همه گیتی
و آن بیخ درختی همه...گیش بار
هوش مصنوعی: این متن به نوعی به مفهوم بی‌تفاوتی اشاره دارد و به معنی اهمیت ندادن به مسائلی می‌پردازد که ممکن است برای برخی مهم باشند. همچنین به نوعی به شهر و زندگی اجتماعی اشاره دارد و به ارتباطات و ریشه‌ها در اصل زندگی می‌پردازد. به نظر می‌رسد که به زیبایی‌ها و پیچیدگی‌های زندگی و اهمیت آن‌ها در کنار مسائلی که انسان‌ها با آن روبه‌رو هستند، اشاره دارد.
این مزرعه یک خوشه و... به خرمن
یک دانه ازین خرمن و... به خروار
هوش مصنوعی: این زمین کشاورزی با یک خوشه‌ای که دارد، به اندازه‌ای از محصولش ارزشمند است که ممکن است یک دانه از این خوشه در مقایسه با کل محصولات، به اندازه یک خروار باشد.
روید همه... همی از بر و از بوم
جوشد همه... همی از در و دیوار
هوش مصنوعی: همه‌جا زندگی و جنب‌وجوش وجود دارد، همه‌چیز از زمین و آسمان به راه می‌افتد و از هر طرف سر و صدا و فعالیت به گوش می‌رسد.
عقل همه دیوانه و دین همه دستان
علم همه ... یقین همه پندار
هوش مصنوعی: عقل انسان‌ها در حالتی غیرعادی به سر می‌برد و باورهای دینی و علمی هم به نوعی درگیر اندیشه‌های غیرواقعی هستند. به عبارت دیگر، شاید همه چیز در ظاهر درست به نظر برسد، اما در عمق این مسائل، تردید و شک وجود دارد.
مردانگی و پروزشان آذر و زیبق
...گی و مشربشان کرکس و مردار
هوش مصنوعی: مردانگی و تربیت آنان مانند آتش و فلز است و تمایلات و رفتارشان شبیه به کرکس و مردار است.
این پهنه... که کیهانش ستایند
سورش همه سوگ است و سرورش همه تیمار
هوش مصنوعی: این فضا... که در آن آسمانش مورد ستایش است، اما هر سو غم و اندوه وجود دارد و حکمرانی آن پر از درد و رنج است.
...گی از پروز اینان نبرد مهر
چونان فر فرزانگی از گوهر سردار
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر این است که نسبت به بزرگانی که با مهر و محبت رفتار می‌کنند، باید آگاهی داشت و از آنها یاد گرفت. همچنین، اشاره دارد که فضیلت و حکمت نیکان، مانند جواهر ارزشمندی است که باید آن را درک کرد و از آن بهره برد.