گنجور

شمارهٔ ۱۴

نی زن ای...آهنگ قرامحمود زن
از دل خود در دلم هی داد زن هی دود زن
دور چرخم ریخت خون... ساقی راد زی
بانگ پندم ساخت کر... مطرب رود زن
خیز و بی... گی از گرمی بازار عشق
شمعکی بفروز و آتش در زیان و سود زن
طیش راهی جوی بین هی جای جو هی جام بخش
عیش راهی عید شد هی عود کن هی عود زن
از ایازی راز ران وز صلح درویشان دوست
رزم نامه خسروان بر تربت محمود زن
خاتم جم لعل تو دزدید این... زلف
گر نه دزدی دست اندر سلسله داود زن
صاف این... خم جز درد درد آلود نیست
سنگ بر پیمانه این درد درد آلود زن
بر شکست نفس هی رزم آزما هی نصرجو
در زیان خویش هی سودا گزین هی سود زن
گر نه ای... دریا در به رتبت رود باش
رود هم گر نیستی چه در کنار رود زن
جام مرد آویز ده هی زود ده هی دیر شد
نای درد انگیز زن هی دیر شد هی زود زن
گر همی ...گی را رخت خواهی سوخته
هست و بود خویش را آتش به تار و پود زن
ضعف خود سردار منگر قوت... گان
داستان این مثل از پشه و نمرود زن
خاک ارواح مکرم بوس و تیغ سگ کشی
هی بکش هی گردن... لر موجود زن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نی زن ای...آهنگ قرامحمود زن
از دل خود در دلم هی داد زن هی دود زن
هوش مصنوعی: آن نی را بزن، ای دوست... صدای نغمه‌ی دلخواه محمود را از درون خود به دل من برسان. مدام فریاد بزن و همواره دود پراکنده کن.
دور چرخم ریخت خون... ساقی راد زی
بانگ پندم ساخت کر... مطرب رود زن
هوش مصنوعی: چرخ زندگی باعث شده تا من بی‌تاب و بی‌قرار شوم... ای ساقی، با صدای پندهایم مرا کر کرده‌ای... به نوازنده بگو که به نواختن ادامه دهد.
خیز و بی... گی از گرمی بازار عشق
شمعکی بفروز و آتش در زیان و سود زن
هوش مصنوعی: بیا و از گرمای بازار عشق لذت ببر، شمعی روشن کن و به خوبی‌ها و بدی‌های زندگی پاسخ بده.
طیش راهی جوی بین هی جای جو هی جام بخش
عیش راهی عید شد هی عود کن هی عود زن
هوش مصنوعی: به دنبال یک مسیر شادابی و سرزندگی بگرد. هر جا که گوهر شادی است، با شوق به سوی آن برو. روز عید فرا رسیده و زمان جشن و خوشحالی است. به خودت انرژی مثبت بده و با شوق و نشاط زندگی را تجربه کن.
از ایازی راز ران وز صلح درویشان دوست
رزم نامه خسروان بر تربت محمود زن
هوش مصنوعی: از ایاز رمز و رازی را بیرون بیاور و از دوستی و آرامش درویشان، جنگ‌نامه‌ی پادشاهان را بر قبر محمود بگذار.
خاتم جم لعل تو دزدید این... زلف
گر نه دزدی دست اندر سلسله داود زن
هوش مصنوعی: این بیت به تصویر کشیدن زیبایی و جذابیت موی معشوق پرداخته است. شاعر می‌گوید که اگر زلف معشوق، زیبایی و جاذبه‌ای چون لعل (سنگ قیمتی) دارد، این زیبایی به گونه‌ای است که می‌تواند جلب توجه کند و دل را برباید. به نوعی، زلف او آن‌قدر دلربا و جذاب است که اگر دزدی در کار باشد، این زیبایی را به سرقت می‌برد و مانند زنجیرهای داود (نشانه‌ای از قدرت و زیبایی) خود را نشانه می‌گیرد. در نهایت، شاعر با این تصویر، به وصف وابستگی و اسارت در برابر زیبایی معشوق پرداخته است.
صاف این... خم جز درد درد آلود نیست
سنگ بر پیمانه این درد درد آلود زن
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف حالتی می‌پردازد که در آن احساسات و تجربیات دردناک، مانند سنگی سخت و غیرقابل تحمل، بر روح و روان انسان سنگینی می‌کنند. زندگی، مانند پیمانه‌ای پر از درد، نشان‌دهنده‌ی بار سنگین مشکلات و ناراحتی‌هاست که فرد را تحت فشار قرار می‌دهد و نمی‌گذارد آرامش یابد.
بر شکست نفس هی رزم آزما هی نصرجو
در زیان خویش هی سودا گزین هی سود زن
هوش مصنوعی: با تلاش و کوشش در برابر نفس خود، به زندگی نزدیک‌تر شو. برای به دست آوردن پیروزی، از تمام فرصت‌ها استفاده کن و در انتخاب‌هایت دقت کن تا به سود و منفعت برسی.
گر نه ای... دریا در به رتبت رود باش
رود هم گر نیستی چه در کنار رود زن
هوش مصنوعی: اگر تو دریا نیستی، پس همچون یک رود باش. حتی اگر در کنار رود هم نیستی، باید به جریان خود ادامه دهی.
جام مرد آویز ده هی زود ده هی دیر شد
نای درد انگیز زن هی دیر شد هی زود زن
هوش مصنوعی: هر بار که جرعه‌ای از جام می‌نوشی، زود یا دیر، احساس شوق و لذت را تجربه می‌کنی. این نغمه‌ی دل‌انگیز هم هر بار تو را به وجد می‌آورد، چه زود و چه دیر.
گر همی ...گی را رخت خواهی سوخته
هست و بود خویش را آتش به تار و پود زن
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی خودت را از درد و رنج نجات دهی، باید آتش عشق و احساسات را در وجودت شعله‌ور کنی و به تمام وجودت جان تازه‌ای ببخشی.
ضعف خود سردار منگر قوت... گان
داستان این مثل از پشه و نمرود زن
هوش مصنوعی: به جای اینکه به ضعف خود توجه کنی، به قدرت و توانایی‌ات بنگر. داستانی در مورد پشه و نمرود وجود دارد که می‌تواند این نکته را بهتر توضیح دهد.
خاک ارواح مکرم بوس و تیغ سگ کشی
هی بکش هی گردن... لر موجود زن
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به تصویرسازی از خاک مقدس ارواح و همچنین به تضاد بین قداست و خشونت اشاره می‌کند. می‌توان حس تقدس و احترام به ارواح را در کنار تصویر سگی که به نوعی نمادی از پلیدی یا خوی وحشیانه است، مشاهده کرد. در نهایت، این کلمات حس تعارض و تضاد میان تقدس و خشونت را منتقل می‌کنند.