گنجور

شمارهٔ ۵۳

دلم از زندگانی سخت سیره
بمیرم هر چه زوتر باز دیره
زنان را دل سرای درد و ماتم
تن مردان نشان تیغ و تیره
پسر در خون طپان دختر عزادار
برادر کشته و خواهر اسیره
به کام مادران لخت جگر خون
به حلق کودکان خوناب شیره
اسیران را به جای اشک و افغان
شرر در چشم و آتش در ضمیره
خروش تشنه کامان زیر و بالا
ز خاک تیره تا چرخ اثیره
اگر بر سنجی آشوب قیامت
به سوگ نینوا بالا و زیره
به ره گریان سراری تا جواری
به خون غلطان سپاهی تا امیره
بدین ماتم چسان باشم شکیبا
کجا زخمی چنین مرهم پذیره
ترا آنان که تن در خون کشیدند
الهی خاکشان با خود نگیره
نخواهد کودک شیر تو بی آب
مگر آن را که آب اندر بشیره
بر اندام شهیدان کاوش تیر
بدان ماند که سوزن در حریره
هرآنکو چون تو باشد بیکس و یار
به کشتن سر نهادن ناگزیره
مصاف شاه دین با لشکر شام
اگر چه غزوه موران و شیره
هر آن کو دیده صیدی در سپاهی
سخن ناگفته معنی دستگیره
برادر در بقیع آسوده در خاک
پدر در خاکدان کوفه گیره
جهان دشمن زمان سخت آسمان دور
غریب کربلا مارت بمیره
ببین یغما به خون شیر بطحا
سگان شام را سر پنجه چیره
که از خیل سگان این شیرگیری
ز رو به بازی این چرخ پیره

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دلم از زندگانی سخت سیره
بمیرم هر چه زوتر باز دیره
هوش مصنوعی: دلم از زندگی به شدت دل‌چرکین است و هر چه زودتر می‌خواهم بمی‌روم تا از این اوضاع خلاص شوم.
زنان را دل سرای درد و ماتم
تن مردان نشان تیغ و تیره
هوش مصنوعی: زنان به عنوان افرادی حساس و دلسوز، همواره احساسات و غم‌های عمیق را تجربه می‌کنند، در حالی که مردان بیشتر به نمایش قدرت و سرسختی تمایل دارند.
پسر در خون طپان دختر عزادار
برادر کشته و خواهر اسیره
هوش مصنوعی: پسر در حال گریستن به خاطر مرگ برادرش است و دختر به خاطر اسارت خواهرش سوگواری می‌کند.
به کام مادران لخت جگر خون
به حلق کودکان خوناب شیره
هوش مصنوعی: این بیت به تصویر کشیدن درد و رنجی است که فرزندان به هنگام از دست دادن مادران خود احساس می‌کنند. ناله و اندوه آن‌ها به گونه‌ای است که مانند خونابه‌ای تلخ در گلویشان گیر می‌کند و یاد مادرانشان همواره در قلبشان باقی می‌ماند.
اسیران را به جای اشک و افغان
شرر در چشم و آتش در ضمیره
هوش مصنوعی: به جای اشک و ناله، در چشم‌های اسیران جرقه‌ای از غم و درون آنها آتش و سوزش حس می‌شود.
خروش تشنه کامان زیر و بالا
ز خاک تیره تا چرخ اثیره
هوش مصنوعی: صدای تشنگان از پایین تا بالا به گوش می‌رسد، از خاک تاریک تا آسمان روشن.
اگر بر سنجی آشوب قیامت
به سوگ نینوا بالا و زیره
هوش مصنوعی: اگر جهان را در حالت آشوب و درهم ریختگی قیامت بسنجی، وضعیت نینوا را نیز به حالت مرگ و زندگی می‌بینی.
به ره گریان سراری تا جواری
به خون غلطان سپاهی تا امیره
هوش مصنوعی: در مسیری که قطره‌های اشک جاری است، تا جایی که خون‌ها به زمین ریخته می‌شود، لشکری به راه افتاده که به فرماندهی می‌رسد.
بدین ماتم چسان باشم شکیبا
کجا زخمی چنین مرهم پذیره
هوش مصنوعی: چگونه می‌توان در چنین غمی صبور بود، وقتی زخمی به این شدت به من رسیده است؟
ترا آنان که تن در خون کشیدند
الهی خاکشان با خود نگیره
هوش مصنوعی: تو را آن کسانی که جانشان را در میدان جنگ فدای وطن کردند، ای کاش زمین هم آنها را فراموش نکند و همیشه یادشان زنده بماند.
نخواهد کودک شیر تو بی آب
مگر آن را که آب اندر بشیره
هوش مصنوعی: کودک هرگز شیر تو را نمی‌خواهد، مگر اینکه آن شیر در آب باشد.
بر اندام شهیدان کاوش تیر
بدان ماند که سوزن در حریره
هوش مصنوعی: بررسی زخم‌های شهیدان مانند این است که بخواهیم سوزنی را در حریر فرو ببریم؛ یعنی نشان‌دهنده‌ی دقت و ظرافتی است که در این کار وجود دارد.
هرآنکو چون تو باشد بیکس و یار
به کشتن سر نهادن ناگزیره
هوش مصنوعی: هر کسی که مانند تو بی‌یار و تنها باشد، سرنوشتی جز پذیرش مرگ نخواهد داشت.
مصاف شاه دین با لشکر شام
اگر چه غزوه موران و شیره
هوش مصنوعی: مبارزه پادشاه دین با نیروهای شام، حتی اگر جنگی بزرگ و برجسته باشد، به اندازه‌ی نبردهای دیگر از اهمیت و ارزش کمتری برخوردار نیست.
هر آن کو دیده صیدی در سپاهی
سخن ناگفته معنی دستگیره
هوش مصنوعی: هر کسی که در میان لشکری از شکار، به زیبایی و معنای کلامی توجه کند، می‌تواند به رازی پنهان پی ببرد.
برادر در بقیع آسوده در خاک
پدر در خاکدان کوفه گیره
هوش مصنوعی: برادر در آرامگاه بقیع در آرامش خوابیده است و پدر در خاک آرامگاه کوفه قرار دارد.
جهان دشمن زمان سخت آسمان دور
غریب کربلا مارت بمیره
هوش مصنوعی: جهان مانند دشواری است که در زمانی سخت قرار دارد و آسمان دور از ما، غم و اندوه کربلا را به همراه دارد.
ببین یغما به خون شیر بطحا
سگان شام را سر پنجه چیره
هوش مصنوعی: به تماشای یغما، نگاهی به شجاعت و قدرت شیر در برابر سگان شام بینداز. او با تمام توانش بر آنها غلبه کرده است.
که از خیل سگان این شیرگیری
ز رو به بازی این چرخ پیره
هوش مصنوعی: در میان جمعیت سگان، این شیر را با مهارت شکار می‌کنم، در حین بازی کردن با این چرخ کهن.