گنجور

شمارهٔ ۴۹

خود چگویم ای دل اندر این رزیت چون شوی چون
از گزند مالش سر پنجه غم خون شوی خون
گر درین ماتم نبارد بر به روی از مخزن دل
چیست اشک بسدین در خاک خواری گنج قارون
غیر حرق و غرق ماهی تا به ماه، مه تا به ماهی
خود چه باشد سود آه آتشین با چشم گلگون
گر خرامد سیل اشک خاکیان زین دست در پا
موج خون هر چشمزد گردن کشد بر اوج گردون
معنی این ماجرا صورت نبندد حاش لله
کآنچه اندر گفت آید نیست جز افسانه و افسون
قاتل ابنای زنا، مقتول نخبه آل عصمت
انس تا جن تعزیت گر بزم ماتم ربع مسکون
فاش اگر می رفت خون کشتگان کشور به کشور
جاودان شط فرات آمیختی با رود جیحون
راستی را با قیام رستخیز این قیامت
خاک و گردون را درنگ و جنبشی باید دگرگون
نوعروسان را زتاب تشنگی رخسار کاهی
شیرمردان را ز زخم تیغ و خنجر چهره گلگون
زخم ناسور شهیدان را سرشک تست مرهم
زانکه چاره زهر قاتل راست ناید جز به افیون
چار چیز از دولت اسلام خواهم بی تکلف
عزم کسری جیش خسرو فال جم فر فریدون

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خود چگویم ای دل اندر این رزیت چون شوی چون
از گزند مالش سر پنجه غم خون شوی خون
هوش مصنوعی: ای دل من، در این وضعیت سختی که به آن دچار هستی، چگونه می‌توانی این درد را تحمل کنی؟ وقتی که از فشار و آسیب‌های زندگی غمگین و خونین شده‌ای؟
گر درین ماتم نبارد بر به روی از مخزن دل
چیست اشک بسدین در خاک خواری گنج قارون
هوش مصنوعی: اگر در این سوگ و اندوه بر چهره‌ام از دل نبارد اشکی، پس چه معنایی دارد که در زیر خاک ذلت، مانند گنج قارون، اشک بریزم؟
غیر حرق و غرق ماهی تا به ماه، مه تا به ماهی
خود چه باشد سود آه آتشین با چشم گلگون
هوش مصنوعی: در اینجا به نوعی بیان می‌شود که اگر ماهی در آب با خطراتی مثل سوختن و غرق شدن مواجه باشد، دیگر برای او چیزی معنا ندارد. در این میان، آتشین و غم‌انگیز بودن وضعیتش با چشمان گلگونش نیز به تصویر کشیده شده است. در واقع، درگیری و درد او به گونه‌ای است که دیگر مسائلی که مربوط به ماهی است، اهمیتی نخواهد داشت.
گر خرامد سیل اشک خاکیان زین دست در پا
موج خون هر چشمزد گردن کشد بر اوج گردون
هوش مصنوعی: اگر سیل اشک مردم بر اثر این موضوع جاری شود، هر شخصی که دچار آسیب شده، با خون در چشمانش، بر بلندی آسمان سر برافرازد.
معنی این ماجرا صورت نبندد حاش لله
کآنچه اندر گفت آید نیست جز افسانه و افسون
هوش مصنوعی: این ماجرا به قدری پیچیده است که نمی‌توان به سادگی درباره‌اش قضاوت کرد. حقیقت این است که هر چیزی که گفته می‌شود، تنها داستان و خیالی بیش نیست.
قاتل ابنای زنا، مقتول نخبه آل عصمت
انس تا جن تعزیت گر بزم ماتم ربع مسکون
هوش مصنوعی: کسی که فرزندان نا مشروع را می‌کشد، همانند مقتولی است که از خاندان پاک و معصوم است، و در محفل اندوه و عزاداری زندگی، برای همه موجودات انسانی و غیرانسانی تسلیت گفته می‌شود.
فاش اگر می رفت خون کشتگان کشور به کشور
جاودان شط فرات آمیختی با رود جیحون
هوش مصنوعی: اگر خون کشته‌شدگان این سرزمین به طور علنی فاش می‌شد، می‌توانستی رودی بزرگ بسازی که آب شط فرات را با آب جیحون در هم بیامیزد.
راستی را با قیام رستخیز این قیامت
خاک و گردون را درنگ و جنبشی باید دگرگون
هوش مصنوعی: در روز قیامت، زمین و آسمان باید دگرگون شوند و تغییراتی ایجاد شوند. این یک تحول اساسی و واقعی است که نیازمند توجه و تحرک است.
نوعروسان را زتاب تشنگی رخسار کاهی
شیرمردان را ز زخم تیغ و خنجر چهره گلگون
هوش مصنوعی: زیبایی و شادابی دختران جوان به دلیل احساس تشنگی و عطش در چهره آنها نمایان است، در حالی که دلیران و جنگجویان مرد با زخم‌ها و جراحت‌هایی که از شمشیر و خنجر دارند، صورت‌هایی سرخ و گلگون دارند.
زخم ناسور شهیدان را سرشک تست مرهم
زانکه چاره زهر قاتل راست ناید جز به افیون
هوش مصنوعی: زخم‌های عمیق و دردناک شهیدان را فقط اشک تو می‌تواند تسکین دهد، چرا که برای رفع اثر زهر قاتل، تنها راه حل دسترسی به آرامش و تسلی است.
چار چیز از دولت اسلام خواهم بی تکلف
عزم کسری جیش خسرو فال جم فر فریدون
هوش مصنوعی: من بدون هیچ زحمتی چهار چیز از حکومت اسلام می‌خواهم: اراده‌ای مانند کسری، شکوه و عظمت خسرو، شانس و فال نیک مانند جم و قدرت و بلندی مانند فریدون.