یغمای جندقیشمارهٔ ۲۵
سرو و مه اگر نیست رخ و قامت اکبر
از بهر چه آمد سر بی تن تن بی سر
خورشید توان خواندن و گردونش اگر بود
گردون به زمین خفته و خورشید به خون در
بالاش توان گفت صنوبر به مثل راست
گر خنجر و شمشیر بود بار صنوبر
آن پیکر والای تو بر خاک نه حاشاک
با فرش زمین عرش برین است برابر
نسبت به فغان و تن صد پاره او داشت
از لجه خون رستی اگر شعله آذر
جز شخص تو در تیغ و سنان خود نشنیدم
بازی همه تن بال و همائی همه جان پر
جز آن تن و زخم نی و تیغ و شل و پیکان
خورشید که دیده است سراپا همه اختر
گر چرخ زره پوشد و گر ماه نهد خود
چرخی است زره پوش و مهی برزده مغفر
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سرو و مه اگر نیست رخ و قامت اکبر
از بهر چه آمد سر بی تن تن بی سر
هوش مصنوعی: اگر سرو و ماه در زیبایی و جوانی اکبر را ندارند، پس چرا بدن بی سر و سر بی تن به این دنیا آمده‌اند؟
خورشید توان خواندن و گردونش اگر بود
گردون به زمین خفته و خورشید به خون در
هوش مصنوعی: اگر خورشید قدرت خواندن داشت و آسمانش هم چنین بود، آسمان به خواب زمین در می‌رفت و خورشید در حال خون است.
بالاش توان گفت صنوبر به مثل راست
گر خنجر و شمشیر بود بار صنوبر
هوش مصنوعی: در این بیت به زیبایی و استحکام صنوبر اشاره شده است. می‌گوید اگر صنوبر را با شمشیر و خنجر مقایسه کنیم، باز هم قدرت و استقامت آن بیشتر است. به نوعی این تصویر به ما می‌گوید که بعضی چیزها با وجود ظرافت، می‌توانند مقاومت و قوی باشند.
آن پیکر والای تو بر خاک نه حاشاک
با فرش زمین عرش برین است برابر
هوش مصنوعی: بدن محبوب تو، هرگز بر خاک نمی‌نشیند، زیرا جایگاه او جایی بالاتر از فرش زمین و مانند عرش خداوند است.
نسبت به فغان و تن صد پاره او داشت
از لجه خون رستی اگر شعله آذر
هوش مصنوعی: در برابر ناله و گریه او، اگر از عمق دلش درد و رنجی وجود داشت، شعله‌ای همچون آتش از عشق و شوق در وجودش روشن بود.
جز شخص تو در تیغ و سنان خود نشنیدم
بازی همه تن بال و همائی همه جان پر
هوش مصنوعی: جز تو هیچ کس را در هنر شمشیرزنی و جنگ‌آوری ندیدم که مانند تو زندگی را با زیبایی و شجاعت بگذراند، همچون پرنده‌ای که از بال و پر خود برای پرواز استفاده می‌کند و تمام وجودش به زندگی و بالندگی اختصاص دارد.
جز آن تن و زخم نی و تیغ و شل و پیکان
خورشید که دیده است سراپا همه اختر
هوش مصنوعی: فقط آن بدن، جراحت نی، شمشیر و تیر و پرتو خورشید وجود دارد که تمام ستاره‌ها را دیده است.
گر چرخ زره پوشد و گر ماه نهد خود
چرخی است زره پوش و مهی برزده مغفر
هوش مصنوعی: اگر چرخ (فلک) زره‌ای بپوشد و یا ماه (ماهتاب) خود را در حال چرخیدن نشان دهد، در واقع این چرخ زره‌پوش و ماه بر دانش پیشینیان مانع نمی‌شود.