گنجور

شمارهٔ ۱۷

زین عجب نشگفت اگر آمد شگفتی ها پدید
گوهر هستی هلاک و معنی کوثر شهید
تشنه کام از خون یک میدان شهید اندر شهید
بر زمین آورد گردون محشر کبری پدید
اندر آن معرض که دیوان سیاه است و سفید
فضل مغلوب عدالت و عد مقهور وعید
قهر استغنا زبان ها بسته از گفت و شنید
صد شهادت ز احتمال یک شفاعت ناامید
خیز اگر خواهی به فریاد گنه کاران رسید
ای فدای خاک راهت خون صد محشر شهید
آنچه اولاد علی ز ابنای بوسفیان کشید
کافرم در کار کافر کافر ار داند شنید
آن قیامت ها که نفس از وقعه کبری شنید
متفق از رستخیز کربلا آمد پدید
خود گرفتم در گرفت خیل دشمن خشم دوست
جاودان در هر قدم هفتاد نیران آفرید
بر یکی کف خاک کمتر کشتگان است آشکار
غبن یزدان در قصاص خون صد عالم یزید
برقع از کف دوختی بر چهر زینب ای شگفت
بی حیا تا چند خواهی پرده بر زهرا درید
تا چه سوک است این که هر شام و سحر خورشید و چرخ
ساز ماتم را به خاک افتاد و در خون آرمید
میر شام از خون هفتاد و دو تن در کربلا
رستخیزی فتنه هفتاد محشر آفرید
عرش رحمن بر به خاک تیره پامال سمند
برفراز نی نشان تیر قرآن مجید
موج اشک عرشیان است آنکه خوانند اختران
کاندرین ماتم سرا در دامن گردون چکید
شد ز عرشه زین نگون ماهی که هر شب در غمش
آفتاب افتاد بر خاک آسمان در خون طپید

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

زین عجب نشگفت اگر آمد شگفتی ها پدید
گوهر هستی هلاک و معنی کوثر شهید
هوش مصنوعی: تعجبی ندارد اگر شگفتی‌ها ظهور کنند، زیرا جواهر وجود در حال نابودی است و مفهوم زندگی و برکت نیز قربانی شده است.
تشنه کام از خون یک میدان شهید اندر شهید
بر زمین آورد گردون محشر کبری پدید
هوش مصنوعی: خون شهدا در میدان جنگ زمین را تشنه کرده است و این نتیجه باعث ظهور صحنه‌ای بزرگ و ترسناک مانند قیامت می‌شود.
اندر آن معرض که دیوان سیاه است و سفید
فضل مغلوب عدالت و عد مقهور وعید
هوش مصنوعی: در جایی که تصمیمات به دو دسته خوب و بد تقسیم می‌شوند، فضیلت تحت تأثیر عدالت قرار می‌گیرد و تهدید هم به دور از اثرگذاری است.
قهر استغنا زبان ها بسته از گفت و شنید
صد شهادت ز احتمال یک شفاعت ناامید
هوش مصنوعی: ناداری باعث می‌شود که حرف‌ها و گفتگوها قطع شوند. با وجود شواهد بسیاری که وجود دارد، امیدی به شفاعت و نجات نیست.
خیز اگر خواهی به فریاد گنه کاران رسید
ای فدای خاک راهت خون صد محشر شهید
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی به کمک گناهکاران بشتابی، خود را آماده کن. من جانم را فدای خاکی می‌کنم که راه تو بر آن است، حتی اگر صدها شهید در محشر بریزد.
آنچه اولاد علی ز ابنای بوسفیان کشید
کافرم در کار کافر کافر ار داند شنید
هوش مصنوعی: آنچه که فرزندان علی از فرزندان بوسفیان (یعنی آل امیه) تحمل کردند، باعث می‌شود که من در کار کافران، اگر آنها هم خبر داشته باشند، کافر بشوم.
آن قیامت ها که نفس از وقعه کبری شنید
متفق از رستخیز کربلا آمد پدید
هوش مصنوعی: آن روزهای بزرگ و وحشتناکی که نفس از واقعه بزرگ شنید، به طور همزمان از قیام کربلا آشکار شد.
خود گرفتم در گرفت خیل دشمن خشم دوست
جاودان در هر قدم هفتاد نیران آفرید
هوش مصنوعی: من در میان جمعیت دشمنان، خودم را کنترل کردم و خشم دوستی همیشه پایدار را در هر قدم احساس کردم که هفتاد نیرو و قدرت را به وجود آورد.
بر یکی کف خاک کمتر کشتگان است آشکار
غبن یزدان در قصاص خون صد عالم یزید
هوش مصنوعی: در این بیت به روشنی نشان داده می‌شود که تعداد افرادی که در جنگ‌ها کشته شده‌اند، خیلی بیشتر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. این موضوع به نوعی نشان‌دهنده ناعدالتی و کمبود پاسخگویی الهی در برابر خون‌ریزی‌های گسترده‌ای است که در تاریخ بشریت، به ویژه در زمانی که یزید حکومت می‌کرد، اتفاق افتاده است.
برقع از کف دوختی بر چهر زینب ای شگفت
بی حیا تا چند خواهی پرده بر زهرا درید
هوش مصنوعی: ای شگفت! تو که با حیا نیستی، چرا همچنان بر چهره زینب پرده می‌دوزی؟ تا چه زمانی می‌خواهی حجاب را بر چهره فاطمه بگستری؟
تا چه سوک است این که هر شام و سحر خورشید و چرخ
ساز ماتم را به خاک افتاد و در خون آرمید
هوش مصنوعی: به چه اندازه این غم و اندوه بزرگ است که هر شب و صبح، خورشید و آسمان به نشانه عزاداری به زمین سقوط می‌کنند و در خون خود غوطه‌ور می‌شوند.
میر شام از خون هفتاد و دو تن در کربلا
رستخیزی فتنه هفتاد محشر آفرید
هوش مصنوعی: در کربلا، با جان‌باختن هفتاد و دو شهید، تحولی عمیق و بزرگ به وجود آمد که تأثیرات بسیار زیادی در تاریخ و فرهنگ بشری برجای گذاشت. این واقعه، مانند دگرگونی‌های بزرگ دیگر، نشانه‌ای از نبرد حق و باطل و دلیل آگاهی مردم نسبت به ظلم و ستم شد.
عرش رحمن بر به خاک تیره پامال سمند
برفراز نی نشان تیر قرآن مجید
هوش مصنوعی: عرش خداوند بر روی زمین در زیر پای سمند بزرگی که برفراز با نوا و قدرت حرکت می‌کند، با نشانه‌های قرآن کریم درهم آمیخته شده است.
موج اشک عرشیان است آنکه خوانند اختران
کاندرین ماتم سرا در دامن گردون چکید
هوش مصنوعی: اشک‌هایی که از آسمان می‌ریزند، نشانهٔ غم و اندوه فرشتگان است. این اشک‌ها به خاطر عزاداری ستاره‌هاست که در این خانهٔ غم‌انگیز بر دامان آسمان فرو می‌ریزد.
شد ز عرشه زین نگون ماهی که هر شب در غمش
آفتاب افتاد بر خاک آسمان در خون طپید
هوش مصنوعی: ماه که هر شب به خاطر غمش غمگین و بیزار بوده، از عرشه‌ای پایین افتاد. در این حال، آسمان با تابش آفتاب دچار تغییراتی شد و به نوعی به حالت پر از خون درآمد.