گنجور

شمارهٔ ۱۰۱

دل بر آن طره چه سود ار ز خطم بستی باز
مرغ پر ریخته را رشته چه کوته چه دراز
بزی ای صعود دلشاد که بالت بستم
به کمندی که پر مرغ حرم آمده باز
گفتم ای شیخ چرا این همه شاهد بازی
گفت در شرع بود مرد خدا شاهد باز
آخر از زلف و زنخدان بتی افتادم
از فرازی به نشینی که ندیده است فراز
گفت زاهد به ره دین تو نیائی با من
خاک بر فرق مسیحی که ز خر ماند باز
دانه خال مگو گندم آدم خواره
سنبل زلف مخوان خوشه خرمن پرداز
سجده یغما بر آن بت چه بر ابرو و چه ذقن
روی در کعبه بهر رکن صحیح است نماز

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دل بر آن طره چه سود ار ز خطم بستی باز
مرغ پر ریخته را رشته چه کوته چه دراز
هوش مصنوعی: دل بر آن موهای افشان چه فایده که اگر دوباره در بندم کنی، مثل پرواز مرغی که پرهایش رها شده، هیچ فرقی نمی‌کند که رشته‌ام کوتاه باشد یا بلند.
بزی ای صعود دلشاد که بالت بستم
به کمندی که پر مرغ حرم آمده باز
هوش مصنوعی: ای بز زیبا و خوشحال که به خاطر تو بال‌های خود را به وسیله‌ی ریسمانی بستیم، زیرا پرنده‌ای از حرم بازگشته است.
گفتم ای شیخ چرا این همه شاهد بازی
گفت در شرع بود مرد خدا شاهد باز
هوش مصنوعی: گفتم ای شیخ چرا این همه با معشوقان بازی می‌کنی، او در پاسخ گفت در دین مردان خدا، این نوع رفتار اشکالی ندارد.
آخر از زلف و زنخدان بتی افتادم
از فرازی به نشینی که ندیده است فراز
هوش مصنوعی: در نهایت، از زیبایی و دلربایی معشوق به نقطه‌ای رسیدم که هرگز چنین زیبایی را ندیده بودم.
گفت زاهد به ره دین تو نیائی با من
خاک بر فرق مسیحی که ز خر ماند باز
هوش مصنوعی: زاهد به من گفت که در مسیر دین، تو همراهم نیستی. خاک بر سر مسیحی که هنوز به حالت خر مانده و از این وضعیت آزاد نشده است.
دانه خال مگو گندم آدم خواره
سنبل زلف مخوان خوشه خرمن پرداز
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به زیبایی و جذابیت موهای معشوق اشاره دارد و می‌گوید که نباید موها را به خوشه‌های گندم تشبیه کرد. همچنین بر این نکته تاکید می‌کند که هر چیزی را در جای خودش باید شناخت و از زیبا کردن یا کاهش ارزش آنچه هست، خودداری کرد. به طور کلی، شاعر به تفاوت‌های ظاهری و باطنی در امور اشاره دارد و بر اهمیت شناسایی و احترام به آن‌ها تاکید می‌کند.
سجده یغما بر آن بت چه بر ابرو و چه ذقن
روی در کعبه بهر رکن صحیح است نماز
هوش مصنوعی: سجده یغما بر آن بت چه بر ابرو و چه بر ذقن هر جا که از معشوق نشانه‌ای باشد، برای نماز درست است.