شمارهٔ ۷۶ - در وصف قصر خوارزمشاه اتسز
زهی ! قصر خوارزمشاهی ، که دولت
ندارد مگر سوی او رخ نهاده
ز سقفش ستاره بعبرت بمانده
ز وهمش زمانه بحیرت فتاده
چو او چشم گردون بخوبی ندیده
چو او دست گیتی بخوشی نداده
هزاران صف از لهو در وی کشیده
هزاران در از خلد در وی گشاده
همه خاکها اندر آن مشک سوده
همه چوبها اندر آن عود ساده
درو شادمانی و تأیید رسته
وزو کامگاری و اقبال زاده
همه تا چو شیری که از روی پشته
نباشد گه جنگ روباه ماده
درو باد خسرو بشادی نشسته
بخدمت شهان پیش او ایستاده
مه گوش هوشش سوی لحن مطرب
همه میل دستش سوی جام باده
چو شاه و چو فرزین ملک با وزیرش
خدم چون رخ و اسب و پیل و پیاده
شمارهٔ ۷۵ - در شکر گزاری از پادشاه: احوال بنده باز نظامی گرفت نوشمارهٔ ۷۷ - در مرثیۀ رافع بن علاء: ای رافع علا ، ز وفات توام غمیست
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
زهی ! قصر خوارزمشاهی ، که دولت
ندارد مگر سوی او رخ نهاده
هوش مصنوعی: چه زیباست قصر خوارزمشاه، که شکوه و عظمتش تنها زمانی نمودار میشود که سعادت به سوی آنجا رو کند.
ز سقفش ستاره بعبرت بمانده
ز وهمش زمانه بحیرت فتاده
هوش مصنوعی: از سقف این فضا ستارهای مانده که نشان از خیال و توهم آن دارد، و زمان در این بهت و حیرت فرورفته است.
چو او چشم گردون بخوبی ندیده
چو او دست گیتی بخوشی نداده
هوش مصنوعی: هرگز چشمی در آسمان به زیبایی او را ندیده و هیچ دستی در دنیا به خوشی او را نیافریده است.
هزاران صف از لهو در وی کشیده
هزاران در از خلد در وی گشاده
هوش مصنوعی: هزاران صف از سرگرمی و خوشی در آنجا ایجاد شده و هزاران در به بهشت در آن باز شده است.
همه خاکها اندر آن مشک سوده
همه چوبها اندر آن عود ساده
هوش مصنوعی: تمام خاکها در آن مشک خوشبو شدهاند و همه چوبها در آن عود سوزانده شدهاند.
درو شادمانی و تأیید رسته
وزو کامگاری و اقبال زاده
هوش مصنوعی: در این بیت به شادی و تأیید اشاره شده و همچنین به این نکته پرداخته شده که فردی با کامیابی و موفقیت متولد شده است. به عبارت دیگر، شخص در موقعیتی قرار دارد که تندرستی و خوشبختی او را فراگرفته و او از زندگی خوب و پر از خوشحالی بهرهمند است.
همه تا چو شیری که از روی پشته
نباشد گه جنگ روباه ماده
هوش مصنوعی: همه انسانها مانند شیری هستند که در صورتی که از بلندی به پایین نیفتد، هرگز در نبرد با روباه ماده قرار نخواهند گرفت.
درو باد خسرو بشادی نشسته
بخدمت شهان پیش او ایستاده
هوش مصنوعی: باد خزانی بر درگاه خسرو نشسته است و در برابر شاهان، به خدمت او آماده است.
مه گوش هوشش سوی لحن مطرب
همه میل دستش سوی جام باده
هوش مصنوعی: ماه در حال گوش دادن به صدای ساز است و همه توجهش به لذت از نوشیدن شراب معطوف شده است.
چو شاه و چو فرزین ملک با وزیرش
خدم چون رخ و اسب و پیل و پیاده
هوش مصنوعی: مانند اینکه پادشاه و وزیرش در کنار یکدیگر قرار دارند و هر کدام نقش خاص خود را ایفا میکنند، به طوری که خدمت و همکاری آنها به زیبایی و قدرت یک پادشاهی میافزایند، همانطور که چهره و اسب، فیل و پیاده در یک لشکر، هرکدام جایگاه و اهمیت ویژهای دارند.