گنجور

شمارهٔ ۶۳ - در حق جمال الدین

جمال دین پیمبر ، تو آن سر افرازی
که نیست بمعالی و مکرمات عدیل
سداد رأی تو در گرد ملک حصن حصین
جناح عدل تو بر اهل شرک گشته دلیل
بجنب حلم تو احنف شده سفیه سفیه
بپیش جود تو حاتم شده بخیل بخیل
همه نهاد تو در حق نتیجهٔ توحید
همه حدیث تو در دین قرینهٔ تنزیل
نهاده سهم تو در گردن نوایب غل
کشیده خوف تو در دیدهٔ حوادث میل
عزایم تو شده ملک را بفتح بشیر
مکارم تو شده خلق را برزق کفیل
ز کوه حلم تو یک ذره اند جودی و طور
ز بحر علم تو یک قطره اند دجله و نیل
غلام لفظ بدیع تو در صدف لؤلؤ
حسود نعل سمند تو بر فلک اکلیل
ولیت را زند اقبال چنگ در دامن
عدوت را فگند چرخ سنگ بر قندیل
بجنب رأی تو چون سایه ای نماید مهر
بپیش باس تو چون پشه ای نماید پیل
بزرگوارا ، شخص من از تو شد زنده
ازان سپس که بتیغ زمانه بود قتیل
بسعی تست همه عز من ظریف و بلند
زجود تست همه مال من کثیر و قلیل
همی نمایی تبجیل بی قیاس ، و لیک
همی فزاید تبجیل من همه تحجیل
بمن عطای جزیلت رسید و حاصل شد
بدان عطای جزیلت بسی جزای جزیل
ز من ثنای جمیلست بس درین دنیی
که خود بعقبی یابی بسی ثواب جمیل
همیشه تا که بود اندرین سرای فنا
یکی ز بخت عزیز و یکی ز چرخ ذلیل
بباغ لهو رخ ناصح تو باد چو گل
ز زخم دست بر حاسد تو باد چو نیل
همیشه پشت تو و گردن تو باد قوی
که پشت شرک شکستی و گردن تعطیل

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

جمال دین پیمبر ، تو آن سر افرازی
که نیست بمعالی و مکرمات عدیل
هوش مصنوعی: زیبایی دین پیامبر، تویی که در بلندای مقام و فضیلت هیچ کس به پای تو نمی‌رسد.
سداد رأی تو در گرد ملک حصن حصین
جناح عدل تو بر اهل شرک گشته دلیل
هوش مصنوعی: رأی و نظر تو در اداره امور کشور به مانند دژی محکم است و بر اساس عدالت تو، مردم شرک و نابرابری به وجود آمده‌اند و این نشان‌دهنده قدرت و حقانیت توست.
بجنب حلم تو احنف شده سفیه سفیه
بپیش جود تو حاتم شده بخیل بخیل
هوش مصنوعی: به خود بیا و از صبر و بردباری‌ات استفاده کن، زیرا نادانان بی‌پرواتر از همیشه شده‌اند. در کنار سخاوت و generosity تو، حتی بخیل‌ترین افراد هم شجاع و بخشنده به نظر می‌رسند.
همه نهاد تو در حق نتیجهٔ توحید
همه حدیث تو در دین قرینهٔ تنزیل
هوش مصنوعی: تمام وجود تو در حقیقت نشانه‌ای از وحدت است و هر کلام تو در دین، تجلی‌ای از وحی الهی به حساب می‌آید.
نهاده سهم تو در گردن نوایب غل
کشیده خوف تو در دیدهٔ حوادث میل
هوش مصنوعی: سهم تو در شرایط دشوار به دوش نمایندگان قرار داده شده و ترس و غم تو در چشمان حوادث احساس می‌شود.
عزایم تو شده ملک را بفتح بشیر
مکارم تو شده خلق را برزق کفیل
هوش مصنوعی: عزا و غم من به خاطر تو، باعث شده که زمین و آسمان برای مژده دادن به خوبی‌ها و فضایل تو دست به کار شوند. مردم نیز به سبب روزی و نعمت‌هایی که از آن تو بهره‌مندند، تحت حمایت و سرپرستی قرار گرفته‌اند.
ز کوه حلم تو یک ذره اند جودی و طور
ز بحر علم تو یک قطره اند دجله و نیل
هوش مصنوعی: از کوه صبر و بردباری تو، تنها ذره‌ای وجود دارد، و از دریای دانش تو، فقط یک قطره است که به دجله و نیل می‌رسد.
غلام لفظ بدیع تو در صدف لؤلؤ
حسود نعل سمند تو بر فلک اکلیل
هوش مصنوعی: من به عنوان یک غلام و بنده، زیبایی کلام تو را مانند لؤلؤی درخشان در صدف می‌بینم، و نعل سمند تو را که بر فراز آسمان درخشان است، حسرت می‌برم.
ولیت را زند اقبال چنگ در دامن
عدوت را فگند چرخ سنگ بر قندیل
هوش مصنوعی: سرنوشت به نیکی و خوشی به تو روی آورده است، در حالی که دشمن تو را به زمین زده و برایت مشکلاتی را به وجود آورده است.
بجنب رأی تو چون سایه ای نماید مهر
بپیش باس تو چون پشه ای نماید پیل
هوش مصنوعی: به هنگام تصمیم‌گیری، نظرتان مانند سایه تابش آفتاب خواهد بود، اما در برابر قدرت شما، آن نظر کوچک و ناچیز خواهد بود، همچون پشه‌ای که در برابر یک فیل قرار گرفته است.
بزرگوارا ، شخص من از تو شد زنده
ازان سپس که بتیغ زمانه بود قتیل
هوش مصنوعی: ای بزرگوار، زندگی من از تو آغاز شد، چرا که قبل از آن مانند انسانی بودم که به دست زمان کشته شده بودم.
بسعی تست همه عز من ظریف و بلند
زجود تست همه مال من کثیر و قلیل
هوش مصنوعی: تمام تلاش من در این است که هرچه می‌توانم با ناز و لطافت به تو خدمت کنم و هر آنچه که دارایی من است، زیاد یا کم، فقط متعلق به توست.
همی نمایی تبجیل بی قیاس ، و لیک
همی فزاید تبجیل من همه تحجیل
هوش مصنوعی: تو بی‌نظیر جلال و بزرگ‌منشی خود را نشان می‌دهی، اما در عین حال، عظمت و ارزش من به طور مداوم در حال افزایش است.
بمن عطای جزیلت رسید و حاصل شد
بدان عطای جزیلت بسی جزای جزیل
هوش مصنوعی: به من بخشش بزرگ و مهمی رسید و با آن، نتیجه و ثمره‌ای از آن برکات به دست آمد که شایسته‌ی پاداشی بزرگ است.
ز من ثنای جمیلست بس درین دنیی
که خود بعقبی یابی بسی ثواب جمیل
هوش مصنوعی: در این دنیا که خودت می‌توانی پاداش‌های خوب و زیبا را تجربه کنی، از من تعریف و تمجید زیادی کن.
همیشه تا که بود اندرین سرای فنا
یکی ز بخت عزیز و یکی ز چرخ ذلیل
هوش مصنوعی: در این دنیا، همیشه یکی از خوشبختی‌ها و یکی از ناخوشی‌ها وجود دارد.
بباغ لهو رخ ناصح تو باد چو گل
ز زخم دست بر حاسد تو باد چو نیل
هوش مصنوعی: رخسار زیبا و شاداب تو مانند گل در باغ معصومیت می‌درخشد، اما آنچه از حسادت بر سر تو می‌آید، زخم‌هایی عمیق و دردناک است.
همیشه پشت تو و گردن تو باد قوی
که پشت شرک شکستی و گردن تعطیل
هوش مصنوعی: همیشه در کنارت و حمایتت، نیرویی قدرتمند وجود دارد که تو را در برابر هر گونه کژی و بی‌اعتباری حمایت می‌کند.