گنجور

شمارهٔ ۲۵ - در حق ملک اتسز

شها ، دست رادت بکردار نیک
ز آفاق بیخ بدیها بکند
بداندیش را از سریر سرور
نهیبت بچاه نوایب فگند
بروز وفا دست اقبال تو
در آورد پای بدان را ببند
خورد آب در ظل عدلت کنون
ز یک آبخور گرگ با گوسپند
چو گیتی تویی فارغ از هر نهیب
چو گردون تویی ایمن از هر گزند
بگیری ، اگر رأی افتد ترا
خمیده فلک را بخم کمند
خلاف تو کاریست بس بازیان
وفاق تو شغلیست بس سودمند
بسا قلعه ها را که کردی خراب
بنوک سنان و بسم سمند
بسابی خرد باغیان را ، که داد
بهیجا زبان حسام تو پند
تو، ای مرد دانا ، نگویی مرا
کزین قصهٔ طوس و کاوس چند ؟
ندیدی مگر زخم تیغ ملک
بدشت سمرقند و صحرای جند ؟
یکی برگذر ، پس بچشم خرد
نگه کن بدین قلعه های بخند
در مکرمات و عطا باز کن
در حادثات و دواهی ببند
مبادا دلت از نوایب حزین
مبادا رخت از مصایب نژند

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شها ، دست رادت بکردار نیک
ز آفاق بیخ بدیها بکند
هوش مصنوعی: ای شاه، دست بخشش تو با کارهای نیک، از زمین‌های بدی‌ها ریشه‌ها را بکند.
بداندیش را از سریر سرور
نهیبت بچاه نوایب فگند
هوش مصنوعی: اگر کسی بداندیش باشد، او را از مقام سلطنت دور کن، زیرا که تنفر و بدخواهی او ممکن است به چاه هایی عمیق و خطرناک بینجامد.
بروز وفا دست اقبال تو
در آورد پای بدان را ببند
هوش مصنوعی: در لحظات خوشبختی و وفاداری، می‌توانی به موفقیت دست پیدا کنی. پس در این فرصت، با جدیت و اراده جلو برو و موانع را از سر راه بردار.
خورد آب در ظل عدلت کنون
ز یک آبخور گرگ با گوسپند
هوش مصنوعی: در سایه‌ی عدالت تو، آب را از یک منبع می‌نوشد؛ گرگ و گوسفند هر دو از یک آب‌خور استفاده می‌کنند.
چو گیتی تویی فارغ از هر نهیب
چو گردون تویی ایمن از هر گزند
هوش مصنوعی: تو مانند جهان هستی و از هر صدای ناگهانی بی‌خبر و دوری. مانند آسمان هستی و از هر آسیب در امان هستی.
بگیری ، اگر رأی افتد ترا
خمیده فلک را بخم کمند
هوش مصنوعی: اگر در تصمیم‌گیری‌ها به تو توجه شود، مانند دگرگونی‌های آسمان، می‌توانی مشکلات و سختی‌ها را کنترل کنی.
خلاف تو کاریست بس بازیان
وفاق تو شغلیست بس سودمند
هوش مصنوعی: کار بر خلاف تو فقط یک بازی است و فعالیت در راستای تو بسیار سودآور و مفید می‌باشد.
بسا قلعه ها را که کردی خراب
بنوک سنان و بسم سمند
هوش مصنوعی: بسیاری از قلعه‌ها را با نیروی شمشیر و سرعت اسب ویران کردی.
بسابی خرد باغیان را ، که داد
بهیجا زبان حسام تو پند
هوش مصنوعی: در اینجا به خردمندی باغبانان اشاره می‌شود که باید با دقت و هوشیاری عمل کنند. همچنین به اهمیت نصیحت‌هایی اشاره می‌شود که می‌تواند در زندگی فرد تأثیرگذار باشد، به ویژه نصیحت‌هایی که از شخصی با علم و تجربه مانند حسام ناشی می‌شود.
تو، ای مرد دانا ، نگویی مرا
کزین قصهٔ طوس و کاوس چند ؟
هوش مصنوعی: ای مرد با دانش، تو به من نگو که از داستان طوس و کاوس چندان خبر دارم؟
ندیدی مگر زخم تیغ ملک
بدشت سمرقند و صحرای جند ؟
هوش مصنوعی: آیا تا به حال زخم‌های ناشی از تیغ شاه را در سمرقند و شنزارهای جند دیده‌ای؟
یکی برگذر ، پس بچشم خرد
نگه کن بدین قلعه های بخند
هوش مصنوعی: به یکی از مسیرها برو و با چشم بصیرت به این قلعه‌های شگفت‌انگیز نگاه کن.
در مکرمات و عطا باز کن
در حادثات و دواهی ببند
هوش مصنوعی: در کارهای نیک و بخشش‌ها گشاده‌دست باش و در مشکلات و سختی‌ها خود را محافظت کن.
مبادا دلت از نوایب حزین
مبادا رخت از مصایب نژند
هوش مصنوعی: نگذار دلت از آوای غمگین دلگیر شود، و نگذار در برابر سختی‌ها و مشکلات شادابیت را از دست بدهی.