گنجور

شمارهٔ ۱۶۹ - در وصف قصر خاقان کمال‌الدین محمود

قصر فرخندهٔ کمال‌الدین
هست در خرمی چو خلد برین
روضهٔ مجد و بیضهٔ دولت
کعبهٔ عز و قبلهٔ تمکین
در خوشی از نگارخانهٔ او
طیره گشته نگارخانهٔ چین
از تصاویر او خجل ماند
در قصور بهشت حور العین
سطح او باستاره کرده قران
صحن او با زمانه گرفته قرین
گر نباشد بهار، ساحت او
نوبهاریست پر گل و نسرین
آسمان پیش آستانهٔ او
پست گشته بقدر همچو زمین
اندرین قصر جاودان بادا
پهلوان جهان کمال‌الدین
در دریای محمدت محمود
که هدی را حسام اوست معین
آن ستوده بمردی و رادی
و آن گزیده بسیرت و آیین
ملک را صحن گلشنش بستر
مجد را خاک درگهش بالین
روز بخشش بسان ابر مطیر
وقت کوشش بسان شیر عزین
ظلم را کرده عدل او منسوخ
فتنه را داده تیغ او تسکین
ای سرافراز صفدری، که گذشت
همت تو ز اوج علیین
همه محض لطافتی گه مهر
همه عین سیاستی گه کین
چرخ چون بندگان نهاده بطبع
بر بساط مبارک تو جبین
امر تیر تو کرده روز مصاف
دشمنان را بزیر خاک دفین
خصم را با تو پایداری نیست
کبک را نیست طاقت شاهین
همه جان‌ها بطاعت تو
همه دل‌ها بخدمت تو رهین
بر بداندیش دولتت شب و روز
حادثات جهان گشاده کمین
تا نباشد عیان بصنف خبر
تا نباشد گمان بنور یقین
هر چه نیکیست از ستاره بیاب
هر چه خوبیست از زمانه ببین
گاه در عرصهٔ طرب بخرام
گاه در مسند شرف بنشین
جام راحت ز دست لهو بنوش
گل لذت بباغ عیش بچین
آفرین باد بر نکوه خواهت
باد بر بدسگال تو نفرین

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قصر فرخندهٔ کمال‌الدین
هست در خرمی چو خلد برین
هوش مصنوعی: کاخ خوشبختی کمال‌الدین در خوشی و سعادت مانند بهشت است.
روضهٔ مجد و بیضهٔ دولت
کعبهٔ عز و قبلهٔ تمکین
هوش مصنوعی: مکانی باشکوه و پر از نعمت که نماد عزت و قدرت است و به‌عنوان مرجع و هدفی برای دست‌یابی به موفقیت‌ها محسوب می‌شود.
در خوشی از نگارخانهٔ او
طیره گشته نگارخانهٔ چین
هوش مصنوعی: در شادی و خوشی، زیبایی‌های چهره‌اش باعث شده تا زیبایی‌های چین تحت تأثیر قرار بگیرد.
از تصاویر او خجل ماند
در قصور بهشت حور العین
هوش مصنوعی: به خاطر زیبایی‌های او، در بهشت و میان حورالعین، آدمی احساس شرمندگی می‌کند.
سطح او باستاره کرده قران
صحن او با زمانه گرفته قرین
هوش مصنوعی: او به قدری نورانی است که قرآن به روشنی او افتخار می‌کند و محیطش با زمانه به خوبی تطابق یافته است.
گر نباشد بهار، ساحت او
نوبهاریست پر گل و نسرین
هوش مصنوعی: اگر بهار نباشد، سرزمین او همیشه گل‌زاری است پر از گل و نسرین.
آسمان پیش آستانهٔ او
پست گشته بقدر همچو زمین
هوش مصنوعی: آسمان در برابر مقام او به اندازه‌ای پایین آمده که مانند زمین شده است.
اندرین قصر جاودان بادا
پهلوان جهان کمال‌الدین
هوش مصنوعی: در این قصر همیشه و ابدی، بزرگ مردی از جهان به نام کمال‌الدین زندگی می‌کند.
در دریای محمدت محمود
که هدی را حسام اوست معین
هوش مصنوعی: در دریای شخصیت و مقام محمد(ص)، محمود(ص) نیز وجود دارد و هدایت و راهنمایی او همانند شمشیری تیز به نام حسام، یاری‌گر اوست.
آن ستوده بمردی و رادی
و آن گزیده بسیرت و آیین
هوش مصنوعی: آن شخصی که به خاطر مردانگی و شجاعتش ستوده می‌شود، و آن کسی که به خاطر خرد و طرز تفکرش انتخاب شده است.
ملک را صحن گلشنش بستر
مجد را خاک درگهش بالین
هوش مصنوعی: زمین گلستان، جایگاه پادشاهی اوست و خاک درگاهش، مظهر عظمت و شوکت او به حساب می‌آید.
روز بخشش بسان ابر مطیر
وقت کوشش بسان شیر عزین
هوش مصنوعی: روز بخشش مانند باران است که رحمت را نازل می‌کند، و زمان تلاش و کوشش مانند قدرت شیر شجاع است.
ظلم را کرده عدل او منسوخ
فتنه را داده تیغ او تسکین
هوش مصنوعی: عدالت او ظلم را از بین برده و او با قدرت خود، فتنه‌ها را آرام کرده است.
ای سرافراز صفدری، که گذشت
همت تو ز اوج علیین
هوش مصنوعی: ای دوست بزرگوار، همت و کوشش تو به حدی است که از بالاترین مراتب و درجات نیز فراتر رفته است.
همه محض لطافتی گه مهر
همه عین سیاستی گه کین
هوش مصنوعی: هر چیزی به خاطر زیبایی و لطافتش است، برخی از عشق و محبت نشأت می‌گیرد و برخی دیگر ریشه در کینه و دشمنی دارند.
چرخ چون بندگان نهاده بطبع
بر بساط مبارک تو جبین
هوش مصنوعی: چرخ (سرنوشت یا زمان) در برابر تو، مانند بندگان که در خدمت تو هستند، با احترام و ادب سر بر زمین می‌نهد.
امر تیر تو کرده روز مصاف
دشمنان را بزیر خاک دفین
هوش مصنوعی: فرمان تیر تو موجب شده که روز جنگ با دشمنان زیر خاک پنهان شود.
خصم را با تو پایداری نیست
کبک را نیست طاقت شاهین
هوش مصنوعی: دشمن نمی‌تواند در برابر تو مقاومت کند؛ همان‌طور که کبک توانایی مقابله با شاهین را ندارد.
همه جان‌ها بطاعت تو
همه دل‌ها بخدمت تو رهین
هوش مصنوعی: تمام جان‌ها در خدمت تو هستند و همه دل‌ها به طاعت و فرمانبری از تو مشغولند.
بر بداندیش دولتت شب و روز
حادثات جهان گشاده کمین
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که شرایط زندگی تو برای بداندیشان همیشه در حال تغییر و ناامن است. این افراد در هر لحظه به دنبال فرصتی هستند تا به تو آسیب برسانند.
تا نباشد عیان بصنف خبر
تا نباشد گمان بنور یقین
هوش مصنوعی: تا زمانی که چیزها به‌وضوح دیده نشوند، نمی‌توان به خبرها اعتماد کرد و تا زمانی که یقین حاصل نشود، نباید به گمان ها بسنده کرد.
هر چه نیکیست از ستاره بیاب
هر چه خوبیست از زمانه ببین
هوش مصنوعی: هر نوع خوبی و نیکی را از ستاره‌ها جست‌وجو کن و هر چه خوب و پسندیده است را از زمانه مشاهده کن.
گاه در عرصهٔ طرب بخرام
گاه در مسند شرف بنشین
هوش مصنوعی: گاه در جشن و خوشی شرکت کن و گاه در مقام و موقعیت‌های والا قرار بگیر.
جام راحت ز دست لهو بنوش
گل لذت بباغ عیش بچین
هوش مصنوعی: از دست خوشی‌ها، جام آرامش بنوش و از لذت‌ها بهره ببر و گل‌های شادی را از باغ زندگی بچین.
آفرین باد بر نکوه خواهت
باد بر بدسگال تو نفرین
هوش مصنوعی: دست بی‌نظیری که بر بدخواه تو لعنت می‌فرستد، شایسته‌ی تحسین است.