گنجور
سلطان ولدسلطان ولد

بخش ۸۵ - در بیان آنکه همچنانکه تن آب و گل طبیبان دارد، جان ودل را نیز هم طبیبان هستند و ایشان انبیاء و اولیاء‌اند اطباء میگویند که این بخور و آن مخور تا جسم بی رنج باشد و قوت گیرد و انبیاء و اولیاء میگویند که این بکن و آن مکن تا جان صفا یابد و فربه شود از این رو میفرماید مصطفی علیه السلام العلم علمان علم الابدان و علم الادیان

خلق را دردو چیز فایده است
تن و جان را از آن دو مائده است
علم ابدان و علم ادیان است
ملهم هردو علم دیان است
علم دینی شفای ارواح است
علم طبی علاج اشباح است
انبیا و اولیا حبیبان اند
کاندر اصلاح دین و ایمان اند
علم ایشان علاج جان ودل است
علم طب در دوای آب و گل است
نی که هر رنج را علاج دگر
هست و هر جسم را مزاج دگر
رنجها را علاج گوناگون
در کتب شرح کرد افلاطون
لایق هر مزاج دارو ساخت
چونکه اسباب رنج را بشناخت
این طبیبان از آن آب و گل اند
وان حبیبان از آن جان و دل اند
گویدت این طبیب دوغ مخور
تا که بلغم نگردد افزون تر
گویدت آن بیا دروغ مگو
رو قناعت گزین حرام مجو
تا ز خلط گناه گردی پ اک
تا روی چون فرشته بر افلاک
گویدت این بنوش بادۀ ناب
گه پیری که تا شوی کش و شاب
گویدت آن که آب کم خور و نان
تا بکاهد تن و فزاید جان
این بگوید بخور تو داروی کار
تا رود از گل تو خلط چو خار
آن بگوید گذر ز خشم و ز کین
تا که برها دهد نهالۀ دین
این بگوید بخور غذای لطیف
بحذر باش از طعام کثیف
تا که رویت چو گل شود خندان
چون مه چارده شوی تابان
آن بگوید که در نماز افزا
کبر را کم کن و نیاز افزا
تا رهی زین جهان چون سجین
بر شوی چون ملک بعلیین
این بگوید لباس نرم بپوش
چرب و شیرین خوش است از آن خورونوش
تا شوی فربه و ز ضعف رهی
رنج بر جسم خویش از چه نهی
گوید آن روز و شب مجاهده کن
بعد از آن روی حق مشاهده کن
گوید این عیش کن بنقد امروز
ک ا م ران و زنار صبر مسوز
گوید آن رنج کش که گنج بری
سر فدا کن که بیسری است سری
فرق بیحد شناس از این تا آن
تن نپرورد هر که دارد جان
رمز موتوا شنو ز قول رسول
تا نمیری کجا شوی مقبول
نشود حاصل آن بقیل و بقال
جوی آن را ز جوع و ترک منال
صوفئی آن بود که ذوق و فرح
سر زند ز اندرون بگاه ترح

بخش ۸۴ - در بیان آنکه هر نبی و ولی بر همه معجزات و کرامات قادر بود. اگرچه هر یکی معجزه و کرامتی ظاهر کرد، الا بر تمامت قادر بود. بحسب اقتضای هر دوری چیزی نمود یکی شق قمر کرد و یکی مرده زنده کرد و همچنین الی مالانهایه. چنانکه طبیب هر رنجوری را دوائی دیگر کند لایق رنجش نه از آن است که همان مقدار میداند اما در آن محل آن میباید، نظیر این بسیار است. چون اولیاء و انبیاء علیهم السلام مظهر و آلت حق‌اند هرچه آلت کند در حقیقت صانع کرده باشد همچنانکه قلم در دست نویسنده مختار نیست اختیار در دست کاتب است پس چون از صورت ایشان معجزه‌ها و کرامتها را حق تعالی مینماید چون توان گفتن که حق بر بعضی قادر نیست این سخن و این اندیشه فی الحقیقه کفر باشد.: هر ولی جملۀ کرامت داشتبخش ۸۶ - در بیان آنکه حق تعالی دنیا را که ممات است حیات نمود بخلق و عقبی را که حیات است ممات نمود. و در تقریر آنکه الجوع طعام اللّه یحیی به ابدان الصدیقین.: بسط در قبض جوی ای جویا

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خلق را دردو چیز فایده است
تن و جان را از آن دو مائده است
هوش مصنوعی: انسان‌ها دو چیز برای زندگی نیاز دارند: جسم و روح. این دو عنصر مانند خوراکی‌هایی هستند که به آن‌ها زندگی و فایده می‌بخشند.
علم ابدان و علم ادیان است
ملهم هردو علم دیان است
هوش مصنوعی: دانش درباره بدن و دانش درباره ادیان هر دو به یک منبع الهام می‌گیرند.
علم دینی شفای ارواح است
علم طبی علاج اشباح است
هوش مصنوعی: علم دینی مانند دارویی برای روح انسان‌هاست که آنها را آرامش می‌بخشد و به معنای واقعی زندگی می‌دهد. در حالی که علم پزشکی به درمان جسم و بیماری‌های جانی می‌پردازد و به بهبود حال جسمی افراد کمک می‌کند.
انبیا و اولیا حبیبان اند
کاندر اصلاح دین و ایمان اند
هوش مصنوعی: پیامبران و اولیای الهی دوستانی هستند که در راستای اصلاح دین و ایمان انسان‌ها تلاش می‌کنند.
علم ایشان علاج جان ودل است
علم طب در دوای آب و گل است
هوش مصنوعی: دانش آنها درمان روح و دل است، ولی علم پزشکی فقط به درمان جسم مربوط می‌شود.
نی که هر رنج را علاج دگر
هست و هر جسم را مزاج دگر
هوش مصنوعی: نی که هر دردی درمانی دارد و هر جسمی ویژگی‌های خاص خود را.
رنجها را علاج گوناگون
در کتب شرح کرد افلاطون
هوش مصنوعی: افلاطون در آثار خود روش‌های مختلفی برای درمان دردها و رنج‌ها را توضیح داده است.
لایق هر مزاج دارو ساخت
چونکه اسباب رنج را بشناخت
هوش مصنوعی: هر کس بنا به وضعیت و مزاج خود دارو مناسب را تهیه کرده است، زیرا که او علت‌های رنج و درد را به خوبی شناسایی کرده است.
این طبیبان از آن آب و گل اند
وان حبیبان از آن جان و دل اند
هوش مصنوعی: این پزشکان از جسم و ظاهر آدمی هستند، اما آن معشوقان واقعی از جان و احساسات انسان نشأت می‌گیرند.
گویدت این طبیب دوغ مخور
تا که بلغم نگردد افزون تر
هوش مصنوعی: این طبیب به تو می‌گوید که دوغ نخور، زیرا که در این صورت بلغم در بدن‌ات بیشتر می‌شود.
گویدت آن بیا دروغ مگو
رو قناعت گزین حرام مجو
هوش مصنوعی: به تو می‌گوید که آنچه می‌گویی درست نیست، پس در زندگی خود به قناعت بپرداز و از چیزهای ناپاک دوری کن.
تا ز خلط گناه گردی پ اک
تا روی چون فرشته بر افلاک
هوش مصنوعی: تا زمانی که از آلودگی گناه پاک شوی، چهره‌ات چون فرشته‌ها در افلاک خواهد درخشید.
گویدت این بنوش بادۀ ناب
گه پیری که تا شوی کش و شاب
هوش مصنوعی: بخوان این باده‌ی خالص را در روزگاری که به پیری نزدیک می‌شوی تا به شادی و سرخوشی برسی.
گویدت آن که آب کم خور و نان
تا بکاهد تن و فزاید جان
هوش مصنوعی: به تو می‌گوید که کمتر آب بنوش و نان بخور تا بدنت کم شود اما جانت تقویت گردد.
این بگوید بخور تو داروی کار
تا رود از گل تو خلط چو خار
هوش مصنوعی: این را بگو که برای حل مشکلت، دارو و راه درمانی بیاور تا برای همیشه از درد و رنجت خلاص شوی.
آن بگوید گذر ز خشم و ز کین
تا که برها دهد نهالۀ دین
هوش مصنوعی: آن شخص به ما می‌گوید که از خشم و کینه بگذریم تا بتوانیم دین خود را رشد و پرورش دهیم.
این بگوید بخور غذای لطیف
بحذر باش از طعام کثیف
هوش مصنوعی: این شخص می‌گوید که غذای خوشمزه و لذیذ را بخورید، ولی مراقب باشید از غذاهای بی‌کیفیت و کثیف دوری کنید.
تا که رویت چو گل شود خندان
چون مه چارده شوی تابان
هوش مصنوعی: تا زمانی که چهره‌ات مانند گل شاداب و خندان باشد، همچون ماه کامل درخشان و تابناک خواهی شد.
آن بگوید که در نماز افزا
کبر را کم کن و نیاز افزا
هوش مصنوعی: در نماز، به خودت تکبر نزن و humildت را بیشتر کن.
تا رهی زین جهان چون سجین
بر شوی چون ملک بعلیین
هوش مصنوعی: اگر از این دنیا خارج شوی و به مرتبه‌ای بالا دست یابی، همچون کسی خواهی شد که در جایگاه عالی و بس والایی قرار دارد.
این بگوید لباس نرم بپوش
چرب و شیرین خوش است از آن خورونوش
هوش مصنوعی: این را بگو که لباس نرم بپوش و از خوراک لذیذ و خوشمزه لذت ببر.
تا شوی فربه و ز ضعف رهی
رنج بر جسم خویش از چه نهی
هوش مصنوعی: برای اینکه قوی و سالم شوی و از ناتوانی رهایی یابی، چرا باید به تن خود زحمت و رنج بدهی؟
گوید آن روز و شب مجاهده کن
بعد از آن روی حق مشاهده کن
هوش مصنوعی: در آن روز و شب تلاش و کوشش کن، سپس زیبایی حقیقت را خواهید دید.
گوید این عیش کن بنقد امروز
ک ا م ران و زنار صبر مسوز
هوش مصنوعی: این جمله به ما می‌گوید که باید از لذایذ و شادی‌های امروز استفاده کنیم و درنگ نکنیم، زیرا ممکن است فرصت‌های خوب از دست بروند. در این میان، به یاد داشته باشیم که نباید در تنگناها و مشکلات صبر خود را از دست بدهیم.
گوید آن رنج کش که گنج بری
سر فدا کن که بیسری است سری
هوش مصنوعی: آن کسی که رنج و سختی را تحمل می‌کند، می‌گوید: برای به دست آوردن گنج و ثروت، جان خود را فدای آن کن؛ زیرا بدون رفتن به خطر و از دست دادن چیزهایی، به دست آوردن چیزی ارزشمند امکان‌پذیر نیست.
فرق بیحد شناس از این تا آن
تن نپرورد هر که دارد جان
هوش مصنوعی: تفاوت بی‌نهایتی که بین شناسه‌ها وجود دارد، نمی‌تواند کسی را که جان و وجودی دارد، از این جسم به آن جسم منتقل کند.
رمز موتوا شنو ز قول رسول
تا نمیری کجا شوی مقبول
هوش مصنوعی: برای پذیرفته شدن در نزد خدا، باید از دنیای مادی بگذری و زندگی را با ایمان و درستکاری طی کنی. تا زمانی که به زندگی دنیوی وابسته‌ای، نمی‌توانی به مقام مقبولیت دست یابی.
نشود حاصل آن بقیل و بقال
جوی آن را ز جوع و ترک منال
هوش مصنوعی: نتیجه و ثمری از تلاش کسانی که به دنیای مادی می‌پردازند، نخواهد بود و آن‌ها همانند کسی هستند که به دنبال آب می‌گردد اما از گرسنگی و عدم دسترسی به خواسته‌هایش رنج می‌برد.
صوفئی آن بود که ذوق و فرح
سر زند ز اندرون بگاه ترح
هوش مصنوعی: صوفی کسی است که از درونش احساس شادی و سرور برخیزد، حتی در زمان‌هایی که باید غمگین باشد.