گنجور

بخش ۲۴ - در بیان آنکه انبیا و اولیا را اهل نفس و جسمانیان خصم اند زیرا غیر جنس اند که الضدان لایجتمعان

همچو کفار در زمان رسول
قصد کرده ورا ز کید و فضول
گشته پنهان ز فکرشان در غار
با ابوبکر احمد مختار
هم مسیح از غم گروه جهود
رفته پنهان به سوی چرخ کبود
قصد موسی چو کرد هم فرعون
غرقه شد چون نبودش از حق عون
همچنین با خلیل آن نمرود
که فکندش میان آتش و دود
گشت آتش بر او گل و نسرین
کشته شد خود ز پشه آن بی‌دین
همچنین قوم هود و نوح جواد
چون رسید از خدایشان میعاد
همه از باد و آب نیست شدند
زانکه لایقه بمسخ و خسف بدند
نیت بد که بود ایشان را
آن گروه کژ پریشان را
آن بلا بازگشت بر سرشان
زانکه آن قهر بود در خورشان
تیغ را می‌زدند بر خود از آن
خون‌هاشان چو سیل گشت روان
گرنه بر خود همی‌زدند به قهر
خونشان از چه شد روانه چو نهر
ابلهی دید کس که خویش کشد
تیغ بر حلق خود بخشم کشد!
در گمانش که زخم بر دگر است
عاقبت دید زخم بر جگر است

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

همچو کفار در زمان رسول
قصد کرده ورا ز کید و فضول
هوش مصنوعی: مانند کفار در زمان پیامبر، نزدیک می‌شویم و قصد داریم او را از دسیسه‌ها و کارهای بیهوده دور کنیم.
گشته پنهان ز فکرشان در غار
با ابوبکر احمد مختار
هوش مصنوعی: در دل این شعر اشاره به حالتی دارد که افکار و اندیشه‌ها به دور از پرخاش و جدل‌ها در مکانی آرام و دور از سر و صدا قرار گرفته‌اند. در این مکان، شخصیت‌هایی مانند ابوبکر و احمد مختار به نوعی تراوشات فکری خود را در سکوت و خلوت دنبال می‌کنند. این وضعیت نشان‌دهنده یک پناهگاه ذهنی است که در آن می‌توان به تأمل و کاوش در ایده‌ها پرداخت.
هم مسیح از غم گروه جهود
رفته پنهان به سوی چرخ کبود
هوش مصنوعی: مسیح به خاطر غم و اندوهی که از وضعیت یهودیان دارد، به سمت آسمان آبی رفته و پنهان شده است.
قصد موسی چو کرد هم فرعون
غرقه شد چون نبودش از حق عون
هوش مصنوعی: وقتی موسی تصمیم به هدایت و نجات مردمش گرفت، فرعون با تمام قدرتش در دریا غرق شد، زیرا از حق و حقیقت هیچ کمکی نداشت.
همچنین با خلیل آن نمرود
که فکندش میان آتش و دود
هوش مصنوعی: این جمله به داستان ابراهیم (خلیل) و نمرود اشاره دارد. نمرود، پادشاهی که ابراهیم را به خاطر ایمانش به خداوند در آتش افکند، اما ابراهیم با ایمان و پایداری خود در برابر این ظلم ایستاد. این تصویر به نوعی بیانگر مقاومت و اراده قوی در مواجهه با سختی‌ها و آزمون‌هاست.
گشت آتش بر او گل و نسرین
کشته شد خود ز پشه آن بی‌دین
هوش مصنوعی: آتش بر او افکنده شد و گل و نسرین را نابود کرد، او به خاطر نادانی‌اش خود را به چالش انداخت.
همچنین قوم هود و نوح جواد
چون رسید از خدایشان میعاد
هوش مصنوعی: قوم هود و نوح نیز مانند سایر ملتها، وقتی به موعدی که خداوند برایشان تعیین کرده بود رسیدند، به سرنوشت خود دچار شدند.
همه از باد و آب نیست شدند
زانکه لایقه بمسخ و خسف بدند
هوش مصنوعی: همه چیز از هوای خوش و آب زنده است، اما برخی به‌دلیل ناتوانی و کم‌لیاقتی به سرنوشت بدی دچار می‌شوند.
نیت بد که بود ایشان را
آن گروه کژ پریشان را
هوش مصنوعی: گروهی که دچار آشفتگی و کج‌فکری‌اند، نیت‌های بدی دارند.
آن بلا بازگشت بر سرشان
زانکه آن قهر بود در خورشان
هوش مصنوعی: مشکلات و عذاب‌هایی که بر آنها نازل شد، نتیجه کارهای خودشان بود و این سختی‌ها برازنده‌ی حالشان بود.
تیغ را می‌زدند بر خود از آن
خون‌هاشان چو سیل گشت روان
هوش مصنوعی: آنها تیغ را به خود می‌زدند و خون‌هایشان مانند سیل جاری شد.
گرنه بر خود همی‌زدند به قهر
خونشان از چه شد روانه چو نهر
هوش مصنوعی: اگر نبودند آنقدر خشمگین و سرزنش‌گر، پس چرا خونشان مانند نهر جاری نمی‌شد؟
ابلهی دید کس که خویش کشد
تیغ بر حلق خود بخشم کشد!
هوش مصنوعی: یک نفر نادان را دیدم که چاقویی را بر گردن خودش می‌گذارد و به خود آسیب می‌زند.
در گمانش که زخم بر دگر است
عاقبت دید زخم بر جگر است
هوش مصنوعی: او فکر می‌کرد که درد و زخم به دیگران آسیب می‌زند، اما در نهایت متوجه شد که این زخم در قلب خودش است.