بخش ۶ - صفت عطّاران
عطارانش عبیر بویند
هر چند که پیر و نافه مویند
گر چاره ی ضعف قلب خواهی
انداز به کودکان نگاهی
بوشان به دماغ داده ترطیب
مو بر سرشان چو سنبل الطیب
آن تندیشان ز نازنینی
دلخواه چو طعم دارچینی
تقصیر تو را به رو نیارند
طفلند ولیک صبر دارند
زان قوم اگر گدا اگر شاه
خواهند دوای قوّت باه
بان از کفشان ز زود نفعی
بخشیده خواص قرص افعی
زیشان دارد خرید کافور
خاصیت ماهی سقنقور
دل را به جفای خویش هر یک
دوزند به میخ های میخک
از پرتو آن رخ چو گلنار
هستند ز بس که گرم بازار
شد در کف شان خیار چنبر
مانند عصای کور پر زر
بر عارض شان ز خط پیچان
هر خال نموده تخم ریحان
دل ها چون هیل، ازان لب مُر
خالی ز حیات و از کّره پُر
از روی عرق فشان شیرین
هر یک دارند ماه پروین
با اهل دل اختلاط ایشان
مانند سریشم است چسبان
از حسرتشان اسیر دل ریش
خاییده چو مصطکی لب خویش
زینان مطلب، اگر بود کیس
با پیرانست لحیة التیس
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
عطارانش عبیر بویند
هر چند که پیر و نافه مویند
هوش مصنوعی: عطاران در سخنانشان بوی خوشی را توصیف میکنند، حتی اگر سالمند باشند و موهایشان سفید شده باشد.
گر چاره ی ضعف قلب خواهی
انداز به کودکان نگاهی
هوش مصنوعی: اگر به دنبال درمان ضعف قلبت هستی، کافی است نگاهی به کودکان بیندازی.
بوشان به دماغ داده ترطیب
مو بر سرشان چو سنبل الطیب
هوش مصنوعی: بوی خوشی را که از موهایشان به مشام میرسد، مانند بوی سنبل خوشبو میدانند.
آن تندیشان ز نازنینی
دلخواه چو طعم دارچینی
هوش مصنوعی: افرادی که به سرعت و با دقت عمل میکنند، مانند دلخواهی که از طعم دارچین لذت میبرند، نازکی و لطافت را در کارهای خود احساس میکنند.
تقصیر تو را به رو نیارند
طفلند ولیک صبر دارند
هوش مصنوعی: اگرچه هنوز به خطاهایت اشاره نمیکنند و مانند کودکی معصوم به نظر میرسی، اما آنها در درون خود صبر و تحمل دارند.
زان قوم اگر گدا اگر شاه
خواهند دوای قوّت باه
هوش مصنوعی: اگر از آن قوم کسی گدایی باشد یا سلطانی، هر دو به درمان نیروی مردانگی نیاز دارند.
بان از کفشان ز زود نفعی
بخشیده خواص قرص افعی
هوش مصنوعی: این بیت به بیان حالتی اشاره دارد که شخصی از چیزی زودتر از آنچه انتظار میرفت، بهرهمند شده و این منفعت در واقع حاصل ویژگی خاص یک دارو یا مادهای مشابه است. در این مثال، اشاره به خاصیت دارویی دارد که از یک ماده خطرناک، مانند زهر افعی، به نفع انسانها تبدیل شده است. به عبارتی، حتی از مواردی که به ظاهر خطرناک هستند، میتوان بهرهای مثبت برد.
زیشان دارد خرید کافور
خاصیت ماهی سقنقور
هوش مصنوعی: این جمله به معنای این است که یکی از ویژگیهای خاص، شبیه خاصیت کافور، از جانب یک موجود یا چیزی دیگر گرفته شده است. در اینجا به نوعی تأکید بر خصوصیات منحصر به فرد و جالب موجودی به نام سقنقور وجود دارد.
دل را به جفای خویش هر یک
دوزند به میخ های میخک
هوش مصنوعی: هر کس به طریقی دل را آزار میدهد و آن را به چیزی مانند میخک میدوزد.
از پرتو آن رخ چو گلنار
هستند ز بس که گرم بازار
هوش مصنوعی: چهرهاش مانند گل نرگس درخشندگی دارد و به قدری جذاب است که هر کسی را تحت تأثیر قرار میدهد و در میان جمع به شدت مورد توجه است.
شد در کف شان خیار چنبر
مانند عصای کور پر زر
هوش مصنوعی: در دستان آنها خیار چنبر مانند عصای یک فرد نابینا که از طلا ساخته شده است، قرار گرفته است.
بر عارض شان ز خط پیچان
هر خال نموده تخم ریحان
هوش مصنوعی: روی صورت آنها مانند خطوط زیبا و پیچیده، لکههایی هست که مانند دانههای ریحان جلوهگر است.
دل ها چون هیل، ازان لب مُر
خالی ز حیات و از کّره پُر
هوش مصنوعی: دلها مانند زمین زراعی هستند که از لبهای شیرین و حیاتبخش خالی شدهاند و از این رو، از محبت و زندگی خالی و ویران میباشند.
از روی عرق فشان شیرین
هر یک دارند ماه پروین
هوش مصنوعی: به خاطر عرقی که از چهرههای شیرین آنها میچکد، هر کدام از آنها به زیبایی ماه پروین میدرخشند.
با اهل دل اختلاط ایشان
مانند سریشم است چسبان
هوش مصنوعی: دوستان خوب و باصفا، مانند یک چسب قوی هستند که همواره به هم متصل میمانند.
از حسرتشان اسیر دل ریش
خاییده چو مصطکی لب خویش
هوش مصنوعی: آرزوهایشان باعث شده که دلشان به اعتراض بپردازد، مثل عرقی که از مصطکی بر لب میچکد.
زینان مطلب، اگر بود کیس
با پیرانست لحیة التیس
هوش مصنوعی: اگر کسی در میان بزرگان و پیران قرار بگیرد، مانند تاسی میماند که در آن جمع، به نقاق و نادانی خود پی ببرد.