گنجور

بخش ۱۶ - صفت کلّه پز

گر حرف ز کلّه پز کنم سر
گردد به دهانم آب کوثر
با چهره ی چون چراغ رنگین
باشد چو فتیله جامه چرکین
تابان چو چراغ شام دیجور
با جامه ی چرب و روی پر نور
چون پای نهد کسی بدان کو
سرها فرُش است در ره او
چون کلّه که میکشد بر سیخ
سر بر خط اوست کودک و شیخ
از حیرت عارض نکویش
از خاک نشستگان کویش
چون پاچه به دیگ، پیر و برنا
نشناخته اند، دست از پا

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گر حرف ز کلّه پز کنم سر
گردد به دهانم آب کوثر
هوش مصنوعی: اگر دربارهٔ طرز فکری عمیق صحبت کنم، به قدری روح من آباد می‌شود که به مانند آب خالص بهشتی در دهانم احساس نشاط و شادابی خواهم کرد.
با چهره ی چون چراغ رنگین
باشد چو فتیله جامه چرکین
هوش مصنوعی: چهره‌اش چون چراغی زیبا و رنگارنگ است، اما لباسش کثیف و نامرتب به نظر می‌رسد.
تابان چو چراغ شام دیجور
با جامه ی چرب و روی پر نور
هوش مصنوعی: مانند چراغی روشن در شب تار، با لباسی درخشان و چهره‌ای پرنور.
چون پای نهد کسی بدان کو
سرها فرُش است در ره او
هوش مصنوعی: زمانی که کسی قدم در جایی بگذارد که در آن سرها به عنوان فرش زیر پا آمده است، مسیر او به طرز ویژه‌ای آماده و پر از احترام است.
چون کلّه که میکشد بر سیخ
سر بر خط اوست کودک و شیخ
هوش مصنوعی: این بیت به تصویر کشیدن یک وضعیت است که در آن، سرنوشت و تقدیر هر فرد، مانند یک کلاه که بر سیخ قرار گرفته، به یک خط محدود و مشخص وابسته است. در این تصویر، هم کودکان و هم افراد سالخورده تحت تأثیر همین تقدیر قرار دارند و نشان می‌دهد که همه افراد، به نوعی در مسیر واحدی حرکت می‌کنند.
از حیرت عارض نکویش
از خاک نشستگان کویش
هوش مصنوعی: از شگفتی زیبایی چهره‌اش، افرادی که در خاک نشسته‌اند، به حالت تعجب ایستاده‌اند.
چون پاچه به دیگ، پیر و برنا
نشناخته اند، دست از پا
هوش مصنوعی: این جمله می‌گوید که در هنگام قضاوت یا ارزیابی افراد، نباید به سن یا سالخوردگی آن‌ها توجه کرد، بلکه باید به قابلیت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها نگاه کرد. به عبارتی، سن نمی‌تواند معیار مناسبی برای شناسایی ارزش و توانایی افراد باشد.