گنجور

شمارهٔ ۱۱۹

دماغ اهل فنا، از مکاره آزاد است
چراغ مجلس تصویر، ایمن از باداست
دل شکسته، چه غم دارد از حوادث دهر؟
که بیم سیل کشد، خانه یی که آباد است!
بکن حذر ز ضعیفان، به زور خویش مناز
همیشه طعمه زنگار، مغز فولاد است!
تلاش نام کنی، در جهان اثر بگذار
نه بیستون، که نگینی به نامِ فرهاد است!
چه سود ترک جهان، گر تعلقش برجاست
نه بنده یی که گریزد ز خواجه آزاد است
فتاد رعشه بتن گر ترا ز رفتن عمر
عجب مدار، که تن نخل و عمر تو باد است
صفای باطن مرد، از صفای ظاهر به
چنانکه آینه سنگ، به ز فولاد است
غمی بغیر غم بندگی مخور واعظ
که هرکه بنده او شد، ز هر غم آزاد است

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دماغ اهل فنا، از مکاره آزاد است
چراغ مجلس تصویر، ایمن از باداست
هوش مصنوعی: افراد فانی و گذرا، از ترفندها و نیرنگ‌های دنیوی رهایی دارند. در واقع، روشنایی و حقیقت در جلسه و مجلس، از هوس‌ها و ناپایداری‌های دنیوی در امان است.
دل شکسته، چه غم دارد از حوادث دهر؟
که بیم سیل کشد، خانه یی که آباد است!
هوش مصنوعی: دل شکسته دیگر از اتفاقات و مصیبت‌های زمان غمگین نیست، زیرا خانه‌ای که پر از آبادانی و رونق است، هیچگاه از طوفان و سیل نمی‌ترسد.
بکن حذر ز ضعیفان، به زور خویش مناز
همیشه طعمه زنگار، مغز فولاد است!
هوش مصنوعی: از افرادی که ضعیف هستند دوری کن و با قدرت خود درگیر نشو. همیشه بدان که آسیب‌پذیرترین‌ها ممکن است در ظاهر ضعیف به نظر برسند، اما در درونشان قدرت و استحکام زیادی وجود دارد.
تلاش نام کنی، در جهان اثر بگذار
نه بیستون، که نگینی به نامِ فرهاد است!
هوش مصنوعی: تلاش کن که در دنیا اثر مثبت بگذاری، نه اینکه فقط به یادگارهای بزرگ فکر کنی، زیرا یاد و نام تو باید مثل یک گوهر ارزشمند باقی بماند.
چه سود ترک جهان، گر تعلقش برجاست
نه بنده یی که گریزد ز خواجه آزاد است
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که چه فایده‌ای دارد که آدمی از دنیا کناره‌گیری کند، اگر هنوز وابستگی‌های آن در ذهن و قلبش باقی مانده باشد. در واقع، کسی که از رنج و وابستگی‌ها فرار کند، آزاد است، نه آنکه تنها از محیط خود فاصله بگیرد.
فتاد رعشه بتن گر ترا ز رفتن عمر
عجب مدار، که تن نخل و عمر تو باد است
هوش مصنوعی: اگر بدن تو به خاطر گذر عمر به لرزه افتاده، تعجب نکن که بدن تو مانند تنه نخل است و عمر تو به آن متصل است.
صفای باطن مرد، از صفای ظاهر به
چنانکه آینه سنگ، به ز فولاد است
هوش مصنوعی: پاکی و زیبایی درونی انسان از زیبایی ظاهری او مهم‌تر است، همان‌طور که درخشش آینه سنگی از فولاد بیشتر است.
غمی بغیر غم بندگی مخور واعظ
که هرکه بنده او شد، ز هر غم آزاد است
هوش مصنوعی: نگران هیچ غمی جز غم بندگی خدا نباش، ای واعظ، چون هر کس که خود را بنده او قرار دهد، از همه غم‌ها رها می‌شود.

حاشیه ها

1403/01/09 15:04
سیدمحمد جهانشاهی

نه بیستون، که نگینی به نامِ فرهاد است