ترکی شیرازیشمارهٔ ۸۳ - نیستان بر افروخته
ای فلک! این همه آزار و جفا یعنی چه
دشمنی با خلف شیر خدا یعنی چه
میهمان را به لب آب روان، جا دادن
سر او تشنه بریدن، ز قفا یعنی چه
بدن سبط نبی را به زمین جای چرا؟
بر سر نی سرش انگشت نما یعنی چه
آن تنی را که در آغوش، نبی پروردش
پایمال سم اسبان، زجفا یعنی چه
سینه ای را که بدی مخزن الاسرار اله
به لگد کوفتنش شمر دغا یعنی چه
سر و قد، اکبر پاکیزه لقا پوشیدن
به تن خویش کفن، جای قبا یعنی چه
قاسم آن آیینهٔ حسن به گلخانهٔ عشق
بستن از خون به سر زلف، حنا یعنی چه
پاره پاره زدم خنجر و شمشیر و سنان
تن هفتاد و دو تن، از شهدا یعنی چه
از نیستان بر افروخته، در بزم یزید
رفتن زینب بی برگ و نوا یعنی چه
«ترکی» امروز عزادار شه تشنه لب است
خوفش از تشنگی روز جزا یعنی چه؟
شمارهٔ ۸۲ - خاکستر تنور: فلک خراب شوی انقدر غرور چراشمارهٔ ۸۴ - صد هزار افسوس: زجور چرخ ستمکار، صد هزار افسوس
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای فلک! این همه آزار و جفا یعنی چه
دشمنی با خلف شیر خدا یعنی چه
هوش مصنوعی: ای آسمان! این همه سختی و ظلم برای چیست؟ چه دشمنی‌ای با فرزند شیر خدا وجود دارد؟
میهمان را به لب آب روان، جا دادن
سر او تشنه بریدن، ز قفا یعنی چه
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وقتی میهمانی را در کنار آب روان پذیرایی می‌کنیم، اما از او غافل می‌شویم و به نیازهایش توجهی نمی‌کنیم، در واقع مثل این است که به او اجازه می‌دهیم از تشنگی رنج ببرد. این کنایه‌ای است به بی‌اعتنایی و بی‌ملاحظه‌گی نسبت به دیگران، که می‌تواند عواقب ناخوشایندی داشته باشد.
بدن سبط نبی را به زمین جای چرا؟
بر سر نی سرش انگشت نما یعنی چه
هوش مصنوعی: چرا بدن پاک نوه پیامبر را بر سر نیزه نشان دادند و در زمین گذاشتند؟ این کار چه معنی دارد و چه هدفی را دنبال می‌کند؟
آن تنی را که در آغوش، نبی پروردش
پایمال سم اسبان، زجفا یعنی چه
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی به دشواری‌ها و زحمات اشاره دارد که حتی انسان‌های بزرگ و پرورش یافته در بهترین شرایط نیز ممکن است از سختی‌ها آسیب ببینند. یعنی ممکن است افرادی که در شرایط خوبی رشد کرده‌اند، در مواجهه با مشکلات و سختی‌های زندگی آسیب ببینند و دستاوردهایشان تحت تأثیر قرار گیرد. در واقع، این بیانگر fragility و آسیب‌پذیری هر موجودی در برابر مشکلات و چالش‌های زندگی است.
سینه ای را که بدی مخزن الاسرار اله
به لگد کوفتنش شمر دغا یعنی چه
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که قلبی که پر از رازهای الهی است، نباید مورد بی احترامی و تجاوز قرار گیرد. سخن از ارزشی است که برای این رازها قائل شدن و توجه به احترام آنها و دوری از آسیب رساندن به چنین قلبی را یادآوری می‌کند.
سر و قد، اکبر پاکیزه لقا پوشیدن
به تن خویش کفن، جای قبا یعنی چه
هوش مصنوعی: در این بیت به زیبایی و شکوه شخصی اشاره شده که سر و قد او زیبا و قابل ستایش است. او به گونه‌ای پاک و زیبا به نظر می‌رسد که گویی به جای لباس‌های معمولی، کفن به تن کرده است. این تصویر نشان‌دهنده ارزش و قداست اوست و به توازن بین زیبایی ظاهری و باطنی اشاره دارد.
قاسم آن آیینهٔ حسن به گلخانهٔ عشق
بستن از خون به سر زلف، حنا یعنی چه
هوش مصنوعی: قاسم، به خاطر زیبایی‌اش در گلخانه‌ای از عشق نگه‌داری می‌شود. در اینجا، به زلف‌هایش خون و حنا به عنوان نشانه‌هایی از عشق و زیبایی اشاره شده است. سوال این است که حنا چه معنایی دارد؟
پاره پاره زدم خنجر و شمشیر و سنان
تن هفتاد و دو تن، از شهدا یعنی چه
هوش مصنوعی: به معنای این است که من با دقت و قوت، به بدن هفتاد و دو نفر که جانشان را فدای حق کرده‌اند، ضربه زدم و آنها را پاره‌پاره کردم. اشاره به قساوت و فاجعه‌ای است که بر سر این شهدا آمده است.
از نیستان بر افروخته، در بزم یزید
رفتن زینب بی برگ و نوا یعنی چه
هوش مصنوعی: زینب، با حالتی غم‌انگیز و بی‌صدا، به بزم یزید رفت. او که در میان محنت و دردهای ناشی از قتل و ظلم قرار داشت، به نیستانی از اندوه و گرفتاری تبدیل شده بود. ورود او به این جشن، نشان‌دهنده‌ی عمق فاجعه و عدم توانایی در ابراز احساساتش بود.
«ترکی» امروز عزادار شه تشنه لب است
خوفش از تشنگی روز جزا یعنی چه؟
هوش مصنوعی: امروز ترکی به خاطر حوادث ناگوار عزادار است و از اینکه در روز قیامت به خاطر تشنگی مورد سوال قرار گیرد، نگران است.