گنجور

شمارهٔ ۶۵ - صاحب عزا

به بزم ماتم سبط نبی باشد خدا حاضر
در آن ماتم سرا باشد جناب مصطفی حاضر
بساط زیر پای مردم از بال ملک باشد
در آن بزمی که باشد شافع روز جزا حاضر
بود دور از مروت، با درونی شاد بنشستن
به هر بزم عزا کآنجا بود صاحب عزا حاضر
تکبر کم کن ای دل! با ادب بنشین در آن مجلس
که می باشد در آن مجلس، علی مرتضی حاضر
به زانوی الم سر را بنه گردن مکش زیرا
که باشد مو پریشان، حضرت خیرالنساء حاضر
عزای سرور لب تشنه گان، هر جا شود بر پا
بود روح تمام انبیاء و اولیاء حاضر
عزاداری کن از بهر حسین ابن علی زیرا
بود در بزم سوگ او امام مجتبی حاضر
بیاد آور گه جان دادن فرزند زهرا را
که بر بالین نبودش کس، به جز شمر دغا حاضر
اگر در عالم صورت، کسی حاضر نبود اما
به معنی بود جدش با تمام انبیا حاضر
کسی یارای سر ببریدنش از تن نبود آری
اگر آنجا نبودی شمر شوم بی حیا حاضر
شدند از بهر قتل آن شه بی کس، در آن صحرا
به حکم زادهٔ مرجانه، فوج اشقیا حاضر
پی خون ریزی آن پادشاه یثرب و بطحا
سپاه کوفیان کردند تیغ و نیزه ها حاضر
بیاد نینوای او بسان نی، نوا سر کن
نبودی آن زمان چون در دیار نینوا حاضر
عزاداری شاه کربلا را «ترکیا» اینک
غنیمت دان نبودی گر به دشت کربلا حاضر

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به بزم ماتم سبط نبی باشد خدا حاضر
در آن ماتم سرا باشد جناب مصطفی حاضر
هوش مصنوعی: در مجلس عزای نوه پیامبر، خداوند در آنجا حضور دارد و جناب مصطفی نیز در این محفل به چشم می‌خورد.
بساط زیر پای مردم از بال ملک باشد
در آن بزمی که باشد شافع روز جزا حاضر
هوش مصنوعی: در آن جشن و محفل که شفیع روز قیامت حضور دارد، زندگی و امکانات مردم به دستور و اراده‌ی خداوند متعال فراهم شده است.
بود دور از مروت، با درونی شاد بنشستن
به هر بزم عزا کآنجا بود صاحب عزا حاضر
هوش مصنوعی: نشستن در مجلس عزا و شادی کردن در آن، در حالی که فردی در حال غمگینی و سوگواری است، نشانه‌ای از نداشتن اصول انسانی و مروت است.
تکبر کم کن ای دل! با ادب بنشین در آن مجلس
که می باشد در آن مجلس، علی مرتضی حاضر
هوش مصنوعی: ای دل، خود را بزرگ‌منش نکن و فروتن باش. در آن مجلس نشسته‌ای که علی مرتضی حضور دارد، بنابراین با ادب و احترام رفتار کن.
به زانوی الم سر را بنه گردن مکش زیرا
که باشد مو پریشان، حضرت خیرالنساء حاضر
هوش مصنوعی: سرت را به زانوهای الم تکیه ده و از گردن کشیدن خودداری کن، زیرا موهایت درهم ریخته می‌شود و حضرت خیرالنساء در اینجا حاضر است.
عزای سرور لب تشنه گان، هر جا شود بر پا
بود روح تمام انبیاء و اولیاء حاضر
هوش مصنوعی: هر کجا که مراسم عزاداری برای سرور تشنه‌ کامان برپا شود، روح تمامی پیامبران و اولیا نیز در آنجا حاضر خواهند بود.
عزاداری کن از بهر حسین ابن علی زیرا
بود در بزم سوگ او امام مجتبی حاضر
هوش مصنوعی: برای حسین ابن علی عزاداری کن، چرا که امام مجتبی در مجالس سوگ او حضور دارد.
بیاد آور گه جان دادن فرزند زهرا را
که بر بالین نبودش کس، به جز شمر دغا حاضر
هوش مصنوعی: به یاد داشته باش که فرزند زهرا در لحظه جان دادن خود، هیچ کس جز شمر دروغ‌گو در کنار او نبود.
اگر در عالم صورت، کسی حاضر نبود اما
به معنی بود جدش با تمام انبیا حاضر
هوش مصنوعی: اگرچه در ظاهرت کسی در دنیا نیست، اما در حقیقت جدش با همۀ پیامبران در ارتباط و حضور دارد.
کسی یارای سر ببریدنش از تن نبود آری
اگر آنجا نبودی شمر شوم بی حیا حاضر
هوش مصنوعی: کسی قدرت این را نداشت که او را از پا درآورد. آری، اگر تو در آنجا نبودی، شمر با بی‌شرمی حاضر می‌شد.
شدند از بهر قتل آن شه بی کس، در آن صحرا
به حکم زادهٔ مرجانه، فوج اشقیا حاضر
هوش مصنوعی: در آن بیابان، گروهی از دشمنان به فرمان فرزند مرجان، به خاطر کشتن آن شاه بی‌یار و یاور، گرد هم جمع شده بودند.
پی خون ریزی آن پادشاه یثرب و بطحا
سپاه کوفیان کردند تیغ و نیزه ها حاضر
هوش مصنوعی: به خاطر کشتن آن پادشاه یثرب و بطحا، سپاه کوفیان آماده شدند و شمشیرها و نیزه‌ها را بیرون آوردند.
بیاد نینوای او بسان نی، نوا سر کن
نبودی آن زمان چون در دیار نینوا حاضر
هوش مصنوعی: به یاد نینوا، همچون نی نوایی سر کن، زیرا در آن زمان که در نینوا بودی، چیزی از این حال و هوا وجود نداشت.
عزاداری شاه کربلا را «ترکیا» اینک
غنیمت دان نبودی گر به دشت کربلا حاضر
هوش مصنوعی: عزاداری برای امام حسین در کربلا را نشانه‌ای از ارزش و اهمیت بدان که اگر فرصتی برای حضور در کربلا داشتی، شایسته بود که قدر آن را بدانی.