گنجور » ترکی شیرازی » دیوان اشعار » فصل سوم - سوگواری‌ها » شمارهٔ ۲۵

ترکی شیرازی

شمارهٔ ۲۵ - جگر گوشهٔ مصطفی

چو در کربلا خسرو نشاتین

شهید به خون خفتهٔ دین حسین

ز جور فلک بی کس و یار شد

در آن دشت بی یار و انصار شد

نماند اندر آن وادی پربلا

ز پیر و جوان زنده یک تن به جا

علی اکبر آن نوجوان دلیر

که در رزم بودی چو غرنده شیر

سر نازنینش شد از تیغ چاک

بیفتاد جسمش به دامان خاک

سپهدار عباس پیل افکنش

شد از کین جدا هر دو دست از تنش

ز نوک سنان و دم تیغ تیز

درآن دشت شد پیکرش ریز ریز

یتیم حسن قاسم مه لقا

ز دار فنا شد به ملک بقا

درآن دشت یک تن نبد یاورش

ز اکبر بشد کشته تا اصغرش

امام مبین کرد هر سو نگاه

کشید آه وگفتا که وا غربتاه

پس آنگه وداعی به اهل حرم

نمود و روان شد دلی پر ز غم

سوی قتلگه با دلی پر ملال

دو چشمش ز خون جگر مال مال

نگاهی نمود از یمین و یسار

زخون دید آن دشت را لاله زار

جوانان مه روی سیمین بدن

فتاده درآن دشت صد پاره تن

حسین آه سرد از جگر برکشید

به رخساره خون از دو چشمش چکید

به حسرت برون آمد از قتلگاه

روان شد سوی عرصهٔ رزمگاه

عنان را کشید و چو کوه ایستاد

به اتمام حجت زبان برگشاد

چنین گفت کی قوم بی عار و ننگ

که دارید با من در این دشت جنگ

مگر من نه اولاد پیغمبرم

مگر نیست عمامه اش بر سرم

مرا باب شیر خدا حیدر است

که داماد و بن عم پیغمبر است

مگر مادرم نیست خیرالنسا

که پرورده از شیره جان مرا

حلالی نکردم به دنیا حرام

گناهم چه ای قوم و جرمم کدام؟

که کشتید اصحاب و یاران من

فکندید از پا جوانان من

به رویم ببستید از کینه آب

شدند از عطش کودکانم کباب

چه کردم من ای مردم تیره بخت!

که کردید بر من چنین کارسخت

شما را مگر از خدا شرم نیست

به چشم شما هیچ آزرم نیست

ولی باز ای قوم بی آبرو

نباشد مرا با شما گفتگو

مرا ره دهید ای گروه لعین

که بیرون کشم رخت از این سرزمین

اگر بر شما کرده ام عرصه تنگ

کنم رو به سوی دیار فرنگ

نگیرم در این ملک یکدم قرار

روم در حبش یا که در زنگبار

گذشتم ز خون علی اکبرم

هم از خون عباس نام آورم

مرا از عطش مرغ دل شد کباب

به کامم رسانید یک قطره آب

جوابش بگفتند آن ناکسان

که ای گشته آواره از خانمان

تو فرزند دلبند پیغمبری

جگر گوشه حیدر صفدری

هر آنچه که گفتی شنیدیم ما

ولیکن به حکم یزیدیم ما

همه ملک عالم بگیرد گرآب

نخواهی چشید آب الا به خواب

تو یا دست بیعت دهی با یزید

و یا با لب تشنه گردی شهید

شه تشنه لب این سخن چون شنید

بزد دست و تیغ از میان برکشید

یکی حمله افکند چون شیر غاب

بر آن فرقهٔ زشت تر از کلاب

به هر سو که می تاختی ذوالجناح

شکستی صف قلب را بر جناح

ز هر سو همی حمله کرد آن جناب

تو گفتی مگر زنده شد بوتراب

زدی هر که را بر کمر ذوالفقار

دو نیمش نمودی در ان کارزار

همی ریخت از تن سر پردلان

چو برگ درختان، زباد خزان

ز شمشیر آن خسرو پاک دین

روان جوی خون شد به روی زمین

زبس ریخت بر روی هم کشته ها

شد آن دشت از کشته ها پشته ها

چنان شور در شامیان اوفتاد

که شد جنگ صفینشان هم زیاد

ز هم بر سر یکدگر ریختند

به هم مرد و مرکب درآمیختند

سر جنگ جویان پرخاشجوی

به هر سو روان بود مانند گوی

بسی گرد برخاست از رزمگاه

که شد چشم خورشید تابان سیاه

بیفکند بر خاک با ذوالفقار

ازآن لشکر دون، هزاران هزار

به دست یدالله آن شهسوار

همی خون چکید از دم ذوالفقار

ز بیم آن گروه سیه روزگار

نمودند تا پشت کوفه فرار

نبودی به ایشان دل بازگشت

پریشان شدند اندر آن پهن دشت

شه تشنه کامان به میدان جنگ

چو شیر ژیان، کرد لختی درنگ

که ناگه ندایی به گوشش رسید

که ای قفل هر مشکلی را کلید

تو را گشته گویا فراموش عهد

که در جنگ داری چنین جد و جهد

بدینسان اگر جنگ خواهی نمود

جهان را به هم بر دری تار و پود

بهعهدی که بستی تو روز ازل

به آن عهد باید نمایی عمل

تو باید به فیض شهادت رسی

شوی کشته از خنجر ناکسی

تو باید شوی کشته از تیغ و تیر

شود اهل بیت تو یکسر اسیر

شه ملک دین این ندا چون شنید

زجان شست دست آن فروغ امید

به یکباره برداشت دست از مصاف

نهان کرد شمشیر را درغلاف

ز درج دهان، درنا سفته سفت

سپاس خدا کرد و لا هول گفت

به ناگاه آن لشگر کینه جو

گرفتند گرد وی از چارسو

یکی نیزه می زد به پهلوی او

یکی خنجر از کین، به بازوی او

زدند آنقدر تیر بر آن جناب

که جسمش برآورد پر چون عقاب

ز بس خون شد از جسم پاکش روان

نماندش دیگر هیچ تاب وتوان

نگون گشت ناگاه از صدر زین

تن ناز پرورد او بر زمین

چو از صدر زین، بر زمین اوفتاد

تزلزل به عرش برین اوفتاد

در آن لحظه قاتل امانش نداد

چه گویم که چون کرد آن بد نهاد

پی کشتنش خنجر از کین کشید

لب تشنه سر از قفایش برید

چو از خنجرش بر زمین ریخت خون

زمین بی سکون شد هوا قیرگون

به نی شد سر آن شه تاج دار

تفو بر تو ای چرخ ناپایدار

دریغا از آن جسم همچون حریر

که شد پاره پاره ز شمشیر و تیر

دریغا از آن پیکر تابناک

که گردید از تیغ کین، چاک چاک

شب وروز «ترکی» برای حسین

بود نوحه گر در عزای حسین

سزد گر شب و روز، خلق جهان

ببارند خون دل از دیدگان

برای جگر گوشهٔ مصطفی

که جان کرد در راه امت فدا

ز امت چنین جور بیحد کشید

سرو جان بداد و شفاعت خرید

شمارهٔ ۲۴ - دشت عشق: عید قربان است و می بایست قربانی نمود شمارهٔ ۲۶ - داستان غم فزا: باز بر جان عشقم آتش برفروخت

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)

قالب شعری: مثنوی

منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.