گنجور

شمارهٔ ۷ - این چیست؟

چه . . . یر است این ز . . . یر خر زبر دست
که خر چون دید زو، آنگونه بشکست
خر نر را . . . ون در کردم این . . . یر
به سان ماده خر خوابید در غست
چو . . . ادم ماده خر ار، کره بفکند
چه این . . . یر و چه آن کره کز او جست
بنامیزد زهی . . . یر و زهی . . . یر
سطبر و سخت و کفک انداز و بدمست
چنان دیوانه گردد گه گه این . . . یر
که نتوانش به ده زنجیر بربست
سرش همچون سر ماهی است لغزان
به تن بر رومه مرغوله چون شست
به حوض گوه باشد آشنا ور
بر این بود و بر این بوداست پیوست
نداند جز کلایه کردن گوه
کسی را که کلایه کردنی هست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چه . . . یر است این ز . . . یر خر زبر دست
که خر چون دید زو، آنگونه بشکست
هوش مصنوعی: این بیت به بیان حالتی اشاره دارد که فردی در موقعیت پایین‌تر از دیگری قرار دارد و از آن شخص بالاتر احساس خوف و ترس می‌کند. در اینجا، شخصی که در موقعیت ضعیف‌تر است، به خاطر قدرت یا هیبت فرد قوی‌تر، دچار شکست روحی یا معنوی می‌شود. به عبارت دیگر، ترسی که از قدرت دیگری به وجود می‌آید، می‌تواند منجر به نافرجامی یا تسلیم او شود.
خر نر را . . . ون در کردم این . . . یر
به سان ماده خر خوابید در غست
هوش مصنوعی: در این بیت به نوعی از رفتار شرم‌آور یا ناپسند اشاره شده است. با استفاده از تمثیل خر نر و خر ماده، شاعر به تفاوت‌های رفتاری اشاره کرده و بیان می‌کند که گاهی افراد در وضعیت‌هایی قرار می‌گیرند که شایسته آن نیستند. به طور کلی، مفهوم بیت به نقد و طعنه به اوضاع و احوالی پرداخته که نباید در آن قرار می‌گرفتند.
چو . . . ادم ماده خر ار، کره بفکند
چه این . . . یر و چه آن کره کز او جست
هوش مصنوعی: اگر کسی به سمت شیطنت و نافرمانی برود، مانند این است که انسان در شرایطی قرار می‌گیرد که اعمال ناپسندش او را به پرتگاه می‌برد. در نتیجه، هر چقدر هم که به او کمک شود، باز هم از خطاهایش فاصله نمی‌گیرد و در دام نابودی می‌افتد.
بنامیزد زهی . . . یر و زهی . . . یر
سطبر و سخت و کفک انداز و بدمست
هوش مصنوعی: به نام خداوند بزرگ، که برتری و عظمتش در سرتاسر آفرینش نمایان است. او نیرویی قوی و پرشکوه است، که همچون کوهی استوار و محکم، و در عین حال به راحتی می‌تواند بر مشکلات غلبه کند و انسان‌ها را به وجد آورد.
چنان دیوانه گردد گه گه این . . . یر
که نتوانش به ده زنجیر بربست
هوش مصنوعی: شخصی آنقدر دیوانه می‌شود که حتی نتوان او را به زنجیر بست و کنترلش کرد.
سرش همچون سر ماهی است لغزان
به تن بر رومه مرغوله چون شست
هوش مصنوعی: سر او مانند سر ماهی است که لیز و لغزنده است و تنش مانند دمی است که به سمت بالا می‌رود و حالت انحنا دارد.
به حوض گوه باشد آشنا ور
بر این بود و بر این بوداست پیوست
هوش مصنوعی: آشنا بودن با چیزهای با ارزش و خوب، به مانند آشنایی با یک حوض پر از جواهر و زیبایی است. اگر این دوستی و نزدیکی گسسته شود، اوضاع خوب و دلنشین نیز از بین می‌رود.
نداند جز کلایه کردن گوه
کسی را که کلایه کردنی هست
هوش مصنوعی: تنها کسی که در حال کلایه کردن است، می‌داند چه کار می‌کند و برای او این کار در دسترس است. دیگران نمی‌توانند به درستی متوجه شوند.

حاشیه ها

1402/10/01 20:01
Mojtaba Razaq zadeh

وا این چه شعریه