گنجور

شمارهٔ ۳۰ - ای سنائی دم در این عالم قلندروار زن

ای پسر ریش آوریدی گل کش و دیوار زن
باد سرد از درد ریش آورد کی دیوار زن
گاه بی ریشیت گنتم دست بر دیوار نه
ممرا گفتی رو ای غرزن سر دیوار زن
پار بر من لاف پریشی زدی و خوش زدی
گر بحسن امسال چون پاری، فزون از پار زن
سرکشی کردی و سرگشتی و پشت سر زدی
آن بسر شد ای پسر، هنجار دیگر کارزن
فاقه و ادبار بی ریشی خور و بسیار خور
باد سرد از یاد بیریشی زن و بسیار زن
بر گل خیریت خیره خار بر رست ای پسر
خیره منشین جان بابا، خر بگیر و خار زن
داو سر سنگی به بیریشی همی صد کان زدی
داو دودانگی به با ریشی بسیصد بارزن
نقش کعب از دو یک و شش پنج و سه و چار داد
هان دو و یک را همه شش پنج و سه و چارزن
ریش آوردی برو آسانتر ای دشوار خم
کار آسان گر نیابی، چنگ در دشوار زن
روی را از من ببر و زپیش من آواره شو
ورنه بر راه رهائی رو یکی آوار زن
. . . یر . . . ن تو ندارم، خیز و بالا راست کن
. . . یر . . . ن خویش جوئی، چنگ در پالارزن
هان و هان کم گوی که خود بی ثمر کشیم و پیر
بر دهان همچو . . . ن خرس . . . س کفتار زن
گر غلط پندار پنداری که هستم، نیسم
خاک در چشم غلط بین غلط پندار زن
تو همان یاری که بودی، لیک ریش آورده ای
تیز بر ریشت زن گر تیز نبود هار زن
این جواب آن، کجا گوید سنائی غزنوی
ای سنائی دم درین عالم قلندروار زن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای پسر ریش آوریدی گل کش و دیوار زن
باد سرد از درد ریش آورد کی دیوار زن
هوش مصنوعی: ای پسر! تو گل را پرورش دادی و دیواری ساخته‌ای. اما اکنون باد سردی وزیده که باعث ناراحتی و درد شده است. در واقع، به خاطر این باد سرد است که دیوار ساخته شده.
گاه بی ریشیت گنتم دست بر دیوار نه
ممرا گفتی رو ای غرزن سر دیوار زن
هوش مصنوعی: گاهی بی‌موهای صورتت به دیوار تکیه می‌کنی و می‌گویی: ای دیوار، به من بگو چه‌کار کنم! اما در واقع، به خودت فخر می‌فروشی و از قدرتی که در کنارت است، غافل نیستی.
پار بر من لاف پریشی زدی و خوش زدی
گر بحسن امسال چون پاری، فزون از پار زن
هوش مصنوعی: تو با زیبا حرف زدی و به خوبی از خودت دفاع کردی، حالا اگر در این سال به خوبی مانند سال‌های گذشته عمل کنی، باید بیشتر از گذشته تلاش کنی.
سرکشی کردی و سرگشتی و پشت سر زدی
آن بسر شد ای پسر، هنجار دیگر کارزن
هوش مصنوعی: تو سرکشی کردی و به تمام هنجارها پشت کردی، این رفتار تو دیگر قابل قبول نیست، پسر.
فاقه و ادبار بی ریشی خور و بسیار خور
باد سرد از یاد بیریشی زن و بسیار زن
هوش مصنوعی: اگر از فقر و مشکلات رنج می‌بری، به زندگی ادامه بده و از نعمت‌ها بهره‌مند باش. در برابر سختی‌ها و ناملایمات، فراموشی را انتخاب کن و از دلخوشی‌ها دریغ نکن.
بر گل خیریت خیره خار بر رست ای پسر
خیره منشین جان بابا، خر بگیر و خار زن
هوش مصنوعی: در این شعر به شخصی توصیه می‌شود که از خیالپردازی و وابستگی به چیزهای زیبا دوری کند. او باید واقع‌گرایانه به زندگی نگاه کند و به جای نشستن در آرزوها و خیال‌ها، بهتر است که به دنبال کار و تلاش باشد. به نوعی می‌توان گفت که به او می‌گویند که باید سخت کوش و کوشا باشد و به جای پرداختن به زیبایی‌ها، به کارهای عملی و مفید بپردازد.
داو سر سنگی به بیریشی همی صد کان زدی
داو دودانگی به با ریشی بسیصد بارزن
هوش مصنوعی: با کوشش و تلاش مداوم، هر مانع سختی را می‌توان شکست و به هدف رسید. اگرچه شرایط دشوار است، اما با استقامت و پشتکار، موفقیت در انتظار ماست.
نقش کعب از دو یک و شش پنج و سه و چار داد
هان دو و یک را همه شش پنج و سه و چارزن
هوش مصنوعی: در اینجا به یک معما یا راز اشاره شده که به صورت عددی بیان شده است. ابتدا به نقش و تصویر کعبه اشاره می‌شود که نماد مهمی در دین اسلام است. سپس به ارتباط بین اعداد مختلف اشاره می‌شود، که می‌تواند به ترتیب یا توالی خاصی اشاره داشته باشد. حضور اعداد و اشاره به جمع یا ترکیب آن‌ها نشان‌دهنده نوعی الگو یا راز است که نیاز به دقت و تفسیر دارد. این موارد ممکن است به دنبال پاسخ یا نتیجه‌ای خاص باشند که نیاز به تفکر عمیق‌تر دارد.
ریش آوردی برو آسانتر ای دشوار خم
کار آسان گر نیابی، چنگ در دشوار زن
هوش مصنوعی: اگر در کاری با دشواری روبرو هستی و از آن خسته شده‌ای، بهتر است با آرامش و حوصله پیش بروی. کارهای دشوار در صورتی که تلاش کنی و استقامت داشته باشی، راحت‌تر خواهند شد. اگر نتوانستی کاری را به آسانی انجام دهی، باید بیشتر روی مسائل سخت کار کنی و از چالش‌ها نترسی.
روی را از من ببر و زپیش من آواره شو
ورنه بر راه رهائی رو یکی آوار زن
هوش مصنوعی: اگه می‌خواهی از زندگی من دور شوی، هرچه زودتر برود و از کنارم برو. ولی اگر نمی‌خواهی، حداقل بگذار من کسی را انتخاب کنم که با همه چیز درگیر شد و آواره شود.
. . . یر . . . ن تو ندارم، خیز و بالا راست کن
. . . یر . . . ن خویش جوئی، چنگ در پالارزن
هوش مصنوعی: من و تو در کنار هم نمی‌توانیم به هدفمان برسیم، پس برخیز و خود را مرتب کن. به دنبال خودت باش و تلاش کن تا به موفقیت برسی.
هان و هان کم گوی که خود بی ثمر کشیم و پیر
بر دهان همچو . . . ن خرس . . . س کفتار زن
هوش مصنوعی: به آرامی صحبت کن و کمتر زبان به سخن بگشای، زیرا ممکن است که بی‌فایده باشد و مانند موجودی که طعمه‌ای را بلعیده، در نهایت تنها بی‌نتیجه بمانیم.
گر غلط پندار پنداری که هستم، نیسم
خاک در چشم غلط بین غلط پندار زن
هوش مصنوعی: اگر به اشتباه گمان می‌کنی که من وجود دارم، باید بگویم که من نیستم و فقط خاکی هستم که در چشم کسی که اشتباه می‌اندیشد، می‌افتد.
تو همان یاری که بودی، لیک ریش آورده ای
تیز بر ریشت زن گر تیز نبود هار زن
هوش مصنوعی: تو همان کسی هستی که همیشه برایم حمایتی، اما حالا بر اثر زمان دچار تغییراتی شده‌ای. اگر می‌خواهی از ریشت بهره‌ بگیری، باید با دقت عمل کنی وگرنه، ممکن است به مشکل بیفتی.
این جواب آن، کجا گوید سنائی غزنوی
ای سنائی دم درین عالم قلندروار زن
هوش مصنوعی: این پاسخ را از کجا سنایی غزنوی می‌تواند بدهد؟ ای سنایی، در این دنیا مانند یک قلندر، با صدای بلند صحبت کن.