گنجور

شمارهٔ ۱۸ - تاختن آورد بر بتان ختن ریش

ای بهمه تن گناه کرده، مکن ریش
هست سزای عقوبت همه تن، ریش
دل بسک اندر شکن چو کشن برآمد
بیش زناخن بردی در مشکن ریش
ریش فرومان و پیر کودک خود باش
رخنه مکن ناخنان خویش و مکن ریش
ریش بمان تا کلان شود بتمامی
. . . ر خوری پیش سینه باز فکن ریش
شرم نکردی که مرد برنا گشتی
راز روی . . . ر، میکنی ز ذقن ریش
ریش برآورده، . . . ر نتوان خورد
با تو ازینگونه هیچ گفت سخن ریش؟
از تو کلانتر، هزار کس را گادم
تیر سر . . . ر انگشت مجن ریش
. . . ن کلان ترا نگردد کاسد
رونق بازار، با دوازده من ریش
ریش مکن تیر ماه، تا بهاران
همچو گیاورد بد روی بمسن ریش
فصل بهاران بوقت داری زنهار
باز نداری ز جای ریدن من ریش
. . . ن من آن ریش ریش کرده زنخدان
برمکن ای . . . ر خواره مادر وزن ریش
بر زنخت باد کفچه، کفچه . . . رم
سرد لقائی بمان و کفچه مزن ریش
این به همان وزن و قافیه است که گفتم
تاختن آورد بر بتان ختن، ریش

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای بهمه تن گناه کرده، مکن ریش
هست سزای عقوبت همه تن، ریش
هوش مصنوعی: ای کسی که تمام وجودت گناه کرده است، نگران نباش. برای عواقب و کیفر همه گناهانت، باید تسلیم و آماده باشی.
دل بسک اندر شکن چو کشن برآمد
بیش زناخن بردی در مشکن ریش
هوش مصنوعی: دل به شدت در حال درد و رنج است، مانند چنگی که در آن خیلی بیشتر از اندازه‌ی ناخن شکسته شده، جدایی و غم را به جانم ریخته و ریشۀ خود را از دست داده‌ام.
ریش فرومان و پیر کودک خود باش
رخنه مکن ناخنان خویش و مکن ریش
هوش مصنوعی: به جای اینکه به دیگران آسیب برسانی یا کسی را تحت فشار قرار دهی، سعی کن که خودت را به عنوان یک الگو برای دیگران نشان دهی و در زندگی خود اصلاحات مثبتی ایجاد کنی. به دیگران کمک کن و به آنها انگیزه بده، نه اینکه در کارهایتان با منفی‌نگری یا آسیب‌رسانی به دیگران بپردازی.
ریش بمان تا کلان شود بتمامی
. . . ر خوری پیش سینه باز فکن ریش
هوش مصنوعی: با صبر و ماندن در جای خود، می‌توانی به کمال و رشد برسید. به یاد داشته باش که در زندگی باید مسیر را با حوصله و صداقت طی کنی و خود را برای دریافت نعمت‌ها و موفقیت‌ها آماده کنی.
شرم نکردی که مرد برنا گشتی
راز روی . . . ر، میکنی ز ذقن ریش
هوش مصنوعی: تو شرم نکردی که جوانی به راز چهره‌ات نپرداختی، حالا ریشت را با ذقن می‌پوشانی.
ریش برآورده، . . . ر نتوان خورد
با تو ازینگونه هیچ گفت سخن ریش؟
هوش مصنوعی: شما موهای ریش را بلند کرده‌اید و نمی‌توانید با من از این نوع مباحث صحبت کنید.
از تو کلانتر، هزار کس را گادم
تیر سر . . . ر انگشت مجن ریش
هوش مصنوعی: شما به عنوان کلانتر، بر هزاران نفر تسلط دارید و قدرت شما فراتر از آن چیزی است که تصور می‌شود. مانند تیر سرنیزه که بر هر کسی می‌توان فرود آورد.
. . . ن کلان ترا نگردد کاسد
رونق بازار، با دوازده من ریش
هوش مصنوعی: اگر بازار کساد شود، جایگاهی برای تو نخواهد بود و با وجود دوازده من ریش هم که داشته باشی، تاثیری نخواهد داشت.
ریش مکن تیر ماه، تا بهاران
همچو گیاورد بد روی بمسن ریش
هوش مصنوعی: تیرماه را کوچ نکن، تا بهار هم همچون گیاهانی که به خوبی رشد کرده‌اند، زیبایی خود را نشان دهد.
فصل بهاران بوقت داری زنهار
باز نداری ز جای ریدن من ریش
هوش مصنوعی: بهار رو به رویت است، پس مراقب باش که از جایت بلند نشوی و مرا از این حال و دردم دور نکن.
. . . ن من آن ریش ریش کرده زنخدان
برمکن ای . . . ر خواره مادر وزن ریش
هوش مصنوعی: من آنقدر مایه دردسر و مشکل هستم که نیازی به برمکنی ریش و پشم خود ندارم. مادرم و وزن ریش‌هایم نتوانند من را کنترل کنند.
بر زنخت باد کفچه، کفچه . . . رم
سرد لقائی بمان و کفچه مزن ریش
هوش مصنوعی: بر روی پیشانیم، آثاری از درد و سختی وجود دارد... ای عشق، ای جانم، بگذار در آرامش بمانم و بیشتر از این آزارم نده.
این به همان وزن و قافیه است که گفتم
تاختن آورد بر بتان ختن، ریش
هوش مصنوعی: این بیت به احساسات و شوق شاعر اشاره دارد که تحت تاثیر زیبایی‌ها و بافت فرهنگی خاص سرزمین ختن قرار گرفته است. او در اینجا به تصویر سازی از بتان زیبا و دلربا می‌پردازد که نشان‌دهنده‌ی زیبایی و شکوه آن جا است. شاعر به نوعی نمایش عشق و احترام به آن زیبایی‌ها را در کلام خود گنجانده است.