گنجور

شمارهٔ ۱۸۲ - در مدح وزیر صدر جهان

ای صاحبی که صاحب صاحبقران توئی
وندر جهان کسی بهست از جهان توئی
صدری کز او نبازد خلق جهان توئی
بدری که او بنازد بر آسمان توئی
اندر بر سعادت و اقبال دل توئی
وندر تن مروت و انصاف جان توئی
مر در و گوهر شرف و احترام را
امروز در حقیقت دریا و کان توئی
همنام خویش را ز ره داد بی شکی
هم راز وهم طریقت و هم رسم و سان توئی
از دین پاک و سیرت نیکو و خلق خوب
بنیاد خیر . . . صلاح و امان توئی
در محفل سران و بزرگان روزگار
صدری که نام صدری زیبد بدان توئی
ملک دو پادشا چو دو بستان بفر تست
یک سر و سایه دار بدو بوستان توئی
دارد خلایق از رمه بی شبان نشان
تیمار دار این رمه بی شبان توئی
نام و نشان داد ندادند بی تو کس
امروز داد ورز ز نام و نشان توئی
بر هیچ خلق فتنه نینگخته است دهر
باشد بر او دست که فتنه نشان توئی
از جود بی نهایت و از فضل بی قیاس
رشک روان حاتم و نوشین روان توئی
از فتنه آسمان بزمین برزدی اگر
معلومشان نبودی کاندر میان توئی
محبوب هر دلی توئی اندر میان خاک
مذکور این سبب را بر هر زبان توئی
فرزندوار خلق جهانرا بپروری
گوئی که خلق را پدر مهربان توئی
اقبال و بخت و دولت باشند همنشین
آنرا که همنشین بشراب و بخوان توئی
وآنرا که تو شدی بنمک میهمان همی
هم مرو بجاه و شرف میزبان توئی
والا جلال دین شرف اهل بیت را
هم میزبان فرخ و هم میهمان توئی
دل شادمانه دار و نشاط و طرب گزین
کاندر خور نشاط و دل شادمان توئی
بادا بنیک بختی جاوید زندگیت
کز نام نیک زنده تا جاودان توئی

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای صاحبی که صاحب صاحبقران توئی
وندر جهان کسی بهست از جهان توئی
هوش مصنوعی: ای کسی که تو، صاحب اصلی و بهترین در عالم هستی، در این دنیا هیچ کس به اندازه تو ارزشمند نیست.
صدری کز او نبازد خلق جهان توئی
بدری که او بنازد بر آسمان توئی
هوش مصنوعی: تو همان نور و روشنی هستی که دیگران به خاطر تو به وجود آمده‌اند، و تو آنچنان درخشان هستی که حتی آسمان نیز به وجود تو افتخار می‌کند.
اندر بر سعادت و اقبال دل توئی
وندر تن مروت و انصاف جان توئی
هوش مصنوعی: در خوشبختی و موفقیت، تو منبع دلخوشی و امید هستی و در رفتار نیکو و انصاف، روح تو درخشانی و ارزشمندی دارد.
مر در و گوهر شرف و احترام را
امروز در حقیقت دریا و کان توئی
هوش مصنوعی: امروز ارزش و احترام واقعی در وجود تو نهفته است، همانند دریا و گنجی که در دل کوه‌ها پنهان است.
همنام خویش را ز ره داد بی شکی
هم راز وهم طریقت و هم رسم و سان توئی
هوش مصنوعی: تو مانند خودت را از راه به من معرفی کردی، بدون شک هم راز، هم پیرو آداب و هم سبک و سیاق تو هستی.
از دین پاک و سیرت نیکو و خلق خوب
بنیاد خیر . . . صلاح و امان توئی
هوش مصنوعی: از اصول دین و ویژگی‌های نیکو و رفتاری پسندیده، خیر و خوبی سرچشمه می‌گیرد... تو مبدأ صلاح و امنیت هستی.
در محفل سران و بزرگان روزگار
صدری که نام صدری زیبد بدان توئی
هوش مصنوعی: در جمع بزرگان و افراد سرشناس زمان، تویی که نامت به زیبایی با واژه "صدری" جفت می‌شود.
ملک دو پادشا چو دو بستان بفر تست
یک سر و سایه دار بدو بوستان توئی
هوش مصنوعی: دو پادشاه مانند دو باغ هستند، هر کدام به نوعی جزئی از یکدیگر به حساب می‌آیند. تو همانند سایه‌ای هستی که بر این دو باغ می‌افگاید، و وجود تو برای هر یک از آن‌ها مهم و ضروری است.
دارد خلایق از رمه بی شبان نشان
تیمار دار این رمه بی شبان توئی
هوش مصنوعی: مردم مانند گله‌ای هستند که بدون راهنما و سرپرست سرگردانند. تو باید به این مردم بی‌سرپرست توجه کنی و از آن‌ها مراقبت کنی.
نام و نشان داد ندادند بی تو کس
امروز داد ورز ز نام و نشان توئی
هوش مصنوعی: بی تو هیچ کس امروز به یاد و نام تو نمی‌پردازد. تویی که بدون وجودت، هیچ نام و نشانی باقی نمانده است.
بر هیچ خلق فتنه نینگخته است دهر
باشد بر او دست که فتنه نشان توئی
هوش مصنوعی: هیچ انسان یا موجودی در دهر (زمان) نتوانسته است بر کسی فتنه و آشفتگی بیفکند؛ پس اگر فتنه‌ای هم وجود دارد، نشانه‌اش تو هستی.
از جود بی نهایت و از فضل بی قیاس
رشک روان حاتم و نوشین روان توئی
هوش مصنوعی: تو به خاطر مهربانی بی‌پایان و فضلت که قابل اندازه‌گیری نیست، باعث حسادت حاتم و نوشین می‌شوی.
از فتنه آسمان بزمین برزدی اگر
معلومشان نبودی کاندر میان توئی
هوش مصنوعی: اگر تو از بلای آسمانی به زمین پناه آورده‌ای، بدین معناست که اگر نشناسند تو را، در حقیقت، تو در میان آنان هستی.
محبوب هر دلی توئی اندر میان خاک
مذکور این سبب را بر هر زبان توئی
هوش مصنوعی: محبوب هر دلی تویی، حتی در جایی که نام تو ذکر شده است. به همین دلیل، تو در گفتار همه حاضری.
فرزندوار خلق جهانرا بپروری
گوئی که خلق را پدر مهربان توئی
هوش مصنوعی: مثل اینکه تو با محبت و مهربانی، مردم را پرورش می‌دهی، مانند پدری مهربان که نسبت به فرزندانش احساس محبت و مسئولیت می‌کند.
اقبال و بخت و دولت باشند همنشین
آنرا که همنشین بشراب و بخوان توئی
هوش مصنوعی: اقبال و شانس و خوشبختی به کسی روی می‌آورند که در کنار خوشی‌ها و لذت‌ها زندگی کند.
وآنرا که تو شدی بنمک میهمان همی
هم مرو بجاه و شرف میزبان توئی
هوش مصنوعی: اگر کسی به منزل تو آمده و مهمان تو شده است، نباید به خاطر مقام و شأن خودت به او بی‌اعتنایی کنی، زیرا تو میزبان او هستی و باید به او احترام بگذاری.
والا جلال دین شرف اهل بیت را
هم میزبان فرخ و هم میهمان توئی
هوش مصنوعی: جلال دین به قدری باعظمت است که شرافت اهل بیت را هم می‌تواند در جشن خود بپذیرد و هم در زمره مهمانان آن قرار بگیرد.
دل شادمانه دار و نشاط و طرب گزین
کاندر خور نشاط و دل شادمان توئی
هوش مصنوعی: دل را شاد و خوشحال نگه‌دار و به دنبال خوشی و شادی باش، زیرا شادابی و خوشحالی در وجود تو نهفته است.
بادا بنیک بختی جاوید زندگیت
کز نام نیک زنده تا جاودان توئی
هوش مصنوعی: باشد که با خوشبختی جاویدان زندگی کنی، که نام نیک تو تا ابد در یادها باقی بماند.