سوزنی سمرقندیشمارهٔ ۱۸۰ - در مدح محمد بن محمد الهروی
ایا ستوده بتو خانواده نبوی
جهان گرفته برأی صواب و عام قوی
توئی بحق شرف دین کردگار جهان
نه دین بود نه شرف هر کجا که تو بنوی
اجل سید عالم سپهر جاه و شرف
محمد بن علی بن محمد الهروی
بزرگوارتر از تو ندید کس بجهان
بزرگوارتر از تو توئی و باز توی
جهان پیر کهن گشته ز کار شده
بدولت تو جوانی گرفت باز و توی
اگر بر آدمئی صد زبان پدید شود
زصد زبان همه مدح و ثنای خود شنوی
شبی که از تو فقیری دو صد غنی نشود
بروز ناری تا بامدادو کم غنوی
غریق من احسان بی شمار تواند
بزیر منت باری مدان که تو گروی
پیمبری بسخا گر کسی کند دعوی
زدوستی سخا شاید ار بر او گروی
زرای تو همه کس بر ره سواره روند
زرای خویش تو هم بر ره صواب روی
منازعان تو هرچند طاعن و قریند
بنزد اهل خرد جمله طاغیند و غوی
اگر ترا بجهان بیعدد عدوست و امت
بگاه کینه قویتر ز صد جهان عدوی
منازعان تو نار عداوت افروزنت
ز بخت تو همه بر نار خود شوند شوی
گرفته اند نکوخواه و بدخواه تو مدام
یکی طریق هلالت یکی طریق سوی
عدوت با تو برابر بود باصل و نسب
اگر برایت باشد کلیم با شطوی
کسی که با تو دم اتحاد و صدق نزد
اگر چه هست و حد یکی است با ثنوی
ثنا و مدح تو بر سوزنی فریضه شده است
ز اعیاد تو با فخر تخمه نبوی
همیشه تا که شناسند اهل حکمت و شرع
صحیح را زسقیم و ردیف را زروی
هزار شاعر استاد باد مداحت
چو بحتری و جریر و چو اصمعی لغوی
شمارهٔ ۱۷۹ - در مدح رضا بن عمر بن محمد الحسنی: دلم به عشق بتی را همی‌کند شمنیشمارهٔ ۱۸۱ - در مدح وزیر: ای صاحبی که بروز را صدر و سر توئی
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ایا ستوده بتو خانواده نبوی
جهان گرفته برأی صواب و عام قوی
هوش مصنوعی: آیا تو خانواده پیامبر را می‌ستائی که در مسیر حق و به منظور تقویت جامعه قرار گرفته‌اند؟
توئی بحق شرف دین کردگار جهان
نه دین بود نه شرف هر کجا که تو بنوی
هوش مصنوعی: تو به‌راستی شرف دین و شأن پروردگار جهانی. نه دین معنا دارد و نه شرافت، هرجا که تو حضور داشته باشی.
اجل سید عالم سپهر جاه و شرف
محمد بن علی بن محمد الهروی
هوش مصنوعی: مرگ سید بزرگوار و شرافتمند محمد بن علی بن محمد الهروی، در آسمان علم و فضیلت.
بزرگوارتر از تو ندید کس بجهان
بزرگوارتر از تو توئی و باز توی
هوش مصنوعی: هیچ‌کس در دنیا بزرگوارتر از تو را ندیده است. تو خود بزرگوارترینی و بار دیگر هم تو هستی.
جهان پیر کهن گشته ز کار شده
بدولت تو جوانی گرفت باز و توی
هوش مصنوعی: جهان قدیمی به خاطر کارها و فعالیت‌های تو، دوباره جوان و سرزنده شده است.
اگر بر آدمئی صد زبان پدید شود
زصد زبان همه مدح و ثنای خود شنوی
هوش مصنوعی: اگر کسی صد زبان داشته باشد، تمام آن زبان‌ها تنها به ستایش و تمجید خود او خواهند پرداخت.
شبی که از تو فقیری دو صد غنی نشود
بروز ناری تا بامدادو کم غنوی
هوش مصنوعی: شبی که از عشق یا حضور تو، حتی ثروتمندترین افراد نیز حس فقر کنند، تا صبح آتش عشق تو در دلشان شعله‌ور خواهد بود و این احساس را نمی‌توان محو کرد.
غریق من احسان بی شمار تواند
بزیر منت باری مدان که تو گروی
هوش مصنوعی: اگر کسی تحت تأثیر احسان و بخشش‌های فراوان قرار گرفته باشد، نباید از آن شخص انتظار داشته باشی که در مقابل این همه محبت، خود را بنده و زیر بار منت تو بداند.
پیمبری بسخا گر کسی کند دعوی
زدوستی سخا شاید ار بر او گروی
هوش مصنوعی: اگر کسی ادعای دوستی و generosity (سخاوت) داشته باشد، باید در عمل نشان دهد که واقعاً بر این ویژگی‌ها پایبند است. پس بهتر است که در برخورد با او محبت و دوستی را برگزینی.
زرای تو همه کس بر ره سواره روند
زرای خویش تو هم بر ره صواب روی
هوش مصنوعی: اگر دیگران همه در راه نادرست قدم می‌زنند، تو نیز باید بر اساس درستی و صداقت خودت پیش بروی و راه صحیح را انتخاب کنی.
منازعان تو هرچند طاعن و قریند
بنزد اهل خرد جمله طاغیند و غوی
هوش مصنوعی: کسانی که با تو به جدال و نزاع می‌پردازند، هرچقدر هم که به یکدیگر حمله کنند و عیب‌جویی کنند، در نظر اهل دانش و خرد، همگی ستمگر و گمراه به شمار می‌آیند.
اگر ترا بجهان بیعدد عدوست و امت
بگاه کینه قویتر ز صد جهان عدوی
هوش مصنوعی: اگر در دنیا دشمنی برای تو وجود دارد و قوم و ملتی به خاطر کینه‌اش قویتر از صدها دشمن دیگر برخورد کند، این نشان‌دهنده‌ی شدت و عمق آن کینه است.
منازعان تو نار عداوت افروزنت
ز بخت تو همه بر نار خود شوند شوی
هوش مصنوعی: مخالفان تو به خاطر دشمنی خود آتش اختلاف و خصومت را روشن می‌کنند و از سرنوشت تو، همه به درون آتش خود می‌افتند.
گرفته اند نکوخواه و بدخواه تو مدام
یکی طریق هلالت یکی طریق سوی
هوش مصنوعی: دو گروه از مردم، یکی خیرخواه و دیگری بدخواه، همیشه در حال فکر کردن به تو هستند؛ یکی به دنبال راهی برای هدایت توست و دیگری در پی انحراف تو.
عدوت با تو برابر بود باصل و نسب
اگر برایت باشد کلیم با شطوی
هوش مصنوعی: دوست من، اگر بخواهم با تو برابر شوم، باید نسب و ریشه‌ام را در نظر بگیریم. اگر تو هم خویش و تبار خوبی داری، پس می‌توانیم در یک سطح قرار بگیریم.
کسی که با تو دم اتحاد و صدق نزد
اگر چه هست و حد یکی است با ثنوی
هوش مصنوعی: کسی که با تو در دوستی و صداقت صحبت می‌کند، حتی اگر ظاهراً یکی از شما باشد، در واقع با دوگانگی و تناقضی درون خود مواجه است.
ثنا و مدح تو بر سوزنی فریضه شده است
ز اعیاد تو با فخر تخمه نبوی
هوش مصنوعی: ستایش و بزرگداشت تو همچون یک وظیفه واجب است، زیرا به مناسبت اعیاد تو، به شرافت نسل نبوی اشاره دارد.
همیشه تا که شناسند اهل حکمت و شرع
صحیح را زسقیم و ردیف را زروی
هوش مصنوعی: افراد با درک و دانش، همیشه باید توانایی تشخیص اهل علم و دین درست را از کسانی که نادرست‌اند داشته باشند.
هزار شاعر استاد باد مداحت
چو بحتری و جریر و چو اصمعی لغوی
هوش مصنوعی: هزار شاعر به خوبی به ستایش و توصیف می‌پردازند، مانند بحتری، جریر و اصمعی که زبانی فصیح و ادبی دارند.
حاشیه ها
1403/06/09 08:09
برمک
توئی بحق شرف دین کردگار جهان
نه دین بود نه شرف هر کجا که تو بنوی
نوی = نه ای