شمارهٔ ۱۱۲ - در مدح وزیر
صاحب عادل وزیر شاه معظم
صدر خجسته پی عزیز مکرم
سرور عالم که هست از نیت نیک
عالمیانرا بشفقت پدر و عم
خرم و خوش باش کز قبل اوست
پیش ممالک مرفه و خوش و خرم
تا سوی در غم نشاط کرد و خرامید
شد در غم بسته بر نواحی در غم
در غم چون بادیه شده ز غم آب
گشت چو دریا پر آب و رفت همه غم
تا که بدر غم نیامد او بتماشا
در غمیانرا جز آب دیده نشدنم
هست کنون بیم آن کز آب فراوان
در غم پنهان شو چو یونان در یم
بر همه عالم موفق است بتیمار
شفقت او پرورنده همه عالم
آدمئی نیست گر عنایت او نیست
آدمیانرا مگر وصی شد از آدم
خلق گریزنده و رمیده و طان
باز بعدل وی آمدند فراهم
نام عمر زنده کرد و داد بگسترد
نام ستم کرد از نهاد جهان کم
سرور هر محفل است و صاحب عادل
چون سر هر سال هست ماه محرم
دهر بجز بر رضای او نکند کار
بخت بجز بر مراد او نزند دم
تا نبود خط و کلک کار گشایش
شغل همه عالم است مشکل و مبهم
مصلحت شاه و لشکری و رعیت
بر قلم او مفوض است و مسلم
در خور انگشت اوست خاتم دولت
عیش ابد نقش بر نگینه خاتم
تا حرم کعبه معظم را هست
حرمت بر آستانهای مقدم
باد بحرمت سرای دولت عالیش
چون حرم کعبه شریف معظم
دولت او باد تا قیامت عالی
حکم روانش همیشه نافذ و محکم
تا که جهانست او همی . . . باد
نافذ فرمان و فخر دوده آدم
شمارهٔ ۱۱۱ - در مدح حسام الدین: ای حسام دگر از گوهر والای حسامشمارهٔ ۱۱۳ - در مدح سعدالملک: ز گردون سعد اکبر داد پیغام
اطلاعات
وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
صاحب عادل وزیر شاه معظم
صدر خجسته پی عزیز مکرم
هوش مصنوعی: وزیر عادل شاه بزرگ و محترم، شخصی گرامی و محبوب است.
سرور عالم که هست از نیت نیک
عالمیانرا بشفقت پدر و عم
هوش مصنوعی: سرور جهان که به خاطر نیت خوب مردم، با مهربانی مانند پدر و عموی خود رفتار میکند.
خرم و خوش باش کز قبل اوست
پیش ممالک مرفه و خوش و خرم
هوش مصنوعی: شاد و خرم زندگی کن، زیرا خوشی و راحتیای که داری، از جانب اوست.
تا سوی در غم نشاط کرد و خرامید
شد در غم بسته بر نواحی در غم
هوش مصنوعی: به سوی در رفت و با شوق و نشاط حرکت کرد، اما در غم و اندوهی که او را فراگرفته بود، پا به آرامی بر زمین گذاشت.
در غم چون بادیه شده ز غم آب
گشت چو دریا پر آب و رفت همه غم
هوش مصنوعی: در جستجوی درد و غم، دل مانند دریا پر آب شده است و تمام اندوهها را از خود دور کرده است.
تا که بدر غم نیامد او بتماشا
در غمیانرا جز آب دیده نشدنم
هوش مصنوعی: تازه وقتی که ماه کامل روشن نشود، در میان غم و اندوه فقط نمیتوانم چیزی جز اشک ببینم.
هست کنون بیم آن کز آب فراوان
در غم پنهان شو چو یونان در یم
هوش مصنوعی: اکنون نگرانی این است که از فراوانی آب، در غم پنهان شوم، همچون یونانی که در دریا غرق شده است.
بر همه عالم موفق است بتیمار
شفقت او پرورنده همه عالم
هوش مصنوعی: محبت او بر همه موجودات حاکم است و اوست که همه چیز را nurtures و پرورش میدهد.
آدمئی نیست گر عنایت او نیست
آدمیانرا مگر وصی شد از آدم
هوش مصنوعی: اگر لطف و رحمت خدا نباشد، هیچ انسانی وجود ندارد و انسانی که هست به واسطهٔ حضرت آدم است.
خلق گریزنده و رمیده و طان
باز بعدل وی آمدند فراهم
هوش مصنوعی: مردم به خاطر عدالت او به هم نزدیک شده و متحد شدند، در حالی که قبلاً از او دوری میکردند و فرار میکردند.
نام عمر زنده کرد و داد بگسترد
نام ستم کرد از نهاد جهان کم
هوش مصنوعی: عمر به زندگی خود نام و یاد ماندگاری بخشید و بر گستردگی آن افزود. اما ستم و ظلم باعث شد که از سرزمین جهان کاسته شود.
سرور هر محفل است و صاحب عادل
چون سر هر سال هست ماه محرم
هوش مصنوعی: او در هر جمع و محفل به عنوان برترین و عادلترین فرد شناخته میشود، مانند اینکه محرم به عنوان آغاز سال جدید اهمیت دارد.
دهر بجز بر رضای او نکند کار
بخت بجز بر مراد او نزند دم
هوش مصنوعی: دنیا جز بر اساس رضایت او کاری انجام نمیدهد و بخت جز به خواسته او پاسخ نمیدهد.
تا نبود خط و کلک کار گشایش
شغل همه عالم است مشکل و مبهم
هوش مصنوعی: تا زمانی که نوشته و خط وجود نداشته باشد، همه مشکلات و دشواریهای زندگی پیچیده و مبهم خواهد بود و راهی برای حل آنها نیست.
مصلحت شاه و لشکری و رعیت
بر قلم او مفوض است و مسلم
هوش مصنوعی: حفظ منافع شاه، ارتش و مردم به قلم او سپرده شده و این موضوع کاملاً واضح است.
در خور انگشت اوست خاتم دولت
عیش ابد نقش بر نگینه خاتم
هوش مصنوعی: به خاطر انگشت او، جشن شادمانی و نعمتهای جاودان به تصویر در آمده و بر روی نگین خاتم نقش بسته است.
تا حرم کعبه معظم را هست
حرمت بر آستانهای مقدم
هوش مصنوعی: هرگاه حرمت و عظمت خانه کعبه برقرار باشد، باید به درگاههای مقدس آن احترام گذاشت.
باد بحرمت سرای دولت عالیش
چون حرم کعبه شریف معظم
هوش مصنوعی: باد به خاطر عظمت و مقام بالای تو، مانند حرم کعبه که مورد احترام و شان است، به سرای دولتی تو میوزد.
دولت او باد تا قیامت عالی
حکم روانش همیشه نافذ و محکم
هوش مصنوعی: خوشبختی او تا ابدیت برقرار باشد و ارادهاش همیشه قوی و مؤثر باقی بماند.
تا که جهانست او همی . . . باد
نافذ فرمان و فخر دوده آدم
هوش مصنوعی: تا زمانی که جهان برقرار است، او نیز به قدرت و تسلط خود ادامه میدهد. این قدرت مثل بادی است که فرمانش نافذ است و افتخار نسل آدم را به دوش میکشد.

سوزنی سمرقندی